Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ծովային հրետանի. իսկապե՞ս միշտ այնպես է, ինչպես ֆիլմերում

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Մենք գիտենք, որ...

Դեռևս 1200-ական թվականներից առագաստանավերում օգտագործվող ծովային հրետանին օգտագործվել է հակառակորդ նավերի անձնակազմին ոչնչացնելու և նավերը խորտակելու համար, քանի որ գնդերի՝ արկերի պայթյունների հետևանքով զոհվում էին նավաստիները և վնասվում էր նավը:

Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:

Բանն այն է, որ միայն 18-րդ դարի վերջերից են օգտագործվել պայթող գնդեր, իսկ մինչ այդ գնդերն ուղղակի խոցում էին նավի կորպուսը, քանի որ դրանք սովորական մետաղե գնդեր էին: Ընդ որում, նավի ռմբակոծությունը նպատակ չէր հետապնդում նավը խորտակել, քանի որ դա իրականացնելը շատ դժվար էր, չնայած նման դեպքեր արձանագրվել են: Այն ժամանակ նավը ոչնչացնելու հիմնական միջոցը աբորդաժն էր:

Իսկ ռմբակոծությունը նպատակ ուներ վնասել նավի ղեկավարումը՝ շարքից հանելով ղեկային համակարգը կամ առագաստների կայմերը: Մյուս կողմից՝ այնպես չէ, որ մի քանի կիլոգրամանոց գնդեր կրակելով հակառակորդ նավի վրա՝ նպատակ էր դրված այդ գնդերով սպանել նավաստիներին. դա քիչ հավանական է:

Նավաստիներին վնասելու գործը այստեղ կատարում էին ոչ թե գնդերը, այլ փայտի տաշեղները: Բանն այն է, որ գունդը, մեծ արագությամբ մխրճվելով նավի կորպուսի մեջ, տաշեղների էր վերածում կորպուսի փայտանյութը, որոնք էլ հենց խոցում էին մարդկանց: Մոտ տարածությունից արձակված 15 կիլոգրամանոց գունդը թափանցում էր 60 սանտիմետրանոց հաստության փայտանյութի մեջ՝ առաջացնելով մեծ արագությամբ տարբեր կողմեր թռչող մահացու բազմաթիվ տաշեղներ: Դա միայն կինոնկարներում է, որ արձակված գունդը հզոր պայթյուն է առաջացնում և չորս կողմը մահ սփռում, կամ էլ խորտակում նավը: 

Պարզ է, որ այս ամենից խուսափելու համար պետք էր նավերի կորպուսը պատրաստել այնպիսի փայտանյութից (այն ժամանակ երկաթյա կորպուսով նավեր չէին կառուցում), որը լիներ պինդ և քիչ տաշեղներ տար, իսկ այդպիսի լավագույն փայտանյութ համարվում էր վիրգինյան կաղնին (Quercus virginiana), որը, ի դեպ, ԱՄՆ-ի Ջորջիա նահանգի խորհրդանիշն է:

Ծովային հրետանի առաջին անգամ 1200 թվականին օգտագործել են արագոնցիները Անժուի նավատորմի դեմ: Իհարկե, պարզ է, որ այդ առաջին հրետանու օգտագործումը էֆեկտիվ չի եղել: Արագոնցիների հրետանին ընդամենը վախեցնում էր իր կրակոցների ծխով ու ձայնով:

Փողից լիցքավորվող առաջին նավային ստացիոնար հրանոթը հայտնվել է 1336-1338 թվականներին: Նավային հրետանու առաջին մարտական օգտագործման դեպքը արձանագրվել է 1340 թվականին Սլեյսի ճակատամարտի ժամանակ, ընդ որում, այս անգամ ևս հրետանու օգտագործումը էֆեկտիվ չի եղել: Արդյունքում մինչև 15-րդ դարը, չնայած ծովային հրետանին կար տարբեր տեսակի և որակի նավերի վրա, բայց հանդիսանում էր քիչ օգտագործվող և քիչ ուսումնասիրված զինատեսակ: 

Միայն 1500 թվականին «Լե Շարանտ» կարակկայի վրա ֆրանսիացի նավաշինարար Դեշարժը ստեղծեց հրանոթային հենակետեր, ինչն արդեն իսկ մեծ առաջընթաց էր այդ գործում: Չնայած դրան, անգամ մինչև 16-րդ դարի վերջերը նավերում օգտագործում էին կատապուլտներ և բալաստներ: Առաջին իսկական նավային հրետանին բոմբարդիրն էր, որը հայտնվել է 15-րդ դարի կեսերին:

Այդ ժամանակներից սկսեցին օգտագործել չուգունե գնդեր, իսկ երբեմն էլ այդ գնդերը օգտագործում էին շիկացած վիճակում՝ հակառակորդի նավի վրա հրդեհ առաջացնելու նպատակով:

Չնայած նրան, որ անգամ 16-18-րդ դարերում հրետանին արդեն իսկ դարձել էր ռազմական նավերի անբաժանելի սպառազինության մաս, այնուամենայնիվ, դժվար էր խորտակել անգամ զինամթերքով և թնդանոթներով ծանրաբեռնված փայտյա կորպուսով առագաստանավը: Վատ էր ինչպես թնդանոթի նշանառությունը, այնպես էլ հեռահարությունը, և հաճախ ճակատամարտի ել քը վճռում էր աբորդաժը, որի համար էլ պետք էր գնդակոծությամբ շարքից հանել անձնակազմին: Հետագայում, իհարկե, հայտնվեցին այլ տեսակի գնդեր՝ պայթուցիկ, հրդեհառաջացնող, կարտեչ և այլն:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը

Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն կատարողները հավաքագրվել են ԻՊ-ի «Խորասանի ձայն» տաջիկական ՏԳ ալիքի միջոցով Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Եղանակային վատ պայմանների պատճառով Վրաստանից Հայաստան տանող ճանապարհը փակ է Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոսներ Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ հինգշաբթի է. ժամերգությունից հետո կատարվում է ոտնլվայի արարողություն Սամվել Շահրամանյանը Le Figaro-ին ասել է՝ քանի հայ է մնացել օկուպացված Արցախում Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների