Ինչպե՞ս է ստեղծվել հայտնի «շնիկը» (@) և ի՞նչ կապ ունի սափորի հետ
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՄենք գիտենք, որ...
«Շնիկը» (@) ժամանակակից համակարգչային և համացանցային դարի սիմվոլիկ նշաններից մեկն է։ Եվ այդ նշանը, որն առկա է ցանկացած էլեկտրոնային հասցեում, շրջանառության մեջ է մտցրել էլեկտրոնիկայի ամերիկացի ինժեներ Ռեյ Տոմլիսոնը, որը 1971 թվականին ցանցով ուղարկել է առաջին էլեկտրոնային նամակը։
Իրականում այդպես չէ։
Տոմլիսոնն առաջին նամակը ուղարկելիս իրոք կանգնած էր երկմտանքի առջև։ Բանն այն է, որ այդ պահին նա և՛ նամակ ուղարկողն էր, և՛ ստացողը, քանի որ այլ օգտատեր չկար։ Արդյունքում էլեկտրոնային հասցեի տեսքն էլ պետք է ինքը որոշեր և, որպեսզի խուսափի ուղարկողի և ստացողի անունների հետ կապված խճճված իրավիճակներից, նա որոշեց «բաժանարար» մտցնել։ Արդյունքում այդ բաժանարարը դարձավ ստեղնաշարի վրա առկա, բայց քիչ օգտագործվող @ նշանը, քանի որ այն չի լինում մարդկանց անուն-ազգանուններում։ Այսինքն՝ համակարգչի ստեղնաշարի վրա այդ նշանը մինչև Տոմլիսոնն է եղել։ Դա մնացել է ժառանգություն ստեղնաշարի նախապապից՝ գրամեքենայից, որի ստեղնաշարին այն առկա է եղել ստեղծման օրից։ Դեռևս 1885 թվականին արտադրված «Ունդերվունդ» ամերիկյան գրամեքենաների ստեղնաշարին եղել է @ նշանը։ Իսկ ի՞նչ է նշանակում այդ նշանը կամ ինչի՞ համար է օգտագործվել այն նախկինում։ Պաշտոնապես @-ն կոչվում է «կոմերցիոն at» և անգլերենում իրենից ներկայացնում է «at» նախդիրը։ Ավելի պարզ ասած՝ հայերենով դա մոտավորապես կարելի է բացատրել հետևյալ կերպ. օրինակ՝ «հաց@ 200 դրամ» նշանակում է, որ հացի արժեքը 200 դրամ է։ Այնուամենայնիվ, համարվում է, որ այս նշանը ավելի հին պատմություն ունի, քան գրամեքենան է։ Առայժմ հայտնի է միայն, որ @ նշանը օգտագործվել է վաղ միջնադարում։ Իտալացի հետազոտող Ջորջիո Ստաբիլեն Պրատո քաղաքի տնտեսական պատմության ինստիտուտի արխիվները հետազոտելիս առաջին անգամ գտել է այս նշանը 1536 թվականի մի նամակում, որում Ֆլորենցիայի մի վաճառական նշում էր Իսպանիա ժամանող երեք բեռնատար նավի մասին: Վաճառականն այդ նավերի բեռների կազմում թվել էր նաև գինով լեցուն տարողություններ, որոնք նշվել են մեզ շատ ծանոթ «շնիկ» (@) նշանով: Վերլուծելով այն ժամանակվա գինու գինը և գինու տարողությունների ծավալները՝ Ստաբիլեն եկավ եզրակացության, որ @ նշանը օգտագործվում է որպես չափի միավոր և փոխարինում է սափոր (հուներեն «amphora») բառին, որը անտիկ ժամանակներում հանդիսանում էր հեղուկ և սորուն ապրանքների չափման ունիվերսալ միավոր։ Այսինքն՝ ստացվում է, որ @ նշանը այնքան հին է, ինչքան քաղաքակրթությունը։ Համարվում է, որ ամֆորան, որպես չափման միավոր, հավասար է մոտ 15 կգ-ին:
Իսկ ինչո՞ւ է այս նշանը կոչվում «շնիկ»։ Հետխորհրդային տարածքում այս նշանը լայն տարածում է գտել համակարգիչների ներդրմամբ և անմիջապես սկսել են նշանին անուններ հորինել։ Ստեղծագործական պրոցեսի ընթացքում այն առաջարկել են անվանել «ականջ», «կախիչ», «գորտ» և այլ բառերով, սակայն «կպավ» միայն շնիկ բառը։ Վարկածներից մեկով «at» բառի արտաբերումը հիշեցնում է շան հաչոց։ Կա վարկած, ըստ որի, ինչ-որ մեկին այս նշանը իրոք հիշեցրել է կծկված ու քնած շուն։ Այնուամենայնիվ, ամե ն ա հ ա վ ա ն ա կան վար կ ա ծ ը Adventure հին համակարգչային խաղն է։ Այն խաղում էին շատ հին համակարգիչներում։ Խաղում արգելքները, հրեշները և գանձերը նշվում էին տպագրական նշաններով, բացի այդ, խաղում հնարավորություն կար հետախուզության ուղարկել շանը, որը, ի դեպ, նշանակվում էր հենց այդ նույն «@» նշանով։ Իսկ այդ խաղը այն ժամանակներում մեծ մասսայականություն ուներ։ Բայց այնպես չէ, որ ամենուրեք @ նշանին շնիկ են անվանում։ Օրինակ՝ Բուլղարիայում այն անվանում են կապիկ, Սկանդինավյան երկրներում` փղի կնճիթ, Հոլանդիայում` կապիկի պոչ, Իտալիայում` խխունջ, իսկ Հունգարիայում` ճիճու:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը