Ինչպե՞ս որոշել՝ դուք աջլի՞կ եք, թե՞ ձախլիկ
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՄենք գիտենք, որ...
Գոյություն ունեն ձախլիկներ և աջլիկներ, և դա որոշվում է ձեռքերով: Այսինքն՝ այդ առումով մարդկանց տարբերակում է այն, թե որ ձեռքն է դոմինանտ՝ ա՞ջ, թե՞ ձախ:
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:
Պարզվում է՝ մարդը աջլիկ կամ ձախլիկ կարող է լինել ոչ միայն ձեռքերով, այլ նաև աչքերով, ոտքերով, ականջներով: Ընդ որում, եթե ականջով նա աջլիկ է, պարտադիր չէ, որ ձեռքով էլ աջլիկ լինի: Աչքերով մարդու աջլիկությունը կամ ձախլիկությունը որոշելը հեշտ է: Ձեր առջև պարզեք մեծ մատը վեր տնկած ձեռքը, սկզբից այդ մատին նայեք երկու աչքերով, ապա հերթականությամբ փակելով մի աչքը: Դոմինանտ աչքը կլինի այն աչքը, որով նայելիս առավել նման պատկեր կստանաք երկու աչքով նայելու հետ համեմատած: Նույն կերպ կարելի է թեսթավորել նաև ականջները:
Սա անգամ կյանքի ընթացքում է նկատվում. օրինակ՝ կենցաղում ձայնի ուղղությամբ որ ականջն եք սովորաբար թեքում, որ ավելի լավ լսեք, կամ էլ անկախ նրանից, թե որ ձեռքով եք վերցնում հեռախոսը, այն աշխատում եք մոտեցնել դոմինանտ ականջին (լինում է, չէ՞, որ անգամ ձախ ձեռքով վերցրած հեռախոսը մարդը մոտեցնում է աջ ականջին, չնայած դա հարմար չէ):
Իրականում եթե անգամ այդպիսի գործողություններն անհարմար են, միևնույն է, մարդը փորձում է օգտագործել բնության կողմից իր զույգ օրգաններից լավագույնին տրված առավելությունը: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ մարդկանց 40%-ը ձախ ականջավոր է, 30%-ը՝ ձախ աչքավոր, 20%-ը՝ ձախ ոտքավոր և 10%-ը՝ ձախ ձեռքավոր:
Բնության մեջ կապիկները, օրինակ՝ ևս ունեն ձախլիկություն և աջլիկություն: Շիմպանզեն սովորաբար հիմնական գործողությունը կատարում է դոմինանտ ձեռքով, օրինակ՝ աջ ձեռքով բռնած փայտով խառնում է տերմիտների բույնը. այդ ձեռքով նա ավելի լավ է զգում բնի խորությունը, փայտի ծանրանալը՝ տերմիտներ հավաքվելու պատճառով, որոնց հետո լիզելու է փայտից: Այսինքն՝ նրա համար կեր հայթայթելը հեշտանում է, և նա ավելի կայուն է դառնում բնական ընտրության տեսակետից:
Իրականում բնության մեջ կապիկների մոտ աջլիկությունը և ձախլիկությունը 50-ական տոկոս է կազմում: Պարզվել է նաև, որ նեանդերթալացիները ևս ունեցել են աջլիկներ և ձախլիկներ: Սա հայտնաբերվել է նրանց ատամներն ուսումնասիրելով: Նրանք խելացի մարդիկ էին, բայց մի քիչ անշնորհք: Դանակը պահելով դոմինանտ ձեռքին՝ նեանդերթալացին ատամներով միսը բռնել է և դանակով կտրել: Ժամանակ առ ժամանակ նրանք այդ գործողությունը կատարելիս վնասել են դոմինանտ ձեռքի կողմի ատամները, որը և հաշվարկել են հնէաբանները: Պարզվել է, որ նեանդերթալացիների մոտ ևս ձախլիկները կազմել են 10%:
Իսկ ինչո՞ւ են ձախլիկ մարդիկ այդքան քիչ: Ապացուցված է, որ ձախլիկությունը և աջլիկությունը պայմանավորված է գենետիկայով: Ընդ որում, դոմինանտ օրգանի որոշման հարցում դեր է խաղում մոտավորապես 40 գեն: Սովորաբար աջ օրգանի գործունեության համար պատասխանատու է լինում ուղեղի ձախ կիսագնդի համապատասխան հատվածը, բայց պարզել, թե ինչու աջլիկները շատ են ձախլիկներից, դեռ չի հաջողվել: Հայտնի է միայն, որ հազվագյուտ հանդիպող Դաունի հիվանդության ժամանակ ձախլիկների և աջլիկների թիվը հավասար է: Իսկ այն, որ համարվում է, թե ձախլիկները ավելի տաղանդավոր են, սխալ է և հաստատված չէ գիտության կողմից:
Մարդը առաջին անգամ իր աջլիկությունը կամ ձախլիկությունը իմանում է այն ժամանակ, երբ ձեռքն է վերցնում մատիտը և սկսում է խզբզել: Նախկինում ձախլիկությունը համարվում էր արատ, և այն փորձում էին չեզոքացնել դեռ մանուկ հասակից: Ձախ բառն առաջացել է անգլերեն lyft բառից, որը նշանակում է թույլ, իսկ աջը՝ dexter բառից, այսինքն՝ հմուտ, բարենպաստ:
Պարզվում է, որ գիտությունը այնքան է զարգացել, որ մոր արգանդում գտնվող երեխայի ոչ միայն սեռը կարող են որոշել ճշգրտորեն, այլ անգամ այդ երեխայի ձախլիկ կամ աջլիկ լինելը: Ուլտրաձայնի միջոցով հետազոտություններ կատարելով՝ պարզվել է, որ արգանդում զարգացող երեխաների 10-ից 9-ը սովորաբար աջ ձեռքի մեծ մատն է դեպի բերանը տանում, այսինքն՝ աջլիկներ են:
Այդ ամենը հաստատվել է նաև հետագայում՝ այդ երեխաների մեծանալուց հետո նրանց դոմինանտ ձեռքը որոշելով: Միայն թե այս նորամուծությունը պատուհաս չդառնա. քանի որ եթե հիմա ծնողները որոշում են՝ տղա ունենալ, թե աղջիկ, հանկարծ դրան կարող է նաև գումարվել՝ աջլի՞կ, թե՞ ձախլիկ երեխա են ցանկանում ունենալ:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը