Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Շաբաթօրյա գրական ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից

ՄՇԱԿՈՒՅԹ

«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:


 

ՄԱՔՍԻՄ ՈՍԿԱՆՅԱՆ

ԱՆԴՐԱՆԻԿ

«ՓԱ՛ՌՔ ՏՎԻՆՔ ԱՍՏԾՈՒՆ, ՈՐ ՄԵՐ ԳՈՐԾԸ ՀԱՋՈՂՈՒԹՅԱ՛ՄԲ ՊՍԱԿԵՐ ԷՐ»

Այս խոսքերն ասում է Անդրանիկը, երբ պատմում է Սերոբ Աղբյուրին նենգությամբ թունավորող, ապա արդեն թույնից մահամերձ հերոսին գլխատող Պշարե Խալիլին պատժելու մասին: Անդրանիկն իր վրեժը լուծելուց առաջ Պշարե Խալիլին արդար դատ արեց. «Դո՞ւն էիր, որ Սերոբ փաշան սպանեցիր ու անոր գլուխը ձողի մը վրա անցուցիր և Մուշի ու Բիթլիսի հրապարակներուն վրա ցույց տվիր: Դո՞ւն էիր, որ Ալի փաշայի հետ Սպաղանք գյուղից քսանյոթը կին և երեխաներ, Տեր Պետրոս քահանային սպանելե ետք, Ռէիս Մակարի տան մեջ լցնելով այրել տվիր: Դո՞ւն էիր, որ Հեթիկ գյուղի վրա հարձակեցար: Դուն Սերոբ Աղբյուրին գլուխը մեռա՛ծ ատեն կտրեցիր... »: Եվ երբ Անդրանիկն ու իր խումբը Խալիլի գլուխն առած հասնում են Կելիեկյուղյան գյուղը, ուր Սերոբ Աղբյուրն էր նահատակվել, այստեղ իջևանում են ծերունի Մակարի տանը: Մռայլ է Մակարը, չիբուխն է ծխում: Եվ ֆիդայիներից հաճախ լսած լինելով, որ Աստվա՛ծ կա, Արդարությո՛ւն կա, Երկի՛նք կա, Խալիլի վերաբերյալ հարցնում է. 

-Այդ անօրե՛ն, անաստվա՛ծ գազանին ընելիքը չմնաց: Կսեք թե Աստվա՛ծ կա, Արդարությո՛ւն կա, Երկի՛նք կա: Ո՞ւր է այդ Աստվածը, ինչո՞ւ չպատժեց այդ գազանը, երբ Տեր Պետրոսի վրա ձեռք վերցուցին:

-Ափո՛, -պատասխանում է Անդրանիկը,

-Աստված օր մը չարագործ գազանը կպատժե՛:

Ապա նրա նշանով Հարությունը պարկը շուռ է տալիս և հրեշի գլուխը գլորվում է ծերունու ոտքերի մոտ: Ափոն, ճանաչելով հրեշի դեմքը, ուրախությամբ համբուրում է ֆիդայիներին, ապա հրամայում, որպես գոհությո՛ւն Աստծուն, ոչխար մորթեն: Իսկ հաջորդ օրը Ափո Մակարի թոռները մինչև իրիկուն Խալիլի գլխով գնդակ էին խաղում:

Հրեշին այն աշխարհն ուղարկելու պահից իսկ, Անդրանիկը, որ տարիներ ի վեր ծանրապես տառապում էր հոդացավերից և ընկերներին ու մահակին հենվելով էր պատժելու վայրն հասել, հանկարծ մահակը մի կողմ նետեց և վկայեց, որ ամբողջությա՛մբ բժշկվել է: 

Եվ արդարադա՛տ Աստված իր այս զավակին ակնթարթորե՛ն բժշկելով, այդպես արտահայտեց իր բարեհաճությունը Անդրանիկի ու նրա Աստվածաշնչյան ազգային ազատագրական ծրագրերի նկատմամբ:

ԱՆԴՐԱՆԻԿԸ՝ ՀԱՅԴՈՒԿԱՊԵՏ

Ֆիդայիներից ոմանք Սերոբ Աղբյուրի փոխարեն ուզում են Սեբաստացի Մուրադին ընտրել հայդուկապետ: Մուրադը մերժում է՝ ասելով

-Անդրանի՛կն է այդ առաջնորդը. և եթե անգամ նա մեռած լինի, իր դիա՛կը մեր դրոշի հետ պետք է տարվի մեր առջևեն՝ դեպի կռի՛վ և ազատությո՛ւն:

Իսկ հետո, երբ Մուրադին հարցնում են, թե ինչո՞ւ էր հատկապես Անդրանիկին ընտրում, պատասխանում է.

-Ճա՛նըմ, հա՛մ քաջ է, հա՛մ խելացի... Անդրանիկը սուր աչք ունի, մենք չունենք... սար ու ձորով կանցնինք խմբով, հրացաններն ուսերիս ու ամեն մեկս իր ճամփան կքալե, իսկ Անդրանիկը՝ ամենքի՛ս ճամփան, մենք անհոգ կերթանք, ան կտեսնի՛ ու կդիտի՛, կպրպտի՛ ամեն քար ու դար, ամե՛ն ժայռ ու բլրակ, մացա՛ռ ու պուրակ: Ոչի՛նչ չի վրիպի նրա տեսողությունից: Եվ ինչ որ մի անգամ տեսավ, էլ երբե՛ք չի մոռնա: Թե նույն ճամփով ետ գալու լինինք կռվով ու նահանջով, նա հրաշալի՛ գիտի, թե մինչև ուր պիտի քաշվինք՝ այսինչ բլրին, քարին, սարին, ժայռին, դարին հանդիպելու համար: Հետո նա գիտե աննմա՛ն դիրք բռնել թշնամու դեմ և մի անգամ, որ նա մեր տեղերը որոշեց կռվից առաջ, այն ժայռի տակ, այս բլրի ետև, այն պուրակի ծոցում, ապա մենք վստա՛հ ենք, որ դա լավագո՛ւյնն է: Արդարև, նա երբե՛ք չի սխալվում, ամբողջ օրը կռիվ կանենք և մեր դիրքերը միշտ լավագո՛ւյնը կմնան: Անդրանիկի հրամանի տակ կռվիլը խա՛ղ է ու պար: 

Այո՛, նման մեկը լինելու համար հարկ էր Սո՛ւրբ Հոգու շնորհներով զինված լինել, սո՛ւրբ սիրտ պիտի ունենալ, սո՛ւրբ Զորավար լինել, որ է՛ր՝ Անդրանի՛կ Զորավարը:

«ԲՈԼՈՐ ԴԱՏԵՐԸ ԱՆԿՈՂՄՆԱԿԱ՛Լ ԿԵՐՊՈՎ ՆԱՅԵՑԵՔ»

Աստվածամատյանից գիտենք, որ դատավորներին Աստվա՛ծ էր կարգում՝ ժողովրդի արժանավորներից. նաև գիտենք, որ ըստ օրենքի, դատավորները նշանակվում են թագավորների կողմից, իսկ թագավորները կարգվում են Աստծո կամքով: Սակայն հայտնի է, որ թագավորները հաճախ են ուրանում իրենց բարձրացնող Աստծուն, նաև որ՝ պաշտոնական դատավորները հաճախ ընկնում են կաշառքի ետևից և անարդար դատեր են վարում՝ բարկացնելով Աստծուն:

Դատավորների անօրինությունների դեմ բողոքները այնքան էին շատացել, որ Անդրանիկը Սասունում կազմեց ժողովրդական դատարաններ, որտեղ դատերն ու բողոքները հայդուկներն էին լուծում: «Բոլոր դատերը անկողմնակա՛լ կերպով նայեցեք» հրահանգել էր Աստվածատուր Անդրանիկը և ինքն առաջինն էր օրինակ ցույց տալիս:

Կծվակ գյուղում մի պառավ կին դիմել էր Անդրանիկին և գանգատվել, որ իր միակ կովը գողացել են, բայց չգիտի, թե ով է հանցագործը: Անդրանիկը գյուղապետին առաջարկում է գյուղի բնակիչներից հավաքել 30 փութ ցորեն և իբրև կովի գին տալ տուժածին: Գյուղապետը ընդդիմանում է, իբրև թե՝ գյուղացիների շահերից ելնելով:

Աստծու հայտնության Հոգով լցված պայծառատես Անդրանիկը հրամայում է միայն գյուղապետի տունը խուզարկել: Հենց այնտեղից էլ գտնում են գողացած կովի կաշին: 

Գյուղապետը, որ մի գող ու ագահ մարդ էր, 60 փութ ցորեն է խոստանում տուժածին, միայն թե իր հանցանքը հայտնի չդարձվի: Սակայն Անդրանիկը, բացի տուգանքից՝ մերկացնում է գյուղապետի պաշտոնը անօրենացնող այս կռապաշտ առնետին:

Մի աղջիկ Սասնա լեռներից, մի հուժկո՛ւ, գիրո՛ւկ աղջիկ, որ ամեն ձեռքով կարող էր մի ոչխար բռնել ու օդ հանել, դիմում է Անդրանիկի դատին.

-Ես այդ տղային չեմ առնի՜, - արտասվում էր աղջիկը:

-Ո՞ր տղուն,- հետաքրքրվում է Անդրանիկը:

-Էն չոփուր Ավոն:

-Որ չե՛ս առներ, չե՛ս առներ, ինչո՞ւ կուլաս:

-Երկու օր է ետիս է ինկել, որ փախցնեն:

Անդրանիկի հրամանով բերում են Չոփուրին, որ շատ տգեղ մի երիտասարդ էր:

-Ինչո՞ւ ինկեր ես այդ աղջկա ետին,- հարցնում է Անդրանիկը:

-Ինչո՞ւ չիյնամ,- պատասխանում է սասունցին,- ես էլ բոյով, բուսաթով երիտասարդ եմ:

-Գացե՛ք Մուրադի քովի հայելին բերե՛ք, հրամայում է Անդրանիկը:

Խեղճ Չոփուրը, որ ո՛չ հայելի էր տեսել և ո՛չ էլ իր դեմքը հայելու մեջ, այժմ իր դեմքը տեսնելով, հիասթափվում է ինքն իր «գեղեցկությունից» և խոստանում այլև՛ս այդ աղջկա հետևից չընկնել:

ՍԱՐԳԻՍ ԿԱՐԵՅԱՆ

 

ԱՐՔԱՅԱԿԱՆ ՈՐՍ

Կանաչ տափարակում

մենք էլի խաղում ենք ձիով,

որսի բազեներ տանում

մեր ձեռքերի վրա

և Արաքսի ափին,

ավազուտների մեջ

փո՜ղ ենք փչում,

եղջերվին կանչում

ջրի ափ:

Եղջերուն ի՜նչ, պայազատնե՛ր,

քշենք գնանք աղջիկ փախցնենք,

և տեսեք իմ շիկափոկ պարանն

ինչպե՜ս եմ նետում,

գցում օրիորդի մեջքը

և փափուկ ցավեցնելով՝

թռցնում-բերում

քաղաքը իմ`

Վանա լճի ափից,

Մասիսի կողերով,

Էրեբունի բլրով`

Կոնդ, Էկմալ յան փողոց,

թիվ 1:

ԱՐՔԱՅԱԿԱՆ ՀԱՐՍԱՆԻՔ

Առավոտ է էլի Վարդավառի,

ծխանի ծուխ է ելնում,

եղջերուն է հանգիստ

եղեգնի տերև ուտում

Արաքսի ափին,

շամբուտում:

Պայազատներ, չխփեք,

իմ արևը թաղեք, չխփեք,

ձեր նետերը դրեք

ձեր կապարճները,

այսօր կարմիր եմ հագել,

խփված եղջերվի տեղ

կարմիր եմ հագել,

տեսեք նորափեսա

թագավո՜ր եմ արդեն:

Ճերմակ նժույգով եկել եմ,

ահա եկել եմ, դարպասեցիներ,

համարձակ եկել եմ

կռելու- կոփելու ձեր դուռը,

հյուսն Հրանտից

աղջիկ ուզելու,-

ահա գուսաններ եմ կարգել,

որ զիլ ձայնով երգեն

գյուղի ամեն տանիքից,

ահա թռչուններ եմ արձակել,

որ առատության եղջյուրները բռնեն,

որ ոսկու և մարգարտի անձրև տեղա

հարսնության ժամանակ քո,

փեսայության ժամանակ իմ…

ԱՐԱՔՍ

Արաքսը հոսում է

մեր բոլորի դռներից,

պատուհաններից ներս,

գիշեր-ցերեկ,

բաց են թե փակ,

Արաքսը հոսում է ներս:

Մեր աչքերը նրա համար ջրհոր են,

մեր սրտերը նրա համար` ջրավազան,

նա խաղ է բռնում մեր ձեռքերի հետ,

մեր մազերի հետ, մեր

մանկիկների թաթերի,և մեր ազապ աղջիկները

ննջարանում ջրահարս են:

Մեր սենյակը հապա ինչ է` ակվարիում է,

մեր կերածը հապա ինչ է` ջրիմուռ,

Արաքսի բերած մանրիկ ավազ,

և մեր գլխի տակ

Արաքսի բերած փափուկ քար է.

-Մեր սրտերի մոտ, արդեն, Արաքս,

խռիկներ են առաջացել…

-Արաքս, արդեն վաղուց փոխվել,

երկկենցաղ ենք դարձել:

ԵՐԿՐԱՅԻՆ ՀՐԱՎԵՐՔ

Ո՜վ երանելի երեխաներ,

ո՜վ երկրի նոր զավակներ,

եկեք էլի գնանք թթու աղբյուր,

ձեր ճռվողյունով, գեղգեղանքով եկեք,

ձեր հարցերի զամբյուղներով,

սիրո դույլերով եկեք,

և ո՜վ մարգագետնի ծաղիկ,

դե կապտիր ու կարմրիր

ավելի ու ավելի,

դե բա՜ց քո թևերը ավելի ու ավելի:

Երեխաներ, երկաթգծերի

ճամփեքով չգնանք,

երեխաներ, ասֆալտով էլ չգնանք,

գնանք գետի ափով,

խոտերի ու թփերի միջով,

ցատկոտելով ու ոստոստելով գնանք

և երգով ասելով գորտերին

-Ո՜վ չքնաղագեղներ…

Այնտեղ հորթուկն է և գառը,

կարմիր գետաքարն ու

ավազ-շաքարը,

Փոքրիկ Գոռին էլ տանենք,

Տաթևիկին էլ տանենք,

նրանք կբլբլան,

և առվակը կհասկանա նրանց

փափուկ լեզուն,

և հորթուկն ու գառը

իրենց մենակ չեն զգա:

Հաց ու պանիր էլ տանենք,

ո՜վ երեխաներ, հաց ու պանիր էլ տանենք,

ջուրն էլ թթու է,

Օդն էլ` բույրերով լի,

ո՜վ երեխաներ, տանենք,

կտեսնեք, որ հաց ու պանիրը

միայն այնտեղ է հաց ու պանիր

և համով այնպես,

կարծես հենց նոր ենք քաղել

ծառ ու թփից

կամ գուցե թա՜փվել են հենց երկնքից,

ո՜վ երանելի երեխաներ…

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

Ինչ լավ է, որ աշխարհը փոքր է`

էլի հանդիպեցինք:

Որ աշխարհը մեծ է`

հորինել են նրանք,

որ չեն հանդիպում:

Ինչ լավ է, որ աշխարհը փոքր է,

այս մեծ աշխարհը փոքր է,

ինչպես մի թասում երկու գնդիկ`

էլի հանդիպեցինք:

Գնանք... բայց այնպե՜ս գնանք,

որ աշխարհը հանկարծ չմեծանա,

չմեծանա՜, չմեծանա՜, սիրելի՛ս...

ՏԽՈՒՐ ԿԱՆԽԱԶԳԱՑՈՒՄ

Այս գիշերը լավ է, որ մեծ է,

բայց ինչու՞ են այսօր

աստղերը փուշ-փուշ` ` ոզնի,

մի՞թե,իսկապես, տարածություն է ծնվում

իմ և քո միջև...

Մի՞թե, իսկապես, կաղապարում է մեզ

սառնությունը...

Մի՞թե, իսկապես, քեզ պիտի զանգեմ,

և դու ինձ ասես փուշ-փուշ.

- Չե՞ս տեսնում` օրը էլ զանգ չէ,

չի՜ ղողանջում,

փշածաղի՜կ է...

- Չե՞ս տեսնում` ուղտ չենք,

որ ոչ փուշ-աստղերն են ուտվում

և ոչ էլ քո փուշ-շշուկները...

 

Բնակիչների հետ հանդիպում, որպես այդպիսին, չի եղել. ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում. «Փաստ»Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Ձյան առատ տեղումներն ու բուքը վերադառնում են․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի 33-ամյա վարորդը «ՎԱԶ 2107»-ով, մի քանի պտույտ շրջվելով, բախվել է քարերին․ կա վիրավոր Մենք զենք ենք վերցնելու՝ կամ կապրենք, կամ կմեռնենք․ Ոսկեպարի բնակիչ Վթարային աշխատանքներով պայմանավորված ջուր չի լինելու Գյուղապետը եկավ արյան մեջ կորած, ասաց՝ «շտապ օգնություն կանչեք, գյուղում վիճակը վատ է. Վարդաձորի վերջին օրը… Սփյուռքը պետք է վերակազմակերպվի. Արամ Ա ՆԱՏՕ-ի և Ադրբեջանի միջև քաղաքական առևտուրը նոր փուլ է մտնում. զոհասեղանին Հայաստանն է Շրջաններում ձյուն է տեղում, ճանապարհները աղ-ավազով մշակում են Կազանում հայտնաբերվել է սալմոնելոզով վարակման զանգվածային դեպք Տավուշում հավաքել են տվել Փաշինյանի հետ հանդիպման եկածների հեռախոսներն ու որոշ իրեր․ հանդիպումը թեժ է անցել Հայկական մոտ 600 բեռնատար սպասում է Վերին Լարսով անցնելուն․ «Սպուտնիկ Արմենիա» Թուրքիայի գործարաններից մեկում պայթյուն է տեղի ունեցել. կան զոհեր ու վիրավորներ Թշնամու խնդիրն է՝ կտրել Իրան-ՀՀ-Վրաստան-ՌԴ հաղորդակցության ուղին, ջլատել ՀՀ պաշտպանական բնագիծը «Այսուհետ բոլորը պետք է հաշվի նստեն մեզ հետ»․ Ալիև Աբովյան քաղաքում զենքի գործադրմամբ խմբակային խուլիգանության վարույթով մեղադրանք է ներկայացվել ևս երեք անձի ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ Հայաստանի այն ուրվագիծը, որ ցույց եմ տվել ասուլիսին, ցույց եմ տվել նաև այստեղ. Փաշինյանը՝ Տավուշի հանդիպման մասին Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Արցախցիների վերադարձի հարցում Հայաստանի իշխանության պահվածքը համընկնում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի տեսակետների հետ. Տիգրան Աբրահամյան Ոսկեպարցիները Փաշինյանի դեմ պայման են դրել, պատրաստ ենք անգամ պատերшզմի․ Ոսկեպարի բնակիչ, պահեստազորի գնդապետ Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Հետախուզվողը հայտնաբերվեց «Զվարթնոց» օդանավակայանում Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 26-ամյա աղջիկը դանակահարել է իրեն հարվածող ընկերոջը․ նա ձերբակալվել է Ուզում եք հասկանալ, թե ինչ է լինելու, այսպես կոչված, «անկլավները» հանձնելուց հետո, նայեք Արցախին Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Վթար՝ Երևանում. Աջափնյակի դատարանի հարևանությամբ բախվել են Nissan-ն ու Mitsubishi-ն Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Ոսկեպարում Նիկոլ Փաշինյանին շատ սառն են ընդունել․ Փաշինյանը վախեցրել է պատերազմովՔաղաքացին քարով հարվածել է կառավարության շենքի պատուհանին Ալիևն օկուպացված Ստեփանակերտում վառել է Նովրուզի խարույկը Ասֆալտ փռել, ծորակ տեղադրել չկարողացող իշխանությունը ո՞նց է ակադեմիական քաղաք կառուցելու. Գալստյան «Ոսկեպարից Նիկոլը փախե՞լ է»․ Գագիկ Համբարյան ՀԱՊԿ-ում հայտարարել են, որ ՌԴ նախագահական ընտրություններն անցել են օրենքին համապատասխան Ոսկեպարի վարչական ղեկավարի «վախը բռնել են» Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Գրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Հասանովը Ստոլտենբերգին տեղեկացրել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին Էլեկտրոնային դեղատոմսի ներդրումից 15 օր անց. մանրամասներ (տեսանյութ) Հայաստանն ունի «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը, որը չափազանց կարևոր է մեր երկրների համար. Նուրտլեու Մահացել է երգիչ Ուզբեկը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպում է Ոսկեպարի, Բաղանիսի և հարակից բնակավայրերի բնակիչների հետ