«Հնարավոր է՝ Փաշինյանը մի օր հայտնաբերի, որ մենակ է մնացել»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՔաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանի կարծիքով, հավանական է, որ կան քաղաքական պահանջներ, որոնք իրավապահ մարմինները չեն կարողանում լիարժեք կատարել: Նրա խոսքով, այդ պահանջների հիմքում այն հարցադրումներն են, որոնք ուղղվում են Նիկոլ Փաշինյանին:
«Հարցնում են, թե ինչո՞ւ նախկինները չեն ձերբակալվում, և իրեն պետք է այդ վիճակագրությունը, ըստ որի, կասի՝ տեսեք, տասին ձերբակալել են:
Իսկ այդ վիճակագրությունն ապահովելու իրավական հիմքեր, որպես կանոն, իշխանությունները չեն ունենում: Այդ պատճառով մանիպուլ յացիոն քաղաքականություն են սկսում. սկզբում հայտարարում են, որ ինչ-որ մեկի հանդեպ քրեական հետապնդում կա: Հետո, մինչև կհերքվի կամ չի հերքվի, որ անձը մեղադրյալ է, բոլոր դեպքերում, այդ ժամանակահատվածն արդեն օգտագործվում է մեդիապատկեր ձևավորելու համար:
Այսինքն, ցույց տալու, թե իբրև բոլորի հետևից գնում են, բոլորին փորձում են պատասխանատվության կանչել: Իսկ երբ ինչ-որ տեղ իրավապահներից քաղաքական պահանջը շատ է, իրավապահները սկսում են ընտրողաբար մոտենալ այդ պահանջված հարցերին՝ գտնելով թեկուզ փոքր հնարավորություններ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետը՝ բերելով պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանին առնչվող օրինակը:
«Ըստ էության, մարդուն օդում մեղադրյալ են դարձնում մի բանի համար, ինչը մշտապես որոշվել է հանձնաժողովով, առաջնահերթություններով և այլն:
Հիմա այդ դեպքը մամուլում կքննարկվի, Վիգեն Սարգսյանի անունը որպես մեղադրյալ կշրջանառվի, իսկ իրավական առումով այն զրո է:
Մեծ հաշվով, կարծում եմ, մի կողմից ինչ-որ չափով բավարարվում է Փաշինյանի՝ բոլորին բռնելու ցանկությունը:
Նրան ցույց են տալիս գործընթաց, որ հետագայում կարողանա այն ներկայացնել վերոնշյալ վիճակագրական փաթեթի մեջ:
Բայց մյուս կողմից էլ իրավապահներն ամեն ինչ անում են, որ իրենք հետո պատասխանատվություն չկրեն իրենց ապօրինությունների համար:
Մեկը, ավելի շատ, մյուսն՝ ավելի քիչ:
Վերջին հաշվով, օրինակ՝ ԱԱԾ տնօրենն ասաց՝ պատիվ ունեմ, ու լքեց իշխանական թիմը: Կարծում եմ՝ կախված նրանից, թե ում պատվի զգացողությունը որքան է, Փաշինյանն այդ միջոցով պետք է քաղաքական հետապնդումներին իրավական ձևակերպում տա կամ ցույց տա, որ այդ հետապնդումները ոչ թե քաղաքական են, այլ ուղղված են քրեական հանցանքներ բացահայտելուն»,-նշեց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ իրականությունն այլ է։
«Ն. Փաշինյանը զգում է, որ իր կառավարությունը չի հաջողել, որ մարդկանց հայացքը գնում է այն կողմ, որտեղ նախկինում կառավարում կար: Լավ, թե վատ՝ այլ հարց է, բայց ինչ-որ բան կար»,-նշեց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը՝ հավելելով, որ այս ամենի արդյունքում կրկին անցյալի դեմ պայքարն է առաջնահերթ դառնում:
Նրա խոսքով, նման իրավիճակում առաջ գնալն անհնար է, իսկ ամբողջ խնդիրն այն է, որ քաղաքական օրակարգ չկա:
«Երկրի ղեկավարումը ստանձնելուց հետո քաղաքական օրակարգ մշակելը Փաշինյանի առաջին քայլը պետք է լիներ:
Բայց անգամ նման օրակարգ ստեղծելու փորձ չի եղել, և իրենք շարունակում են առաջնորդվել այն օրակարգով, որը կար իշխանության հասնելու համար պայքարում:
Կային թիրախներ, որոնք այսօր չեն փոխվել, կան մեղադրանքներ, որոնց էությունը ևս չի փոխվել: Ինքը մնաց այն ժամանակահատվածում, որտեղ հնարավոր էր այդ մեղադրանքներով հեղաշրջում անել, իսկ այսօր, սակայն, այդպես առաջ գնալն այլևս հնարավոր չէ:
Նա անընդհատ փորձում է այդ «նախկինի» ռեսուրսը մինչև վերջ սպառել ու ժամանակ շահել, բայց չգիտեմ, թե ինչո՞ւ է ժամանակ պետք:
Եթե նպատակն այն է, որ հետագայում քաղաքական, տնտեսական զարգացում կարող է լինել, ապա այդ ուղղությամբ դեռ որևէ քայլ չի արել: Եթե նպատակն ինչ-որ հարմար պահ գտնելն ու քաղաքական քննադատի դաշտ վերադառնալն է, ապա դա էլ իր ժամանակային հնարավորություններն ունի: Այսինքն, Փաշինյանը արդեն պետք է կողմնորոշվի, թե ի՞նչ է ուզում վերջին հաշվով»,-ասաց քաղաքագետը:
Ինչ վերաբերում է ներիշխանական գործընթացներին, մեր զրուցակիցը նշեց.
«Հիմա, կարծես, սպասողական զգացողություն կա. իշխանության ներսում բոլորը հասկանում են, որ այսպես այլևս չի կարող շարունակվել, ինչոր բան պետք է փոխվի, և սպասում են այդ փոփոխություններին:
Ու այն պահին, երբ հասկանան, որ Փաշինյանն ի վիճակի չէ նոր օրակարգ մշակել ու ձևավորել, բնականաբար, փորձելու են հասկանալ, թե ո՞վ կարող է այդ խնդիրը լուծել, ո՞ւմ հետ արժե շարունակել քաղաքական համագործակցությունը:
Հիմա, ըստ էության, իշխանության ներսում արդեն ձևավորվում է երկրորդ ճամբարը: Վանեցյանը կտրուկ քայլ արեց, իսկ Սասուն Միքայել յանի՝ երկու օր առաջ արված հայտարարությունը ցույց տվեց, որ Վանեցյանի քայլն իշխանական թիմում աջակցություն ունի:
Թե ինչ չափի, ժամանակը ցույց կտա, բայց որ աջակցություն ունի, փաստ է:
Նույնը կարելի է ասել պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանի վերջին հայտարարության մասին՝ կապված Մանվել Գրիգորյանի վիճակի հետ:
Սա ևս ներքին ըմբոստություն ու դժգոհություն է: Կախված քաղաքական գործընթացների արագությունից՝ հնարավոր է, որ այս երևույթը տարերային բնույթ ստանա, ու Փաշինյանը մի օր հայտնաբերի, որ մենակ է մնացել:
Այն իմաստով մենակ, որ արդեն իրեն անգամ աջակցող կամ կարեկցող չի լինի իշխանական թիմում»:
Քաղաքագետը շեշտեց, որ Ն. Փաշինյանն այդ ամենի արդյունքում խուսափելու է թիմային որոշումներից, իր քայլերը թիմում քննարկելուց, և ընդամենը պահանջներ է ներկայացնելու թիմակիցներին:
«Բայց այստեղ ևս ժամանակային լիմիտներ կան՝ կախված նրանից, թե ով որքան ժամանակ է պատրաստ այդ պահանջները կատարել:
Համենայն դեպս, մարդիկ, որոնք վստահ են, որ լուրջ ներդրում են ունեցել հեղաշրջման գործում, հիմա իրենց գնահատված չեն զգում:
Կարծում են, որ հաղթողի բոլոր դափնիները Փաշինյանն է վերցրել ու իրենց հետ չի կիսվում: Բոլորին ասում է՝ դուք պարտական եք իմ հեղինակությանը, պետք է ենթարկվեք ներքին քաղաքականություններին և այլն:
Սա անձնական տիրույթում կոնֆլիկտ է առաջացնում՝ իր հերթին առաջացնելով «բա մենք էլ ենք արել, մենք էլ ենք շահառու» հարցադրումներ:
Այդ իմաստով ակնհայտ է, որ Փաշինյանից հեռանալու գործընթացներ են սկսվել»,-շեշտեց նա՝ ընդգծելով, որ իշխանության ներսում առկա տարաձայնություններն օբյեկտիվ պատճառներ ունեն:
«Երկրում կուտակված խնդիրներ կան, իսկ հասարակության մեջ՝ այդ խնդիրները լուծելու շատ մեծ սպասելիքներ:
Այն մարդիկ, որոնք եկել էին իշխանական թիմ ինչ-որ կարևոր խնդիր լուծելու համար, տեսնում են, որ դրանք պարզապես Փաշինյանի անձնական ամբիցիաները բավարարելու խնդիր են դառնում:
Իրենք բարձրաձայնում են հարց, որը չի լուծվում կամ այլ ընթացք է ստանում, որովհետև Փաշինյանն այդ հարցում դիվիդենտներ ստանալու հնարավորություն չունի»,-ասաց նա՝ նկատելով, որ կան մարդիկ, որոնք, իրենց պատկերացմամբ, իրենց արածի չափով ուզում են գնահատական ստանալ, ունենալ որոշումներ իրականացնելու և դրանք կատարելու հնարավորություն:
«Չեն ուզում պարզապես ենթարկվել Փաշինյանին, և շատերն արդեն չեն համարում, որ նա լուրջ ունակություններ ունի. հեղափոխական էյֆորիան անցել է, և հիմա այլ որակներ են պահանջվում, որին Փաշինյանը չի բավարարում:
Այս ամենը կուտակվում է ու հանգեցնում կոնֆլիկտների՝ իշխանության ներսում»,-ընդգծեց Հ. Մելիք-Շահնազարյանը:
Խոսելով ԱՄՆ կատարված այցի մասին՝ քաղաքագետը մի հանգամանք առանձնացրեց: «Որևէ քաղաքական, տնտեսական, անվտանգային հարց այդ այցի ընթացքում չի լուծվել:
Դա «անայց» էր, որի ընթացքում նոր հարցեր առաջացան, որոնք իրենց հետևանքներն են ունենալու: Մասնավորապես, խոսքն Արցախին վերաբերող՝ Փաշինյանի գնահատականների մասին է:
Նա ներկայացրեց հարցն այնպես, թե նախկին իշխանություններն արդար չէին, միակողմանի էին, հաշվի չէին առնում Ադրբեջանին, դրա համար էլ խնդիրը չի լուծվում: Նա այսօր Հայաստանը ներկայացրեց որպես մի երկիր, որտեղ հեղաշրջումից առաջ ընդհանրապես ոչինչ չի եղել: ՄԱԿ-ի ամբիոնից հայտարարեց, որ առաջին անգամ ենք ստեղծում ժողովրդավարական ինստիտուտներ:
Մենք, իհարկե, ունեինք խնդիրներ, որոնք օբյեկտիվորեն պայմանավորված էին այլ հանգամանքներով և Հայաստանից չէին բխում: Բայց Փաշինյանն այդ ամենը անուղղակի կապեց նախկին իշխանությունների գործունեության հետ:
Չգիտեմ, թե ով և ինչպես կօգտագործի սա մեր դեմ, բայց որ յուրաքանչյուր նման հայտարարությունից հետո մեր հակառակորդների համար աշխատանքի մեծ դաշտ է բացվում, փաստ է»,-եզրափակեց քաղաքագետը:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ