Հերթական թիրախը՝ ըստ առաջնահերթության
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՀայաստանի Ազգային ժողովը նախօրեին կողմ` 24, դեմ` 66, ձեռնպահ` 3 ձայներով, չի ընդունել ««Փաստաբանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։ Ընդ որում՝ այս փաստը ներկայացվեց այն համատեքստում, թե իբրև մենք ունենք ինքնաբավ խորհրդարան, որի մեծամասնությունը տապալում է անգամ կառավարության նախաձեռնությունները։
Այս փաստարկն, իհարկե, արհեստական է, ու դա հիմնավորվում է բազմաթիվ հանգամանքներով։ Ավելորդ չէ նշել, որ նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունվել է Ազգային ժողովի կողմից՝ 95 կողմ ձայնով, ու այն ժամանակ խորհրդարանական մեծամասնության կողմից չի հնչել որևէ վերապահում, անհամաձայնություն կառավարության հետ, ու դժվար է պատկերացնել, որ երկրորդ քվեարկությանն ընդառաջ ծագել են անհաղթահարելի հակասություններ։ Հայաստանի խորհրդարանում առաջինից երկրորդ ընթերցման ռեժիմը նման հնարավորություններ պարզապես չի ստեղծում, ու ավելի շատ օրենսդրական նախաձեռնությունները ենթարկվում են խմբագրական փոփոխությունների։
Մյուս կողմից՝ կառավարության որևէ սկզբունքային նախաձեռնության խորհրդարանական մեծամասնությունը չի առարկում, եթե անգամ դրան հակադրվում են ընդդիմադիր երկու խմբակցությունները կամ փորձագիտական շրջանակները։ Հակառակը՝ բոլորս ենք հիշում, թե ինչպես էր խորհրդարանական մեծամասնությունը կրծքով պաշտպանում կառավարության կառուցվածքի նախագիծը, որը սուպերվարչապետական համակարգի պահպանման մասին էր՝ նույնիսկ անկախ այն հանգամանքից, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը փաստարկված քննադատում էր կառավարության նախաձեռնությունը։
Իսկ ամենաթարմ օրինակն արձանագրվեց երեկ, երբ խորհրդարանական մեծամասնությունը «կարգապահ» կողմ քվեարկեց Հարկային օրենսգրքի փոփոխություններին՝ այն դեպքում, երբ դրան դեմ էին ԲՀԿ-ն ու ԼՀԿ-ն, իսկ քաղաքացիների մի խումբ բողոքի ակցիա էր անում հենց խորհրդարանի բակում։
««Փաստաբանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը տապալելը քաղաքական «խիզախություն» չէ։
Նախագծով, ի թիվս այլ կազմակերպչական հարցերի, լուծվում էին նաև անվճար իրավաբանական օգնության հետ կապված որոշ խնդիրներ: Կառավարությունը մի քանի տարի է, ինչ չի ավելացնում հանրային պաշտպանների քանակը՝ ի հակառակ յուրաքանչյուր տարի ավելացող գործերի թվի, որը պայմանավորված է նաև պետության կողմից անվճար իրավաբանական օգնություն ստացող անձանց ցանկը ընդլայնելու հանգամանքով:
Այլ խոսքով՝ տապալված նախագիծն ուժեղացնելու էր փաստաբանական ինստիտուտը, ինչպես նաև՝ ամրապնդելու էր քաղաքացիների իրավական աջակցության ինստիտուտները։
Թերևս, այստեղ էլ «թաղված է շան գլուխը», ու կարծես բացահայտվում են խորհրդարանական մեծամասնության քվեարկության իրական մոտիվները։ Այն պարագայում, երբ իշխանությունը փորձում է ձևավորել դատական վերահսկելի համակարգ, ակնհայտ է, որ դատավորներից հետո թիրախավորվելու են փաստաբանները, որոնց «ավելորդ անկախությունը» էապես դժվարացնելու է իշխանությունների համար հաճո դատական որոշումների կայացման գործընթացը։ Ուժեղ փաստաբանական ինստիտուտը միշտ մարտահրավեր է այն իշխանությունների համար, որոնք ձգտում են մոնոպոլ կառավարման, դրսևորում են ավտորիտար միտումներ։
Ի դեպ, մտահոգություններ են արդեն հնչում, որ նույն տրամաբանության մեջ շուտով կանխատեսելի է արշավը ԶԼՄ-ների դեմ, մանավանդ, որ իշխանության մի քանի պատգամավորներ անցած շաբաթների ընթացքում «ինքնաբավ» ներկայացրել են օրինագծեր, որոնք կարող են իշխանությունների անհարկի, սուբյեկտիվ միջամտությունների դաշտ բացել։ Եթե խորհրդարանական մեծամասնությունը դեռ ընթացք չի տվել այդ նախաձեռնություններին, չի նշանակում, թե դրանք այլևս չեղարկված են կամ Հայաստանում կասեցված է մոնոլիտ իշխանություն ձևավորելու գործընթացը։ Ավելի շուտ՝ իշխանությունները թիրախներն ընտրում են ըստ առաջնահերթության։
ՍՈՒՐԵՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ