Բնակտարածքի օգտագործման փոխհատուցման կարգը
ОБЩЕСТВО«Փաստ» օրաթերթը շարունակում է ներկայացնել «Ճանաչեք և պաշտպանեք ձեր իրավունքները» խորագիրը: Շատ են դեպքերը, երբ քաղաքացիները չեն կարողանում պաշտպանել իրենց իրավունքները, քանի որ իրազեկված չեն, իսկ երբեմն էլ որոշ պետական հիմնարկներ էլ ավելի են շփոթեցնում նրանց:
Օրաթերթը, համագործակցելով ՀՀ փաստաբանների պալատի հետ, այսուհետ հանրային իրազեկման արշավ է կազմակերպում, որը կօգնի մեր քաղաքացիներին իմանալ և պաշտպանել իրենց իրավունքները: Նշենք նաև, որ յուրաքանչյուր հինգշաբթի՝ ժամը 10:00-ից մինչև 17:00-ն փաստաբանների պալատի հանրային պաշտպանի գրասենյակն անվճար խորհրդատվություն է տրամադրում ՀՀ բոլոր քաղաքացիներին:
Հարց.-Ի՞նչ հիմքերով է ծագում և դադարում բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը և ինչպե՞ս է հաշվարկվում դրա դիմաց փոխհատուցումը։
Պատասխանում է փաստաբան Աշոտ Խլոյանը։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 225-րդ հոդվածը կարգավորում է բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը, դրա ծագման հիմքերը, կարգը, սուբյեկտները, դադարման կարգը։
Բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը բնութագրվում է որպես ուրիշի սեփականություն հանդիսացող բնակելի տարածությունում բնակվելու իրավունք։
Անձի բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքն անձի հետ անխզելիորեն կապված իրավունք է, որը չի կարող օտարվել, լինել գրավի, վարձակալության կամ անհատույց օգտագործման ինքնուրույն առարկա, ինչպես նաև չի կարող փոխանցվել այլ անձի ժառանգաբար կամ իրավահաջորդության կարգով:
Բնակելի տարածության օգտագործման իրավունք ունեցող անձի հետ առանց սեփականատիրոջ համաձայնության կարող են բնակվել նաև իր ընտանիքի անդամները (ամուսինը, անչափահաu երեխաները:
Բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքի ծագման միակ հիմքը սեփականատիրոջ հետ նոտարական կարգով վավերացված գրավոր պայմանագիրն է, որը պարտադիր կարգով ենթակա է պետական գրանցման:
Բնակելի տարածության նկատմամբ գրանցված անհատույց օգտագործման իրավունքը սեփականատիրոջ պահանջով կարող է դադարեցվել դատական կարգով` սեփականատիրոջ կողմից փոխհատուցում տրամադրելու միջոցով,
եթե բնակելի տարածության նկատմամբ գրանցված անհատույց օգտագործման իրավունքը դադարելու վերաբերյալ համաձայնությունը բացակայում է։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը բնակելի տարածության նկատմամբ օգտագործման իրավունքի փոխհատուցման հաշվարկման առանձնահատուկ կարգ է սահմանում, համաձայն որի՝ փոխհատուցման չափը մեկ ամսվա համար ահմանվում է իրավունքի դադարեցման պահին տվյալ բնակելի տարածության համար կիրառելի վարձավճարի չափից` հաշվարկված հետևյալ կերպ. յուրաքանչյուր բնակության իրավունք գրանցած անձի համար` բնակելի մակերեսի չափը բնակելի տարածության անհատույց օգտագործման իրավունք ունեցող անձանց և սեփականատերերի ընդհանուր թվի վրա բաժանելու միջոցով ստացված մակերեuը, ակայն ոչ պակաս 5 քառակուսի մետրից և ոչ ավելի 9 քառակուսի մետրից։
Փոխհատուցումը հաշվարկվում է երեք տարվա համար և տրամադրվում է միանգամից, եթե կողմերի համաձայնությամբ այլ բան նախատեսված չէ։
Դիտարկենք մեկ օրինակ. 50 քմ բնակելի տարածության նկատմամբ, բացի սեփականատիրոջ իրավունքից, գրանցված է 1 անձի բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը։
Այս դեպքում, ելնելով հաշվարկման սահմանված կարգից, 50-ը բաժանում ենք սեփականատերերի և օգտագործման իրավունք ունեցող անձանց ընդհանուր թվի վրա (2), ստանում` 25: Նշանակում է, յուրաքանչյուր իրավատիրոջ իրավունք իր մեջ առնվազն ներառում է 25 քմ տարածություն օգտագործելու իրավունք:
Սակայն, այս պարագայում հիմք ենք ընդունում փոխհատուցման ենթակա օրենքով հստակ սահմանված առավելագույն մակերեսը՝ 9 քմ, և հաշվարկը կատարում դրա հիման վրա:
Այնուհետև՝ նշված 9 քմ-ի ամենամսյա վարձավճարի չափը (որի մասին տեղեկատվությունը տրամադրում են համապատասխան մասնագետները կամ մասնագիտացված կառույցները) բազմապատկում ենք 36-ով (երեք տարվա հաշվարկով) և ստանում ենք միանգամից փոխհատուցման ենթակա ամբողջական գումարի չափը: