Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Հա­յաս­տա­նում «հե­ղա­փո­խու­թյան» փաս­տը դեռ պետք է ապա­ցու­ցել

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ


regnum.ru-ն «Փաշինյանը հավակնում է դառնալ համայն հայության առաջնորդ» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Երևանում դեսպանների և երկրի դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների հավաքի ժամանակ մի շարք նկատառումներ է ներկայացրել, որոնք հետաքրքրություն են ներկայացնում թեկուզ միայն այն պատճառով, որ դրանց քաղաքական գաղտնազերծումը թույլ է տալիս հասկանալ, թե Փաշինյանը ինչպիսին է տեսնում քաղաքական գործընթացը, ինչպես է ծրագրում իրականացնել տարբեր ուժերի միավորման և համախմբման գործառույթները, ինչպես է փորձում սահմանել պետական և հասարակական հաստատությունների գործունեության ուղղությունները և ինչպես է նախանշում երկրում իր կողմից իրականացվող բարեփոխումների ընթացքի առանձնահատկությունները:

Սկզբից փորձենք հասկանալ առաջին նկատառումը, որը կարծես թե հենց հիմնականն է: Ըստ Փաշինյանի, «կա փոքր ազգի և փոքր ժողովրդի ընկալման բարդույթ, ընդ որում, այդ բարդույթը կարող է արտացոլվել գործունեության բոլոր ոլորտներում և անգամ արտաքին քաղաքականության մեջ», որին էլ ինքը ականատես է եղել որպես վարչապետ կատարած այցերի ընթացքում»:

Փաստացի Փաշինյանը կրկնում է Վրաստանի նախկին նախագահ Սահակաշվիլու այն խոսքերը, որոնք վերջինս արտահայտել է բրիտանական Institute for War and Peace Reporting-ին վերջերս տված հարցազրույցում, երբ նա պատմել է արևմտյան առաջնորդների հետ շփման իր սեփական փորձի մասին:

Ըստ Սահակաշվիլու, սկզբում ինքը Արևմուտքը տեսնում էր իդեալիստական լույսի ներքո և մտածում, որ Արևմուտքը ևս առաջնորդվում է նույն արժեքներով, ինչպես և ինքը, և դրա առանձնահատկությունն է օրենքի գերակայության վրա հիմնված ժողովրդավարական հասարակությունը:

Ինչպես ասել է Հենրի Քիսինջերը, «Սահակաշվիլին նման էր թույլ խաղացողի, որը պոկեր խաղալու համար նստում էր ուժեղ խաղացողների հետ նույն սեղանին՝ առանց որևէ խաղաթուղթ ձեռքին ունենալու»:

Ըստ Սահակաշվիլու, «երբ մի փոքր երկիր նստում է մեծերի հետ սեղանի շուրջ և սկսում է ինչպես հավասարի հետ խոսել, ապա միշտ չէ, որ դա գնահատվում է, քանի որ վերջիններս համարում են, որ դիմացինը փորձում է իր գլխից բարձր ցատկել»: Սահակաշվիլին պատմել է, որ հիմա ինքը դա հասկացել է:

Սա իրականում նորություն չէ, դա, այսպես կոչված, փոքր երկրների ֆենոմենն է, որը, չնայած տարբեր երկրների դեպքում տարբերություններ ունի, բայց ունի մեկ մեծ ընդհանուր խնդիր՝ նրանք փոքր են և ուժով չեն կարող պաշտպանել իրենց ազգային շահերը խոշոր երկրներից: Ինչպես ասում էր հին հույն պատմիչ Ֆուքիդիդեսը, «ուժեղը անում է այն, ինչ կարող է անել, իսկ թույլը ընդունում է այն, ինչի հետ ստիպված է հաշտվել»: 

Այնուամենայնիվ, Փաշինյանը առաջարկում է մի ռազմավարություն, որը, նրա կարծիքով, թույլ կտա Հայաստանին գոյատևել: Այսպես նախանշվում է երկրորդ նկատառումը: Փաշինյանը կոչ է անում բառացի իմաստով ճանաչել, այսպես ասած, «թավշյա հեղափոխությունը» որպես «համաշխարհային իրադարձություն»:

Ըստ նրա, «աշխարհում երկրի հեղինակությունը բարձրացնելու համար Հայաստանի դեսպանությունները և դիվանագիտական ներկայացուցչությունները պետք է օգտագործեին այս փաստը»:

Այս պատգամը ևս լավ ուսումնասիրված և շարադրված է քաղաքագիտության դասագրքերում: Որոշակի պայմաններում փոքր պետությունը փորձում է օգտագործել «ժողովրդավարությունը» որպես ազգային ինքնիշխանության ապահովման կարևոր գործիքներից մեկը:

Բայց խնդիրն այն է, որ Հայաստանում «հեղափոխության» փաստը դեռ պետք է ապացուցել, քանի որ ակնառու բոլոր տվյալներով նկատելի է, որ միայն իշխանափոխություն է եղել: Արտաքին աշխարհի կողմից ընկալման առումով ինչոր տեղ, իհարկե, կարելի կլիներ վիճարկել հեղափոխության փաստը, եթե Փաշինյանը փոխեր երկրի արտաքին քաղաքականությունը:

Բայց Երևանը շարունակում է հավատարիմ մնալ իր նախկին արտաքին պարտավորություններին և ինտեգրացիոն միություններին` ՀԱՊԿ-ին և ԵԱՏՄ-ին: Փաշինյանն ասել է, որ «արտաքին քաղաքականության մեջ հակադարձումներ չեն լինի, չնայած դա չի նշանակում, որ արտաքին քաղաքականության մեջ ոչինչ չի փոխվել»:

Հավանաբար, փոխվել է, կամ պետք է փոխվի՝ հաշվի առնելով նրա հնչեցրած կոչը՝ «երկրի շահերի հստակ դիրքորոշմամբ և համապատասխանությամբ» այնպես «մանևրել», որ «բուռն հոսքի մեջ չլինի սայթաքում»: Հայաստանի համար այստեղ վտանգն այն է, որ մանևրելով ուժային կենտրոնների միջև՝ վտանգ է առաջանում, որ նրանցից մեկի համար կարող է դառնալ օտար, իսկ մյուսի համար՝ «ոչ յուրային»:

Ամեն դեպքում «թավշյա հեղափոխության» ընկալումը, ինչպես Փաշինյանն է ներկայացնում, և՛ Ռուսաստանում, և՛ Արևմուտքում ակնհայտորեն այլ կերպ են ընդունում: Վերջապես Փաշինյանն ասել է, որ «դեսպանները պետք է ներկայացնեն ամբողջ հայությանը», այլ «ոչ թե որոշակի քաղաքական ուժ, էլիտա կամ նույնիսկ պետություն»:

Բայց դրա համար աշխարհի հայությունը նախ պետք է Փաշինյանին ճանաչի առաջնորդ: Իսկ դա դեռևս չկա: Նա ընկալվում է ընդամենը որպես Հայաստանի երրորդ հանրապետության ղեկավարներից մեկը, իսկ այդ հանրապետությունը ձևավորվել է, այսպես կոչված, «ռուսահայաստանի» տարածքում, իսկ արևմտահայ սփյուռքը Օսմանյան կայսրության հպատակների սերունդն է:

Նրանց կողմից անգամ վերջերս քայլեր են ձեռնարկվել արտասահմանյան երկրներից մեկում, այսպես կոչված, արտաքսման պայմաններում Արևմտյան Հայաստանի խորհրդարան և կառավարություն ստեղծել:

Ի դեպ, Թուրքիան դա հստակ գիտակցում է, երբ փորձում է քաղաքական երկխոսություն սկսել «իրենց հայերի» հետ: Արևմտահայերը Առաջին հանրապետությունը չեն համարել Հայաստան և հաճախ այն անվանել են Երևանի Հանրապետություն՝ հայտարարելով, որ Հայաստանի պատմական հիմքը գտնվում է «էրգրում»:

Ավելին, ժամանակակից Հայաստանը տարածքով Առաջին Հայկական հանրապետության կեսի չափ է և դե յուրե նրա իրավահաջորդը չէ, և արևմտահայերի ներկայացուցչական մարմինների կողմից ոչ ոք նրան իրավունք չի տվել ներկայացնել իրենց շահերը:

Տեսականորեն հնարավոր է Հայաստանի և Սփյուռքի միջև հարաբերությունների նոր մակարդակի բարձրացում: Բայց դա չի լինի, քանի դեռ Փաշինյանը փորձում է Հայաստան- Սփյուռք - Լեռնային Ղարաբաղ ձևաչափով, հայտարարելով Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միավորման անհրաժեշտության մասին, ճնշում գործադրել Ստեփանակերտի վրա, քանի որ դա կապված է հայտնի խնդիրների լուծման վտանգների հետ, այդ թվում` Ստեփանակերտի կարգավիճակի մասով: 

Այնպես որ, ստացվում է, որ իրականում հայերը մինչ այժմ համախմբված են միայն ազգովի, բայց իրականում գտնվում են իրենց համար շատ թույլ քաղաքական դաշտում: Պարզ է նաև, որ միայն ուժեղ Հայաստանի պայմաններում Սփյուռքը կդադարի ընկալվել այլ երկրների կառավարությունների կողմից՝ որպես իրենց երկրում պատերազմից և սովից ապաստանածներ:

Վտանգն այն է, որ ուժերի իրական հարաբերակցության օբյեկտիվ ընկալումից հրաժարվելու դեպքում «Փաշինյանի դարաշրջանի Հայաստանը» կարող է անդառնալի սխալներ թույլ տալ:

Կամո Խաչիկյան

 

Զատիկին հաջորդող մեռելոցն աշխատանքայի՞ն կլինի, թե՞ ոչ Իրավիճակը ՀՀ ավտոճանապարհներին և Լարսում Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար Պուտինը զարմացած էր, որ Փաշինյանը ԼՂ-ն Պրահայում ճանաչել է Ադրբեջանի մաս. Լավրով Այսօր Ավագ Ուրբաթ է՝ Հիսուս Քրիստոսի չարչարանաց, խաչելության, մահվան ու թաղման հիշատակության օրը Ռուսաստանի ՊՆ-ն հայտնում է ուկրաինական 15 հրթիռ խոցելու մասին Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . Տոնոյան