Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Շաբաթօրյա գրական ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից

ՄՇԱԿՈՒՅԹ

«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:

ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

ՄԱ­ԶԵ ԿԱ­ՄՈՒՐՋ

(հատված)

Աշխարհը՝ շեն, Անին՝ ավեր,

Անին՝ շեն, աշխարհն՝ ավեր:

Անի քաղաքի պարսպից մի տուֆաքար պոկվել, ընկել էր, և ամբողջ շղթան երևում էր բաց ատամնաշարի պես. մի ատամը երկար ու ժանգոտ ունելիով հանել էր ժամանակը: Ոչ մեկը չգիտեր կամ չէր պատկերացնում, որ հենց այդ ճեղքից՝ հանված ատամի անպաշտպան ու բաց խոռոչից սկսվում է ծաղկող ու փթթող քաղաքի քայքայումը: Այնտեղ առաջինը ոտք դրեց մի փոքրիկ սարդ:

«Հարմար բնակարան է,ասաց նա,- կարելի է բանակ տեղավորել՝ և՛ գործելու ասպարեզ կա, և՛ ոստայն հյուսելու հնարավորություն»: Եվ ձայն տվեց, կանչեց հրամանի սպասող իր զինվորներին: Նրանք իրենցով լցրին քարի լքած տարածությունը, իբրև շարժուն ու կենդանի պատ, և եթե իրավիճակը պահանջեր, ամեն ակնթարթ պատրաստ էին լքելու նոր բույնը, ինչպես Անիի բազմազգ բնակիչները՝ հիմնականում հայեր, նաև սակավաթիվ հույն, թուրք-սելջուկ, քուրդ ու պարսիկ:

Ոստայնը տարածվեց պարսպի երկայնքով ու լայնությամբ. միջատները մեծացնում էին բնակարանը՝ իրենց մանած թելերի երկար ճյուղավորումներով: Հետո ճյուղավորումները ձգվեցին փողոցների սալահատակի վրայով, տների պատերի միջով, եկեղեցիների խորաններով բարձրացան զանգակատների գմբեթները: Աղետի առաջին նշաններն զգաց ծեր ու կարճատես մի անեցի: Պատահաբար հայտնաբերեց պարսպի վրայի սարդոստայնը և շտապեց հայտնել Գրիգոր Ապիրատ սրբազանին:

Ծերունին դրանով չհանգստացավ, մտավ Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի և հոգևոր հայրերի պարզած հանգանակության տուփը երկու ոսկեդրամ գցեց:

–Քաղաքը հոգեվարքի մեջ է ,–ասաց նա,– ես հավանաբար չտեսնեմ վերջնական անկումը, բայց իմ կողմից ահա երկու դահեկան՝ թաղման ծախսերը հոգալու: Խոսքն ասվեց սառը վստահությամբ և գուշակողի խորաթափանցությամբ: Հանկարծ տարօրինակ բան կատարվեց: Բնակիչները, մեծ նաև և փոքր, այր և կին, բազմաթիվ այցելուներ` շտապեցին Անիի անհամար եկեղեցիները, և ծնունդ առավ յուրօրինակ, ինքնակամ հանգանակություն:

Եվ երբ յուրաքանչյուրը հոգու հանգստության համար քաղաքի փրկության պարտքը կատարած համարելով վերադարձավ, հոգևոր հայրերը փակեցին աղոթատների դռները, հաշվեցին օրվա աննախընթաց եկամուտը: 

Անակնկալ եռուզեռը չքացել էր, փոխարենը մնացել էին ոսկու և արծաթի հսկայական շեղջը և սարդոստայնը: «Անին չի կործանվի,–ասաց Սուրբ Փրկիչ եկեղեցու քահանան առավոտվա ժամերգության պահին,– դուք, որպես հայոց աթոռանիստի պատվելի քաղաքացիներ, ձեր պարտքը կատարել եք բազմապատիկ: Ի՞նչ է այդ չնչին ճեղքվածքը: Հավաքված գումարով կարելի է նոր պարիսպ քաշել քաղաքի շուրջը»:

...Նա ոչինչ չասաց սարդերի մասին: Նրանք բույն էին դրել հենց իր` հոգևոր հոր գրպաններում ու երակներում, նույնիսկ բնակիչների հավաքած ոսկու և արծաթի շեղջում: «Ո՞վ է տեսել մուկը փիղ ուտի»,երկար ճառն Անիի հերոսական անցյալի մասին եզրափակեց քահանան: Նա անձամբ վարակված էր, և նրա ճառից թափվում էին քնաբեր դեղահաբեր: Լսողները և նրա աջը համբուրողները կուլ տվին առատորեն մատուցվող դեղահաբերը, վարակվեցին հանգստությամբ և մոռացան ծերունու տխուր գուշակությունը: Աստիճանաբար, մի քանի օրում ամեն ինչ խաղաղվեց, մտավ սովորական հունը, մշտնջենական նիրհի և մոռացության շերտով վարագուրվեց անցյալը, կարծես ոչինչ չէր պատահել:

Վարակից զերծ էր կարճատես ծերունին: Այդ առավոտ ներկա չէր ժամերգության: Նա օրեր ու ամիսներ շրջում էր փողոցներում և ճչում հուսալքված.

– Մարդի՛կ, փրկեցե՛ք, Անին կործանվում է, ես իմ աչքով տեսա կենդանի ու շարժուն պատը մեջ պարիսպներուն:

Դեղահաբերի ազդեցության տակ մրափող քաղաքը չէր լսում նրան, չէր արձագանքում:

ՍԱՄՎԵԼ ԶՈՒԼՈՅԱՆ

 

ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ ԸՆՏՐԱՆԻ

ԵՐԿՎՈՒԹՅՈՒՆ

Ես գիտեի, որ կաս,

Որ դու կգաս մի օր`

Մշուշ լինի, անձրև,

Թե կիրակի,

Վաղուց փնտրած սիրո,

Քրոջ տեսքով մոլոր...

Եվ ուշացած հուշդ

Դուռս պիտի թակի:

Եվ գիտեի, որ դու

Հայտնվում ես միշտ ուշ,

Անակնկալ, ուրիշ ժամանակից

Ավետիսիդ կարոտ

Հոգուս իջար ոնց գույժ`

Դարձնելով կորուստն իմ կրկնակի:

Ես ամենքից հոգնած,

Դարձրած ողջը հուշ

Եվ վաստակած արդեն իմ կիրակին`

Խմում էի գինին

Իմ առօրյա անուժ,

Գոհ մաղթանքներ հղում

Պահապան Հրեշտակիս:

Բայց դու եկար հանկարծ

Քրոջ տեսքով մոլոր,

Ինձ դարձրիր երկդեմ ու երկակի...

Եվ մնում է կիսված

Երկրորդությունն իմ նոր,

Եվ անձրև է, մշուշ ու կիրակի...

ՄՆԱՑՈՂԱՑ ԼԱՎԸ...

Ինձ ջնջել եմ երեկվանից

Ու ձեր միջին արդեն չկամ,

Օրապակաս էն խելառից

Էկա վերջին բարևը տամ:

Լի, անպակաս էս սեղանին

Ես մեկ լեղի, մեկ կենաց թաս,

Պիտի ջարդվեմ միանգամից`

Մնացողաց շախն անպակաս:

Ողորմի ձեզ, և մեղա ինձ

Եվ օրերին էս գժավուն,

Ձեր նմանակ ինձ նմանին

Էսօր ես եմ մենակ թաղում:

Էսօր ես եմ, ձեր մեջ չկամ,

Ինձ ջնջել եմ էրեկվանից.

Մնացողաց շախն անպակաս,

Օղորմի ինձ, ձեզ երանի...

ՀԻՇԱՏԱԿԻ ՕՐ

Լուսաբացը երբ կգտնի ինձ` երևի,

Մոմս մարած պիտի լինի

Ու օջախիս քուրան հանգած:

Մի սև ստվեր` իմ այս վերջին կեսգիշերից`

Տան անկյունում կմնա` ոնց մթին կասկած:

... ու կսկսվի` ելումուտը զուսպ ձևերի,

Ախ ու վախի վշտամորմոք լացուկոծում,

Կհեռանամ մարմին կոչված էդ մեռելից`

Վերջին անգամ ինձ գտնելու քո փողոցում...

Երկու ստվեր` ինձ հետամուտ, զգոն կգան,

Ծանոթ մի կին կհառաչի` «Գնա˜ց ձեռից»,

Չհասկացած, որ ես վաղուց արդեն չկամ,

Ու ապրածս` սուտն է` անթաղ էդ մեռելի...

Հիմա արդեն` ինձնից, ձեզնից էն կողմ միշտ կամ`

Հրեշտակաց բաժին դառնամ,

Թե` դևերի...

Ձեռքիս մեջ է ունեցածս, որ պիտի տամ

Նրան, ումը երբեք չեղա

Ու միշտ ԷԻ...

ԱՆԱՀԻԹԱ

Մութն էր երկինքն ու աստղավրան,

Կախարդ գիշերվա դեմքը` սաթե...

Ես հին մի գիշեր տեսա նրան,

Որ երազից էր ու ակաթե:

Ոսկեծղի ու ոսկեզրահ`

Նա` Մեծամայրը հին դիցերի,

Որոնք երկնքից գիտեն գայթել,

Բայց մնալ մաքուր ու անթերի:

Մութն էր երկինքն ու աստղավրան,

Տիեզերքում մի մեծ սիրտ էր պայթել...

Ես հին մի գիշեր տեսա նրան,

Որ երազից էր ու ակաթե:

***

Վերջին բաժակի հետ պիտի պատռեմ կաշիս`

Մորթս նետած դևին այդ` լափելու,

Որ դուրս թռչեմ ջարդվող պատուհանից`

Ձյուների մեջ ԾԱՂԻԿ որոնելու…

 

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել