Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Ոչ մի ռեալ հաշվարկ ու հիմնավորում չկա»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

Միգրացիոն ծառայության տվյալներով՝ 2019թ. հունվար-սեպտեմբերին սահմանահատումների մուտքերի և ելքերի տարբերությունը կազմել է -9857, իսկ հավելաճը 2016ի համեմատ` 88,6%։ 

Կառավարությունն իր պաշտոնական էջում կիսվել էր վերոնշյալ ցուցանիշներով՝ առաջին հերթին ընդգծելով, որ Հայաստանում արտագաղթը նվազել է։ Սոցիոլոգ Գևորգ Պողոսյանի հետ զրույցում վերոնշյալից բխող մի շարք հարցադրումների ենք անդրադարձել։ 

Օրինակ՝ սահմանահատումների վերաբերյալ տվյալներն արդյոք բավարա՞ր են պնդելու, որ արտագաղթը նվազել է։ Սոցիոլոգի հետ զրույցում անդրադարձել ենք նաև ՀՀ մշտական բնակչության թվաքանակի դինամիկային, որի առնչությամբ «Փաստն» իր նախորդ համարում որոշակի տվյալներ էր ներկայացրել՝ հիմք ընդունելով Ազգային վիճակագրական կոմիտեի տվյալները։ 

Գևորգ Պողոսյանը մուտքերի և ելքերի տարբերության վերաբերյալ վիճակագրությունը կարևոր ու հետաքրքիր է համարում, այդուհանդերձ նկատում է. «Նախ՝ այդ ցուցանիշը վերջնական չէ, և միայն այդ տվյալի վրա հենվելով՝ դժվար է արտագաղթի մասին ենթադրություն անել։ 

Հարցն այն է, որ հիմնականում ամռան ամիսներին Հայաստանում տուրիստական հոսքեր են լինում, որոնք խեղաթյուրում են ընդհանուր պատկերը։ 

Միգրացիա ասելով՝ նկատի ունենք Հայաստանի բնակիչներին, որոնք մեկնում են այլ երկրներ աշխատանքի մեկ-երկու տարով կամ ընդմիշտ։ 

Իսկ տուրիստական հոսքերը աղավաղում են մտցնում, և տպավորություն է ստեղծվում, թե արտագաղթի հոսքը փոխվել է՝ ավելի շատ գալիս են, քան գնում»։ Սոցիոլոգի դիտարկմամբ, կան շատ այլ ցուցանիշներ, որոնք դիտարկելով միայն կարելի է միգրացիայի վերաբերյալ որոշակի պատկեր ստանալ։ 

«Կան մարդիկ, որոնք պարզապես ՀՀ քաղաքացիությունից են հրաժարվում, գրանցումից դուրս են գալիս  ու գնում արտերկիր։ Երկրորդ ցուցիչը տրանսֆերտներն են, որոնցից կարելի է դատել, թե ՀՀ-ից մոտավորապես որքա՞ն աշխատուժ կա ՌԴ-ում և այլ երկրներում, այսինքն, մոտ քանի մարդ է գումար փոխանցում ընտանիքներին։ 

Մյուս ցուցիչն էլեկտրաէներգիայի սպառումն է։ Շաքարի, աղի սպառման տվյալները ևս կարող են ցույց տալ, թե երկրում բնակչությունը աճել, թե նվազել է։ 

Բազմաթիվ ցուցանիշներ կան, և միայն այս ամբողջը հակադրելով ու համադրելով է հնարավոր քիչ թե շատ ճշգրիտ պատկեր ստանալ»,-հավելեց մեր զրուցակիցը։ 

Գևորգ Պողոսյանի խոսքով, ներգաղթի ինչ-որ ավելացում արձանագրվել է, բայց պատճառն ավելի շատ արտաքին հանգամանքներով է պայմանավորված. 

«Կարծում եմ՝ այդ աճը կապված է մի շարք եվրոպական երկրների, հատկապես Գերմանիայի կողմից վարվող քաղաքականության հետ։ 

Համարելով, որ Հայաստանում արդեն ժողովրդավարություն է հաստատվել, Հայաստանից հեռացած քաղաքացիների մի հատվածի Գերմանիան արտաքսում է Հայաստան։ 

Խոսքը հատկապես այն քաղաքացիների մասին է, որոնք նշել են, թե Հայաստանից գնացել են հետապնդումների, խոսքի ազատության բացակայության և նման այլ պատճառներով։ Եվ այստեղ գործում է վերադարձնելու մեխանիզմը։ 

Կարելի է ասել, որ արտաքսումների հաշվին է ավելացումը։ Իսկ ներգաղթ ապահովելու քաղաքականությունն իրականում լուրջ խնդիր է։ 

Հարցն այն է, որ մարդիկ մեկնում են պատշաճ աշխատանք չգտնելու պատճառով։ Ենթադրենք՝ տարեկան 100-150 հազար մարդ կարող է վերադառնալ Հայաստան, բայց նրանք արդյո՞ք այստեղ կգտնեն այն աշխատանքը, որն ունեին այնտեղ։ 

Ու սա այն պարագայում, երբ Հայաստանում նման աշխատատեղեր կա՛մ ընդհանրապես չկան, կա՛մ կան, բայց ոչ անհրաժեշտ քանակությամբ։ 

Բացի այդ, մեկնածների զգալի մասը բնակարան չունի, որովհետև մեկնելուց առաջ վաճառել է՝ գումար ունենալու համար։ 

Այսինքն, վերադառնալու պարագայում նաև կացարանի խնդիր է առաջանալու։ 

Մեծ հաշվով, եթե կարողանանք լուծել աշխատանքի ու կացարանի հիմնական խնդիրները, միայն դրանից հետո կարող ենք խրախուսել Հայաստանից հազարներով մեկնած հայերի վերադարձը։

 Նկատենք, որ այս պահին մենք չունենք այդ պայմանները»։

Անդրադառնալով մշտական բնակչության թվաքանակի դինամիկային, ըստ որի՝ 2019թ. հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ մշտական բնակչության թիվը 11 700-ով պակասել է, սոցիոլոգը մի քանի հանգամանք առանձնացրեց՝ նշելով նաև այն գործոնների մասին, որոնք ազդում են դինամիկայի վրա։ Կարևորելով այն, որ 2020 թվականին մարդահամար է լինելու, մեր զրուցակիցը շեշտեց. 

«Ժամանակին համեմատել եմ 20012011 թվականների մարդահամարների տվյալները։ Այդ երկու մարդահամարների տվյալների համադրումը վկայեց, որ տարեկան մոտ 35-40 հազար բնակչություն է նվազում Հայաստանում։ 

Խոսքն անցած տասը տարիների մասին է։ Եթե 2020թ. մարդահամարի տվյալներն ունենանք, շատ ավելի ճշգրիտ կարող ենք դատել, թե 2011-ից մինչև 2020թթ. մշտական բնակչությունը որքանով է նվազել։ 

Ընդհանրապես բնակչության նվազումը չի արձանագրվում միայն մեկնողների հաշվին։ Մեզ մոտ ծնելիությունն է պակասել, ինչն ամենալուրջ խնդիրն է։ 

Եթե համեմատենք Խորհրդային Միության վերջին տարիների հետ, ապա կարող ենք ասել, որ մեզ մոտ ծնելիությունը երկու անգամ նվազել է։ Եթե ժամանակին ունեինք 70-75 հազար, հիմա ամեն տարի ունենք 35-36 հազար նորածին։ 

Տեսականորեն կարելի է մտածել, որ մեկնածների գոնե ինչ-որ մասի որևէ կերպ հետ կբերենք, բայց ծնելիությունը բարձրացնելու համար շատ լուրջ, երկարատև պետական ծրագրեր են պետք, որոնք նաև շատ ծախսատար են։ 

Ծնելիություն, մահացություն և արտագաղթ. սրանք այն երեք հիմքերն են, որոնք ցույց են տալիս բնակչության թվի դինամիկան ու շարժը տարիների կտրվածքով։ 

Ցավոք, այդ երեք գործոնների պարագայում մենք խնդիրներ ունենք։ Արդեն հասնում ենք այն եզրագծին, երբ մահվան ցուցանիշը հավասարվում կամ գերազանցում է ծնելիությանը։ Սա դեպոպուլ յացիայի՝ բնակչության բնաթափման առաջին հատկանիշն է։ Նման խնդիր կա նաև եվրոպական երկրներում, Ռուսաստանում։ 

Օրինակ՝ Ռուսաստանը տարեկան մեկ միլիոն բնակչություն է կորցնում։ Այդ ցուցանիշն իրենց համար վտանգավոր է, բայց մահացու չէ, իսկ Հայաստանի համար այդ երևույթը լուրջ խնդիր է՝ հաշվի առնելով այն, որ բնակչությունն առանց այն էլ քիչ է։ 

Եթե բնակչությունը 10-15 տոկոսով էլ նվազի, ապա այդ ցուցանիշը կարող է շատ լուրջ ռազմավարական խնդիր առաջացնել»։

Գևորգ Պողոսյանը մինչև 2050 թվականը բնակչության թվաքանակը 5 միլիոնի հասցնելու վերաբերյալ հայտարարությունները ցանկությունների շարքին է դասում ու նշում, որ նման կանխատեսումները հիմնավորված չեն. 

«Անգամ ՄԱԿ-ի Բնակչության ֆոնդի տվյալներն են ցույց տալիս, որ Հայաստանում բնակչությունը նվազում է՝ ի տարբերություն տարածաշրջանի մի շարք երկրների։ 

Հասկանալի է, որ իշխանությունները նման նպատակ պետք է դնեն, բայց, ցավոք, ոչ մի ռեալ հաշվարկներ, հիմնավորումներ չկան, և առայժմ մշակված չեն պետական ծրագրերը»։

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Փաշինյանի նեղացկոտ շնորհավորանքը Պուտինին ՀՀ-ում ԵՄ առաքելությանը կօժտեն լայն լիազորություններով և անձեռնմխելիությամբ. համաձայնագիր Փաշինյանը պատերազմով և ոստիկաններով է ահաբեկում տավուշցիներին ԶՊՄԿ-ն շարունակում է անտառվերականգնման աշխատանքները Քաջարանը բազմաթիվ կադրեր է տվել կոբինատին. տանը թե դրսում, բոլորի թեման Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատն էր և հիմա էլ` այդպես է ՆԱՏՕ-ն աջակցում է Հայաստանի ինքնիշխանությանը և տարածքային ամբողջականությանը. գլխավոր քարտուղար ՆԱՏՕ-ի ապտակը Փաշինյանին Ողբերգական վթար՝ Արմավիրում. բախվել են Lexus-ն ու LADA-ն, զոհ ու ծանր վիրավորներ կան Տավուշում տեղի ունեցած հանդիպումները կրկին սրել են հակասությունները ՔՊ-ում Որսորդների տեղաշարժման հարմարանքից՝ սիրված մարզաձև. «Փաստ» Ձյան առատ տեղումներ Գեղարքունիքի մարզում Փաշինյանն ու Ստոլտենբերգը մտքեր են փոխանակել Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագրի հետ կապված քննարկումների շուրջ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (19 ՄԱՐՏԻ). Բանկի առաջին կողոպուտ, ածխահանքի պայթյուն, հավի ստամոքսից հանված ոսկիներ. «Փաստ»Փաշինյանը քանի կա, պատերազմը անխուսափելի ա․ ոսկեպարցի Մի դրամի ուժը՝ Հայ մայրեր հիմնադրամինԲրյուսելը սիրախաղ է անում Երևանի հետ՝ փորձելով հարվածել Ռուսաստանին. «Փաստ»Փաշինյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Վլադիմիր Պուտինին МИР քարտերի սպասարկման դադարեցում․ IDBank Փաշինյանը ռուսի անունն ա տալիս, որ ռուսն էլ ա հարձակվելու․ ոսկեպարցի Ողբերգական դեպք՝ Սյունիքում․ ՇՊ մեքենայում մահացել է միջնակարգ դպրոցի զինղեկը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը ժամանեց Երևան Շինարարը կտուգանվիՆպատակ ունեն ուշադրությունը շեղել նման բաների վրա. «Փաստ»Սերժ Սարգսյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Վլադիմիր Պուտինին ՀՀ-ի համար ըմբռնելի է էքսկլավ, անկլավների հարցն ավելի ուշ դիտարկելու մոտեցումը․ փոխվարչապետի գրասենյակ Նոր մանրամասներ՝ Սյունիքում տեղի ունեցած ողբերգությունից Շաբաթավերջին պատերա՞զմ կսկսվի․ Զախարովան արձագանքել է Փաշինյանին«Ելույթներ կան, որոնք տոն են, ու հենց դրանք են մասնագիտական կյանքդ հաջողված դարձնում». «Փաստ»Փաշինյանական քաղցր ու մահաբեր ստեր Հիմա, առավել քան երբևէ, մեզանից պահանջվում է պայքարելու կամք, իմաստություն, միասնականություն Պետությունից մինչև ինքնապաշտպանական ջոկատներ․ սա պետությունը միտումնավոր քանդելու գործունեություն է. Վահե Հովհաննիսյան Երկրի մեծ մասը հանձնած թիվ մեկ պատասխանատուն Նոյեմբերյանի մի քանի խեղճ ու կրակ գյուղացու հավաքել ու համոզում է, որ պետք է ձեր հողերն էլ տանք թշնամուն. ԶաքարյանԴավիթ Կարապետյանը երդմամբ ստանձնեց պատգամավորական մանդատը Սին կմեկնի Ֆրանսիա՝ բանակցելու Մակրոնի հետ «Հատիս հրաբուխ» երկրաբանական հուշարձանն անձնագիր կունենա. համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողերը կընդունվեն որպես նվիրատվություն Հայաստանի Հանրապետությանը. «Փաստ»Շաբաթվա վերջում պատերազմ կլինի, եթե ոչինչ չանենք. ՓաշինյանՀարավից հզոր ցիկլոն է ներթափանցում. սպասվում են ձյան առատ տեղումներ Գործող իշխանությունները պետք է ճամպրուկները կապեն և հեռանան. Արշակ Կարապետյան «Կառավարության յուրաքանչյուր որոշում կարծես ուղղված լինի ինչ-որ մեկի գրպանը լցնելուն, ոչ թե հանրային խնդիր լուծելուն». «Փաստ»Զույգ համարի շենքերի ջրամատակարարումը դադարեցվել է Բայրամովը Բոնոյին է ներկայացրել Բաքվի «ակնկալիքները Հայաստանից»Ո՞րն է «դարակազմիկ» նախագծի առանցքային նպատակը. «Փաստ»Հանրապետության տարբեր շրջաններում ձյուն է տեղում․ իրավիճակը՝ ավտոճանապարհներին Նիկոլ Փաշինյանը տեսանյութ է հրապարակել Ոսկեպարի բնակիչների հետ հանդիպումից Բախվել են «Opel»-ն ու «06»-ը․ ավտոմեքենայում հայտնաբերել են ընտանիքի անդամների մոխրացած 4 մարմին․ կա վիրավոր «Արևմուտքի հետ հույս կապելու կամ աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն անելու որոշումն ադեկվատ չէ». «Փաստ»Ի՞նչ փոխարժեքներ են սահմանվել այսօր Անընդհատ ասում է՝ տանք-տանք. ինչի՞ դիմաց ես տալիս, երբ Բաքվում հայտարարում են՝ «Էրիվան», «մենք չենք կանգնելու» ․ «Հայաքվե» նախաձեռնության անդամ Տավուշից հետո սկսվելու է պետության մասնատման նոր փուլ. Հրայր Կամենդատյան Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ»