Ռազմավարությունների եւ ծրագրերի բովանդակությունը ՀՀ-ում «ցանկությունների ցուցակի» մակարդակի վրա է․ Տիգրան Ջրբաշյան
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ
Ռազմավարությունների եւ գործողությունների ծրագրերի բովանդակությունը Հայաստանում գտնվում է «Ցանկությունների ցուցակի» մակարդակի վրա։ Այս մասին այսօր ArmSec համաժողովում քննարկումների ժամանակ ասաց «Ամերիաբանկի» տնօրինության անդամ, գլխավոր տնօրենի խորհրդական Տիգրան Ջրբաշյանը՝ խոսելով Հայաստանում կիբեռանվտանգության ռազմավարության բացակայության մասին։
Նրա խոսքերով, ռազմավարությունը փաստաթուղթ է առաջնահերթությունների մասին, այդ փաստաթուղթը չի կարող բարի ցանկությունների երկար ցուցակ լինել։ «Մենք վերջերս գոյություն ունեցող բոլոր ռազմավարական փաստաթղթերի հետազոտություն ենք անցկացրել։ Այսօր կա 76 փաստաթուղթ, որոնք մեր երկրում կոչվում են ռազմավարություններ, սակայն դրանցից ոչ մեկը ռազմավարության հետ ընդհանուր ոչինչ չունի։ Դրանք պարզապես ցանկություններ են»,- հայտարարեց նա։ Մեկ այլ խնդիր է պաշարների, ռազմավարությունների նշումներով, դրանց ազդեցության գնահատականով, ինչպես նաեւ այդ ծրագրերի վերանայման մեխանիզմներով գործողությունների ծրագրի բացակայությունը։ «Պետք չէ ռազմավարությունը որպես փաստաթուղթ դիտարկել։ Ռազմավարությունը մեխանիզմ է, եւ յուրաքանչյուր նոր տեղեկատվություն կբերի այդ ռազմավարության վերանայմանը։ Դա անընդհատ գործընթաց է, կենդանի օրգանիզմ, այլ ոչ թե պատվիրան»,- հայտարարեց Ջրբաշյանը։ Նա ընդգծեց, որ եթե նույնիսկ Հայաստանում կան կոնկրետ նպատակի ուղղված ռազմավարություններ, դրանք չունեն արդյունքների գնահատման մեխանիզմներ, մոնիթորինգի համակարգեր, արդյունքում դրանք մնում են թղթի վրա։ «Խնդիր է նաեւ այն հանգամանքը, որ ռազմավարությունները մեր երկրում օդից են գրում։ Դրանք հիմնված չեն վերլուծական տվյալների վրա եւ հաշվի չեն առնում արտաքին ազդեցության գործոնները։ Այդ փաստաթղթերը հիմնվում են միայն մի քանի փորձագետների գնահատականի վրա, լավագույն դեպքում դրանք լավ փորձագետներ են, վատագույն դեպքում՝ վատ»,- ընդգծեց Ջրբաշյանը։
Խոսելով կիբեռանվտանգության մասին՝ նա նշեց ռիսկերի, հնարավորությունների եւ խնդիրների լուրջ վերլուծություն անցկացնելու անհրաժեշտությունը։ Միայն դրանից հետո եւ ստացված տվյալների հիման վրա ՏՏ-հանրությունը կկարողանա մշակել կիբեռանվտանգության ռազմավարություն։ Նա ընդգծեց, որ ներկայում Հայաստանում կենտրոնացված կարգով չի անցկացվում կիբեռգրոհների վիճակագրություն։ «Եթե կա էլ, ապա միայն պետական հաստատությունների մակարդակով, մասնավոր հատվածից տեղեկատվություն չկա, այդ պատճառով էլ բարդ է որոշոլ առաջնահերթությունները։ Այսօրվա քննարկումների ընթացքում արդեն հնչեցին մի քանի առաջարկություններ, եւ եթե մենք սկսեինք հիմա ռազմավարություն մշակել, ապա դրանք կխցկեինք փաստաթղթի մեջ՝ այն դարձնելով նույն ցանկությունների ցուցակը»,- հայտարարեց Ջրբաշյանը։ Նա վստահ է, որ քանի դեռ իր կողմից հնչեցված սկզբունքների հիման վրա եւ դրանք հաշվի առնելով ռազմավարություններ չեն մշակվում, դրանք այդպես էլ թղթի վրա կմնան։