«Լիդիանի» ներկայացրած ՇՄԱԳ-ը չի կարող ապահովել հանքի անվտանգ գործունեությունը
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑԱմուլսարում հանքի շահագործման շուրջ թնջուկը չի հանգուցալուծվում:
Անգամ «Էլարդ» լիբանանյան ընկերության կատարած հետազոտության արդյունքները չբավարարեցին խնդրի լուծման հարցում շահագրգիռ բոլոր կողմերին:
Նախօրեին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հետազոտության արդյունքների հրապարակումից հետո առաջ եկած հարցերը պարզաբանելու համար տեսակոնֆերանս անցկացրեց միջազգային խորհրդատվական ընկերության փորձագետների հետ, որի ընթացքում քննարկվեցին Ամուլսարի հանքի վերաբերյալ իրականացված միջազգային փորձաքննության եզրակացության և դրա վերլուծության արդյունքները:
Տեսակոնֆերանսին ներկա էին ԱԺ «Իմ քայլը» և «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունների ներկայացուցիչները, կառավարության պատասխանատու գերատեսչությունների, շահագրգիռ մարմինների ղեկավարները, ինչպես նաև «Լիդիան Արմենիա» ընկերության ներկայացուցիչները:
Տեսակոնֆերանսի սկզբում վարչապետը նշեց, որ ծանոթացել են «Էլարդի» ներկայացրած հետազոտության հետ, ինչից հետո դիմեց «Էլարդ» ընկերության փորձագետներին. «Սակայն ունենք խնդիր՝ կապված Ձեր փորձագիտական եզրակացության մեկնաբանությունների հետ:
Բուն եզրակացության տեքստում տեսնում ենք բազմաթիվ թերություններ, տվյալների բացակայություններ և այս կարգի այլ արձանագրումներ, բայց մեծ հաշվով եզրակացությունն այնպիսին է, որ Ամուլսարի հանքի շահագործման բնապահպանական ռիսկերը կառավարելի են», - ասաց Նիկոլ Փաշինյանը:
«Էլարդի» փորձագետ Ռիկարդո Խուրին նշեց, որ տարբեր պաշտոնյաներ իրենց կատարած հետազոտության և ներկայացրած եզրակացությունից հետո հետաքրքրվել են՝ կարո՞ղ է շահագործվել Ամուլսարի հանքավայրը` առանց ազդելու շրջակա միջավայրի վրա։ «Մեր պատասխանը հետևյալն էր` հաշվի առնելով տվյալների թերությունները և անորոշության աստիճանը, շահագործման ու մեղմացման միջոցառումները դառնում են խիստ անվստահելի:
«Լիդիանի» առաջարկած միջոցառումները թերի են, ուստի հարկ է, որ Հայաստանի կառավարությունը վերանայի Ամուլսարի 2016 թվականի ՇՄԱԳ-ը՝ շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատումը», - ասաց փորձագետը:
Բնապահպան Սիլվա Ադամյանը նախքան տեսակոնֆերանսին անդրադառնալը նշում է, որ վերջին շրջանում՝ հատկապես Ամուլսարի հետ կապված, կարծիքներ են հնչում, որ վարչապետն ամբողջությամբ եզրակացությունը չի կարդացել:
«Պետք էլ չէր, որ վարչապետը կարդար, դա իր գործը չէ: Եզրակացությունը պետք է պատշաճ ձևով ներկայացվեր ոչ միայն քննչական կոմիտեի, այլև անկախ փորձագետների կողմից: Փորձագետները պետք է զեկուցեին վարչապետին: Ճիշտն ասած, չեմ կարծում, որ վարչապետը տեղեկացված չէ:
Ելույթների ժամանակ նա անընդհատ խոսում էր միջոցների մասին, որոնք անվնաս կդարձնեն հանքի շահագործումը: Կարծում եմ՝ գուցե ոչ տեսանելի, նա հարաբերվել է որոշ փորձագետների հետ, որոնք նրան այդ ուղղությունն են ցույց տվել:
Եվ այդ ուղղության ու եզրակացության հիման վրա խոսում էր այն մասին, որ հանքի շահագործումը զրո ազդեցություն է ունենալու Ջերմուկի ջրերի վրա: Հիմա մեզ համար էլ է անհասկանալի՝ վարչապետն իրո՞ք չգիտի իրավիճակը, թե՞ գիտի, բայց այդպես էր պետք, այդպես էր ասում:
Հակված չեմ որևէ տարբերակի: Բայց որ եղել է թյուրիմացություն, դա հստակ է: Տեսակոնֆերանսի ժամանակ թե՛ շրջակա միջավայրի նախարարի, թե՛ վարչապետի կողմից տրվեցին որոշ հարցեր, որոնք միտում ունեին շրջանցել իրական իրավիճակը, բայց այս դեպքում իրենց հրաշալի դրսևորեցին լիբանանյան ընկերության փորձագետները», - «Փաստի» հետ զրույցում ասում է Սիլվա Ադամյանը՝ հավելելով, որ զարմացած է Փաշինյանի՝ Ջերմուկում արտահայտած այն մտքից, որ եթե հանքի շահագործումը զրո ազդեցություն ունենա Ջերմուկի ջրերի վրա, ապա այն կշահագործվի:
Բնապահպանը նշում է՝ հանքարդյունաբերության ոլորտում չկա զրո ազդեցություն: Ադամյանն ընդգծում է, որ տեսակոնֆերանսի ժամանակ ասվեց մի նախադասություն, որը տվեց շատ հարցերի պատասխաններ:
«Փորձագետները նշեցին, որ 2016 թվականին «Լիդիան» ընկերության ներկայացրած ՇՄԱԳ-ը չի կարող ապահովել հանքի անվտանգ գործունեությունը: Նրանք մի նախադասությամբ ամեն ինչ ասացին, նշեցին, որ չեն տեսնում այն միջոցառումները, որոնք կարող են անվտանգ իրավիճակ ստեղծել: Սա է խնդրի մեխը:
Եթե հիմա էլ կառավարությունը պնդի, որ նոր ՇՄԱԳ-ում կարելի է թեթևակի ուղղումներ անել, ինչ-որ առաջարկություններով և մոնիտորինգով առաջնորդվել, արդեն պետք է սկսեմ մտածել, որ հարցը լուծված է, հանքը պետք է շահագործվի և վերջ», - նշում է մեր զրուցակիցը:
Բնապահպանն ասում է՝ 2016 թվականին կատարված ՇՄԱԳ-ը պետք է չեղյալ համարվի:
«Մինչև հիմա վարչապետն ասում էր՝ չունենք հիմքեր, որոնց վրա հիմնվենք: Իսկ հիմա կա հիմք չեղյալ համարելու ՇՄԱԳ-ը: Փորձագետները սրա մասին խոսում են առաջին օրվանից: Նշում են՝ ՇՄԱԳ-ը թերի է, ճիշտ չի կազմված, բոլոր ռիսկերը գրանցված չեն», - ասում է Ադամյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ