«Ժողովուրդն ի՞նչ անի, բա մարդկանց ո՞վ պիտի պաշտպանի». Տաշտունում 3 տարեկանից բարձր երեխա չկա
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՏաշտուն գյուղում պտղատու ծառերը շատ են: Ծառերի վրա՝ հասած բերք, կեսը՝ ծառին, կեսը՝ գետնին: Բայց հավաքող չկա, որովհետև ամեն երկրորդ տան դռան վրա կողպեք կա: Տաշտուն բնակավայրը Սյունիքի մարզի Մեղրիի շրջանում է:
Սահմանամերձ է, ամենաբարձրադիր գյուղերից մեկն է՝ մոտ 2000 մետր բարձրության վրա, ուր ապրելն այդքան էլ հեշտ չէ: Նախօրեին ուժեղ քամի էր եղել, թափել նաև Փարսի Գևորգյանի տան ծառերի բերքի մի մասը: Չէր նեղսրտում, որովհետև թափված տանձից օղի էր թորում:
Երիտասարդ ընտանիքի հայրը միայն հանգստյան օրերին է գյուղ գալիս, ապրում է Մեղրի քաղաքում:
«Գյուղում ծնվել եմ, մեծացել, ամուսնացել, բայց որ դպրոց ու մանկապարտեզ չկա, ստիպված կնոջս ու երեխաներիս հետ Մեղրիում եմ ապրում: Եթե այստեղ երեխա են ունենում, ու նրանք դառնում են դպրոցի և մանկապարտեզի տարիքի, ստիպված գյուղից հեռանում են: Գյուղում երիտասարդներ չկան, մեծահասակներ են հիմնականում:
Հիմա գյուղում երկու փոքր երեխա կա, բայց մինչև 3 տարեկանը գյուղում կպահեն, հետո իրանք էլ կգնան: Հիմնականում աշխատանքի, դպրոցի ու մանկապարտեզի համար են գնում: Էստեղ հիմնական զբաղմունք չկա:
Անասնապահությունն ու հողագործությունն է, բայց այստեղ Սիսիանի գյուղերի նման չէ, որտեղ կաթը դռնից են առնում: Էստեղ մթերման հնարավորություն էլ չկա»,-«Փաստի» հետ զրույցում պատմում էր Փարսին, երբ այդ պահին դաշտից տուն եկավ մայրը՝ տիկին Սաթիկը, որն, ի տարբերություն որդու ընտանիքի, մշտապես գյուղում է:
«Հիմա գյուղի մեծ ծաղիկները երկուսն են»,-միանում է զրույցին ու ցույց տալիս թոռներին:
«Բայց իրանք էլ կգնան, մենակ ամառներն են գալիս: Մեր գյուղում 3 տարեկանից բարձր էրեխա չկա: Բայց 15 տարի մանկապարտեզի վարիչ եմ աշխատել:
Առաջ մանկապարտեզ, դպրոց կար: Ֆաբրիկա էլ կար՝ փակվեց: Բոլորը գնացին, ծերացած գյուղ դարձավ: Որ գյուղերը քանդում են, չեն մտածում՝ վերջն ի՞նչ է լինելու: Մարդա մի դրոշակ են վերցնում, ընկնում փողոցները՝ «էս հանքը մի՛ բաց արեք, էն հանքը մի՛ բաց արեք»: Հայաստանում ո՛չ նավթ կա, ո՛չ գազ:
Տե՛ս՝ պարսկական գազը գնում է մեր տան դռներով, բայց մենք գազ չունենք: Հայաստանի ամենածայրամասային գյուղերում բնական գազ կա, բայց ինչու է գազը գնում, իսկ մեր ժողովուրդը դրանից չի օգտվում: Մենք էլ փայտ ենք վառում, բայց էդ էլ չեն թողում հիմա: Ասում ա՝ անտառին ձեռք մի՛ տուր:
Տես՝ ինչ օրենքներ ա սահմանում:
Նայում եմ խորհրդարանը՝ օձերին պաշտպանում են, գազաններին պաշտպանում են, բա մարդկանց ո՞վ պիտի պաշտպանի: Անտառը մի կտրի, սա մի՛ արա, նա մի՛ արա: Լավ՝ չանենք, բայց էս գյուղի ժողովուրդն ի՞նչ անի:
9 ամիս սառնամանիք է, ի՞նչ անեն: Էնա որ մարդիկ իրենց հույսն իրենց վրա պետք է դնեն, որ կարողանան գոյատևել: Էդ հեղափոխությունն էլ դերասանություն էր:
Դրոշակը վերցրեց, գնաց, հիմա իրա վախտ ուրիշն ա դրոշակ վերցնում: Փողոցներ դուրս գալո՞վ ենք պետություն հիմնում, մենք ծաղրի առարկա չենք, ամբողջ Հայաստանը չգիտեմ ինչ են սարքել, չի կարելի: Որը գալիս, քանդում է, բայց բան չի ստեղծում»,-ասում է տիկին Սաթիկը:
Չնայած դժվարություններին, տիկին Սաթիկը գյուղից հեռանալու ցանկություն չունի. «Տղաս ասում ա՝ արի, բայց չեմ ուզում գնամ, օջախս չեմ թողնի»:
Տիկին Սաթիկի նման գյուղում մշտապես բնակվող 60-70 հոգի կա: Տաշտունի վարչական ղեկավար Հենրիկ Գաբրիել յանի տվյալներն են, որի խոսքով, ժամանակին 160 տնտեսություն են ունեցել, իսկ այսօր հաշվառված է 37-ը, բայց, ըստ էության, 22 տնտեսություն կա:
«Արդեն 3 տարի է՝ դպրոց չկա, ինչի պատճառով երիտասարդները հիմնականում դուրս են գալիս: Ոսկու վերամշակման ֆաբրիկա կար, դա էլ փակվեց, գործարան էին բացելու… Ընդհանուր գյուղապահպանության խնդիր կա:
Պայմաններ են պետք՝ մանկապարտեզ, դպրոց, որ երիտասարդ ընտանիքները գյուղից չհեռանան: Ես տարիների ընթացքում ներգաղթի ակնկալիք ունեի, որ գյուղը ոչ թե որպես գյուղատեղ, այլ որպես գյուղ մնար, որ հողի ու գուղատնտեսության հաշվին կապրեին: Իրականում հրաշք բնություն ունենք»,-ասում է նա ու շեշտում վառելիքի խնդրի մասին:
«Ես կողմնակից չեմ անտառ հատելուն: Ոչ ոք մեր գյուղում չի ուզում ծառ կտրի: Մենք քննարկել ենք արևային պանելների հարցը, առաջարկել, որ գոնե մի այլընտրանքային բան լինի: Բայց այլըտրանք էլ չկա… Ոչ ոք կողմ չէ ծառ կտրելուն, բայց այլընտրանք էլ չկա: Լավ՝ էս ժողովուրդն ի՞նչ անի:
Հեռու ենք Մեղրիից, շուկայից, բուժկետ էլ չկա, մի քերծվածքի համար անգամ Մեղրի պիտի հասցնեն, բայց ամեն մեկն ի վիճակի չէ»,եզրափակում է Հ. Գաբրիել յանը:
Նյութը պատրաստվել է Հայաստանում միգրացիոն քաղաքականության միջազգային կենտրոնի գրասենյակի կազմակերպած մեդիատուրի շրջանակներում:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ