Փողը միայն տարբեր նկարներով թուղթը չէ.նախագիծը մեծ առումով վատը չէ
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑՕրերս կենտրոնական բանկը իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում շրջանառության մեջ է դրել «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը:
Այն տարածվելու է ՀՀ տարածքում գտնվող ֆիզիկական անձանց և ՀՀ տարածքում գործող կազմակերպությունների, անհատ ձեռնարկատերերի և նոտարների, ինչպես նաև Հայաստանում կնքված և դրանց դիմաց ՀՀ տարածքում վճարում նախատեսող գործարքների վրա, ինչպես նաև մեր երկրի տարածքից դուրս կնքված, սակայն այստեղ վճարում նախատեսող գործարքների վրա:
Այսպիսով՝ կազմակերպությունների, անհատ ձեռնարկատերերի և ֆիզիկական անձանց կողմից 2020 թվականի հունվարի 1-ից՝ 2 միլիոն, 2021 թվականի հունվարի 1-ից՝ 1 միլիոն, իսկ 2022 թվականի հունվարի 1-ից՝ 300,000 դրամը գերազանցող ապրանքների (գույքի) իրացման, ապրանքների (գույքի) օգտագործման, աշխատանքների կատարման և ծառայությունների մատուցման գործարքներում (գործարքի գումար) դրանց դիմաց վճարումը և վճարի ստացումը իրականացվում է անկանխիկ ձևով:
Նախագծի հիմնավորման մեջ նշված է, որ դրա ընդունմամբ կնվազեցվի կանխիկ դրամաշրջանառությունը, քաղաքացիների համար կսահմանվեն անկանխիկ վճարումների իրականացման ընթացակարգեր, մասնավորապես՝ նախագծերի փաթեթով նախատեսվել է խանութներում և սպասարկման այլ վայրերում վճարային գործիքներ (վճարային քարտ) ընդունող սարքերի տեղադրումը պարտավորեցնող դրույթներ:
Անկանխիկ վճարման մասին դրույթներ սահմանելիս փաթեթում հաշվի են առնվել առավել ստվերային և կոռուպցիոն ռիսկեր պարունակող ոլորտները (բուժսպասարկում, կրթական ոլորտ և այլն), որտեղ կանխիկի սահմանափակումները կօգնեն հասնելու սահմանված նպատակներին:
Բացի դա, հիմնավորման մեջ նշվում է, որ օրենքների ընդունումը կհանգեցնի նաև բանկային համակարգում ֆինանսական միջնորդության ավելացմանը, որն իր հերթին կհանգեցնի ողջ ֆինանսական համակարգի զարգացմանը:
Ինչպես նաև, անկանխիկ վճարումների իրականացումը (բանկային հաշվի առկայությունը բանկում, այդ հաշվի միջոցով գործառնությունների իրականացումը) կհանգեցնի նաև անձանց կողմից պահանջվող և բանկերի կողմից մատուցվող այլ ծառայությունների իրականացմանը (օրինակ՝ վարկերի, օվերդրաֆտների տրամադրում և այլն):
Ըստ էության, այս օրենքն էապես սահմանափակելու է կանխիկ դրամի շրջանառությունը երկրում:
Տնտեսագետ Վարդան Բոստանջյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշում է, որ բոլոր կանոնակարգված և արդյունավետ երկրներում անկանխիկ շրջանառությունն ակնհայտորեն չափազանց մեծ է, իսկ Հայաստանում ընդունված է փող կատեգորիան, հասկացությունը հասկանալ որպես թուղթ, որի վրա տարբեր նկարներ կան:
«Դա իրականում այդպես չէ:
Դրա մեջ աշխատանք է դրված և այդ նույն աշխատանքի արժեքը: Հիմա, եթե մենք անկանխիկ շրջանառության ենք գնում, նշանակում է, որ այդ աշխատանքը մենք տալիս ենք ֆինանսական ինստիտուտներին, ֆինանսական շուկաներին, որպեսզի դրանք տեղակայվեն հավել յալ արժեք բերող տեղամասերում, ոչ թե բարձերի տակ կամ տանը: Տեսեք՝ հիմա բազմաթիվ անօրինական քայլեր իրականացրած մարդկանց մոտ՝ բնակարանում, ավտոտնակում և այլ տեղ, հայտնաբերեցին մեծ քանակությամբ փող: Նշանակում է՝ այդ փողը, աշխատանքը թաքցվել է:
Դա բացառելու համար կանոնակարգված երկրներում գերակայում է չափազանց մեծ մասնաբաժնով անկանխիկ շրջանառությունը, որի պարագայում բոլոր իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց համար, որոնք ժամանակավորապես չեն կարողանում ազատ միջոցների ավելի լավ տեղաբաշխումներ իրականացնել, կան հատուկ ինստիտուտներ՝ բանկային համակարգ, ներդրումային հիմնադրամներ, առանձին ապահովագրական ընկերություններ, որտեղ փողի տեղադրումը թույլ է տալիս այն ավելի ռացիոնալ ու նպատակամետ օգտագործել»,-ասում է Բոստանջյանը:
Տնտեսագետը նշում է, որ երբ լինում ենք արտասահմանում՝ զարգացած երկրներում, տեսնում ենք, որ այնտեղ գումարի շրջանառությունը հիմնականում տեղի է ունենում քարտերով: «Մեզ մոտ էլ աստիճանաբար փորձում են կիրառության մեջ դնել այդ աշխատելաոճը. մենք քարտերով ենք սկսում աշխատել:
Այսինքն՝ փողը, գումարը գտնվում է համապատասխան տեղամասում ավելի ճիշտ, նպատակամետ ու արդյունավետ օգտագործելու համար»,-ընդգծում է մեր զրուցակիցը:
Բոստանջյանը նշում է՝ նախագիծը մեծ առումով վատը չէ, այն նախանշան է, որ ֆինանսական շուկաներում ու հարաբերություններում մենք իսկապես ավելի թափանցիկ վիճակներ ենք ենթադրում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ