Խաչիկի սեղանից անբաժան «նիսյայի տետրն» ու Լիճքից չկտրվող քույրն ու եղբայրը
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆԽաչիկի խանութը Սյունիքի մարզի Լիճք գյուղի հենց սկզբում է:
Խանութի անունը «Խաչիկի մոտ» են դրել:
«Ես էդ օրը խանութում չեմ եղել, գովազդ սարքողը եկել էր, ասել՝ ի՞նչ գրեմ, ի՞նչ գրեմ, ասել են՝ գրի «Խաչիկի մոտ»: Ես էլ էկա, ջղայնացա, ասեցի՝ ավելի հարմար բան կարելի էր գրել»,-արդեն ոչ թե բարկացած, այլ ծիծաղելով է պատմում Խաչիկը:
Խաչիկի համար խանութը եկամտի աղբյուր չէ, թեև այն գյուղում միակն է:
«Զուտ իմ գյուղը սիրելով եմ պահում այն: Երկու լիմոնադ, պեչենի ծախելով չես կարող ընտանիք պահել, ուղղակի մտածում եմ, որ խանութը պետք է գյուղի գոյատևման համար:
Թող լինի, շատերն են զարմանում, որ այս հեռավոր գյուղում այսպիսի խանութ կա»,-ասաց մեր զրուցակիցը:
Խաչիկի խոսքով, իրենց գյուղում մարդիկ դժվար են ապրում:
Ու քանի որ առևտրից սովորաբար երևում է, թե ոնց է ժողովուրդն ապրում, Խաչիկը ցույց է տալիս սեղանից անբաժան «նիսյայի տետրը», որը հաստ է, մաշված, լրացված, բայց այդպես էլ աղբարկղում չի հայտնվում:
«Էսքան պարտք ունեցող գյուղը ո՞նց կարող է գոյատևել: Պարտք կա՝ երեք տարի է.
ուզում եմ վերցնել, չեմ կարողանում: Հետո շատ են խաբել, դաչվորները, դրսից եկածները առևտուր են անում, խաբում, գնում են»,ասում է նա:
Խաչիկի խոսքով, գյուղում այսօր մոտ 20 ընտանիք է մնացել:
Խաչիկի կինն ու երեխաները Մեղրիում են. «Ես շաբաթը մի քանի անգամ եմ գալիս գյուղ, որովհետև պապան ու մաման այստեղ են, հետո էլ խանութի հարցերով եմ զբաղվում»:
Մեր զրուցակիցը համոզված է, որ գյուղն ունի այն բոլոր հնարավորությունները, որոնք այն հայտնի զբոսաշրջային կենտրոն կդարձնեն. «Ծաղկաձորի նման մի տեղ կարող են սարքել:
Շատ հնարավորություններ կան. նախ՝ ջրվեժներ, որոնց նմանը ոչ մի տեղ չկա, եկեղեցի ունենք, հետո ջուրն ու օդը մաքուր է:
Զբոսաշրջիկներն արդեն գալիս են, վրաններ են խփում: Սա է գյուղի վերականգնման ճանապարհը, բայց գյուղը արհեստական ձևով քանդեցին:
Այնպես արեցին, որ մարդիկ գնան, որովհետև գյուղի հատակին հարստություն կա: Այնպես էին ուզում անել, որ գյուղը հանք դառնա (հանքի շահագործման աշխատանքներն այս պահի դրությամբ դադարեցված են- խմբ.)»:
Խաչիկի խանութից ոչ հեռու 76-ամյա Վալենտինայի և 78-ամյա Վիլենի հայրական տունն է: Քույր ու եղբայր առանց գյուղի չեն կարողանում ապրել:
Տիկին Վալենտինան ապրում է Երևանում, ամռանը ուղիղ երեք ամիս անցկացնում է Լիճքում: Իսկ եղբայրն Ագարակում է ապրում, ամեն շաբաթ մի քանի անգամ գալիս է գյուղ, իսկ ամռան ամիսներին մշտապես է այստեղ:
«Ես դեռ սիրահարված եմ իմ Լիճքին: Առանց իմ ծննդավայրի ո՞ նց կարելի է ապրել: Բայց ափսոս, որ գյուղը քանդվում է, բնակչություն չկա: Շատ եմ ափսոսում, հեռանկար չեմ տեսնում: Գյուղացին անասուն չի պահում՝ կաթն ու մածունը առնում է, էլ սրանից ավելի ի՞նչ կարող ենք ասել, որ նկարագրենք վիճակը»,-ասում է տիկին Վալենտինան:
Եղբայրն էլ նշում է, որ այս տարի գյուղի դպրոցը փակվել է:
«Մինչև էս տարի դպրոց կար, 2 տարի աշակերտ կար, անցած տարի 4-ն էին:
Բայց էս տարի ընդհանրապես չկա, էրեխեքը գնացին Մեղրի…»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ մարդիկ այստեղ հիմնականում կարտոֆիլ ու լոբի են աճեցնում, բայց տեխնիկայի խնդիր ունեն: «Ձմեռը մեր դուռն ամիսներով է փակ, քույրս հունիսից է գալիս:
Միասին ենք այստեղ անցկացնում ամառը: Խնձորը թափվում է, ափսոս է, բերք է, գոնե չիր ենք սարքում: Իսկ գարնանը, աշնանը Ագարակից շաբաթը մի անգամ ենք գալիս, այգիները ջրում ենք, նայում, որ տունը չքանդվի, բայց ջահելները չեն գալիս»,-հավելեց նա:
Տիկին Վալենտինան էլ հիշեց մոր պատմածները. «Ժամանակին մայրս գլխավոր հաշվապահ էր այստեղ, ասում էր՝ միայն մեր գյուղի ցորենը ամբողջ ուժային կառույցներին էր բավարարում»:
Պարոն Վիլենին էլ հիշողությունները տարան գյուղի երբեմնի սպորտդահլիճ, մարդաշատ կինոթատրոն, հարսանիքներ ու դպրոց, ուր աշակերտների պակաս չկար:
«10-րդ դասարանում 24 հոգի էինք»,ասաց նա, քույրն էլ հավելեց, որ իրենց դասարանում 20-30 աշակերտ կար:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ