Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Տարածաշրջանային կա­տա­ղի մրցակ­ցու­թյու­ն էլեկտ­րա­է­ներ­գե­տիկ մի­ջանցք­նե­րի ձև­ա­վոր­ման գոր­ծում

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ

eurasia.expert-ը «Պայքար դոմինանտության համար. Հայաստանը և Ադրբեջանը «էներգետիկ պատերազմի» շեմին են» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ հայ-իրանական միջպետական հարաբերությունների հիմնական և, հավանաբար, առավել կայացած ոլորտներից մեկը էներգետիկան է: 

Ընդ որում, խոսքը էներգետիկայի բազմազան և անգամ բացառիկ ոլորտներում (սկսած գազի փոխանցման համակարգերից մինչև վերականգնվող էներգետիկա) համագործակցության մասին է: 

Սրա հետ մեկտեղ, հայիրանական «էներգետիկ երկխոսությունը» հաճախ դրսևորում է իր գերզգայնությունը աշխարհաքաղաքական գործընթացների նկատմամբ, որոնց հետևանքով կա՛մ սառեցվում են նախատեսվող էներգետիկ նախագծերը, կա՛մ էլ արդեն իսկ գործող նախագծերը հայտնվում են կասեցման սպառնալիքի տակ: 

Այնուամենայնիվ, ինչպես ցույց է տալիս վերջին տասնամյակների պրակտիկան, չնայած աշխարհաքաղաքական մեծ խաղին իրանական արձագանքները որոշակի դժվարություններ են ստեղծում Թեհրանի և Երևանի էներգետիկ համագործակցության զարգացման համար, բայց ընդհանուր առմամբ չեն հանգեցնում հայ-իրանական ռազմավարական հաղորդակցման համակարգերի կաթվածահարության: 

Իրանի դեմ պատժամիջոցների քաղաքականության հիմնական դերակատարը` Միացյալ Նահանգները, ավանդաբար ընկալում է իրավիճակի բոլոր նրբությունները: 

Դրա համար հիմք է դառնում այն փաստի արձանագրումը, որ Իրանի և Հայաստանի միջև էներգետիկ հաղորդակցությունների արգելափակումը կհանգեցնի Հայաստանի տնտեսության և արտաքին շուկաների հետ առևտրային կապերի կաթվածի, քանի որ Հայաստանը շրջափակման մեջ է գտնվում Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից: 

Այնուամենայնիվ, պետք է ընդունել, որ Երևանին տրվող նման «զեղչը» կարող է պահպանվել միայն այնքան ժամանակ, քանի դեռ հայ-իրանական «էներգետիկ երկխոսությունը» համեստ չափերի է: 

Մյուս կողմից, այս խնդրի աշխարհաքաղաքական կողմը ունի տարածաշրջանային կտրվածք: 

Հենց այս տարածաշրջանում է դիտվում էներգետիկ շուկաների տիրապետմանն ուղղված հիմնական, հաճախ շատ կատաղի մրցակցությունը: 

Դրա դրսևորումները հատկապես ակնհայտ են էլեկտրաէներգետիկ միջանցքների ձևավորման գործում:

 Ինչպես գիտեք, ներկայիս «Հյուսիս-Հարավ» էլեկտրաէներգետիկ միջանցքի նախագծի (Ռուսաստան-Վրաստան-Հայաստան-Իրան) իրականացմանը զուգընթաց՝ Ադրբեջանն առաջարկում է իր տարածքով սինխրոնացնել Իրանի և Ռուսաստանի էներգահամակարգերը: 

Երկու նախագծերի նպատակն էլ տարածաշրջանային հիմնական էլեկտրաէներգետիկ զարկերակի կարգավիճակի ձեռքբերումն է: Հավանաբար «տարածաշրջանային էլեկտրաէներգետիկ պատերազմի» ակտիվ փուլը կսկսվի 2021-2022 թվականներին, չնայած այսօր էլ կարելի է դիտարկել դրա դրսևորումները: 

Էներգակիրների ոլորտում հայ-իրանական համագործակցության հիմնական ուղղություններից մեկը հանդիսանում է գազափոխանցման հաղորդակցությունը: Իրան-Հայաստան գազատարը (գործարկվել է 2007 թվականին), ստեղծվելով էներգետիկ համակարգի դիվերսիֆիկացման նպատակով, ներկայումս էլ հանդիսանում է Հայաստանի էներգետիկ անվտանգությունն ապահովող հիմնական ենթակառուցվածքը: 

Խոսքը ոչ միայն այս ենթակառուցվածքի լիարժեք օգտագործման մասին է, այլ այն որպես պահուստային հզորություն դիտարկելու հնարավորության: 

Փաստն այն է, որ Հայաստան իրանական գազի մատակարարման սահմանափակ ծավալներն ունեն ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ տնտեսական և տեխնիկական պատճառներ: 

Այնուամենայնիվ, հարկ է նշել, որ, չնայած դրան, Իրան-Հայաստան գազատարը մեծ նշանակություն ունի, և ոչ միայն Հայաստանի համար: 

Օրինակ 2016 թվականին «Գազպրոմի» և վրացական կառավարության միջև Վրաստանի տարածքով ռուսական գազի տարանցման (Մոզդոկ-Թբիլիսի գազատար) պայմանները քննարկելու բանակցային գործընթացի բարձրակետին ռուսական կողմն օգտագործել է «իրանական խաղաքարտը»: 

Մոսկվան հայտարարել է, որ եթե Թբիլիսին հրաժարվի նոր պայմանագիր կնքել, ապա «Գազպրոմը» Հայաստանին բնական գազ կմատակարարի իրանական գազամուղով (ինչպես գիտեք, վրացական կողմը դեմ էր Ռուսաստանի կողմից առաջարկվող տարանցման դիմաց դրամային վճարումներ իրականացնելու մտքին, և ցանկանում էր շարունակել վճարումները ստանալ բնական գազի տեսքով): 

Այս կերպ ևս մեկ անգամ շեշտվել է Իրան-Հայաստան գազատարի ռազմավարական նշանակությունը: Խոսելով գազատարի մասին՝ կարևոր է անդրադառնալ հասարակական-քաղաքական երկխոսություններում շրջանառվող նրա տարանցիկ ներուժի խնդրին: 

Պետք է միանգամից ասել, որ գազամուղը տարանցիկ նպատակներով օգտագործելու վերաբերյալ բոլոր հայտարարությունները միայն քաղաքական հռետորաբանության սահմաններում են, և ընդհանուր առմամբ շատ խոցելի են գործնական նշանակության առումով: Իրականում Վրաստանը չի պատրաստվում ադրբեջանական գազին այլընտրանք գտնել: 

Նախ և առաջ, ադրբեջանական պետական SOCAR ընկերությունը այսօր հանդիսանում է վրացական գազափոխադրման ոլորտի առանցքային ներդրողը, որը, բացի դա, վերջին երկու տարիներին կիրառում է նաև հանրապետության գազատարները ձեռք բերելու պրակտիկա: 

Հետևաբար, ակնհայտ է Վրաստանին բնական գազ մատակարարող այդ ադրբեջանական ընկերության ազդեցությունը Վրաստանի վրա: 

Երկրորդ հերթին, խնդիրն այն է, որ Վրաստանը, որպես Հարավային Կովկասում ԱՄՆ-ի գլխավոր դաշնակից, դժվար թե ցանկություն ունենա գազ գնել Իրանից:

 Եվ չնայած 2019 թվականի փետրվարին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Իրան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում իրանական գազի՝ Հայաստանով տարանցման թեման նորից վերադարձրել է երկկողմ հարաբերությունների օրակարգ, այնուամենայնիվ, տարածաշրջանում առկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակը թույլ չի տալիս այդ ցանկությանը տալ կոնկրետ կիրառական բնույթ։

Կամո Խաչիկյան

 

 

Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ