Ի՞նչ անել, եթե որևէ իր եք գտել. կարո՞ղ եք դառնալ դրա սեփականատերը
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ«Փաստ» օրաթերթը շարունակում է ներկայացնել «Ճանաչեք և պաշտպանեք ձեր իրավունքները» խորագիրը: Շատ են դեպքերը, երբ քաղաքացիները չեն կարողանում պաշտպանել իրենց իրավունքները, քանի որ իրազեկված չեն, իսկ երբեմն էլ որոշ պետական հիմնարկներ էլ ավելի են շփոթեցնում նրանց:
Օրաթերթը, համագործակցելով իրավաբանների հետ, հանրային իրազեկման արշավ է կազմակերպում, որը կօգնի մեր քաղաքացիներին իմանալ և պաշտպանել իրենց իրավունքները:
Հարց.-Ինչպե՞ս վարվել, եթե գտնվել է ուրիշին պատկանող գույք, իսկ տերը հայտնի չէ։
Հարցին պատասխանում է իրավաբան Անի Ճաղարյանը:
Եթե գտնվել է որևէ գույք և հնարավոր է պարզել, թե այն ում է պատկանում, ապա գտնողը պարտավոր է անհապաղ այդ մասին հայտնել գույքը կորցնողին կամ որևէ այլ անձի, ով իրավունք ունի այդ գույքը ստանալու և հանձնելու։
Իսկ ի՞նչ անել, եթե չգիտեք, թե ով է հանդիսանում գույքի սեփականատերը կամ այն ստանալու իրավունք ունեցող անձը։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը նախատեսում է, որ եթե գույքը գտնվել է տրանսպորտային միջոցում, ապա այն անհրաժեշտ է հանձնել տրանսպորտային միջոցի սեփականատիրոջը կամ տիրապետողին։
Եթե գույքը գտնվել է այնպիսի վայրում, որտեղ հնարավոր չէ որոշել այն ստանալու իրավունք ունեցող անձին, ապա գտնողը պարտավոր է տեղյակ պահել ոստիկանությանը կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնին։
Նա կարող է մինչև սեփականատիրոջ կամ այն ստանալու իրավունք ունեցող անձի հայտնվելը գույքը պահել իր մոտ, կամ հանձնել ոստիկանությանը, տեղական ինքնակառավարման մարմիններին կամ նրանց նշած անձին:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը սահմանում է, որ այն դեպքում, երբ գույքն արագ փչացող է կամ դրա պահպանման ծախսերն անհամաչափ մեծ են դրա արժեքից, գտնողը կարող է այն վաճառել։
Կարևոր է ունենալ վաճառքից ստացված եկամուտը հավաստող ապացույց։
Հետագայում գումարը պետք է վերադարձվի գույքի սեփականատիրոջը կամ այն ստանալու իրավունք ունեցող անձին։
Մեղքի առկայության դեպքում գույքը գտնողը գույքի արժեքի սահմաններում պատասխանատու է դրա կորստի կամ վնասվածքի համար:
Իսկ ի՞նչ իրավունքներ ունի գույքը գտնողը։ Գույքը գտած և դա ստանալու իրավունք ունեցող անձին այն վերադարձրած անձն իրավունք ունի նրանից, իսկ գույքը համայնքի սեփականությանն անցնելիս` տեղական ինքնակառավարման համապատասխան մարմնից ստանալ գույքը պահպանելու, հանձնելու կամ իրացնելու հետ կապված անհրաժեշտ ծախսերի հատուցում:
Նա նույնիսկ իրավունք ունի այն ստանալու իրավունք ունեցող անձից վարձատրություն պահանջել գույքի արժեքի մինչև քսան տոկոսի չափով։ Եթե գույքի արժեքը դժվար է որոշել կամ այն արժեք է ներկայացնում միայն այն ստանալու իրավունք ունեցող անձի համար (օրինակ՝ անձնագիր), ապա դրա արժեքը որոշվում է նրանց համաձայնությամբ, իսկ համաձայնության բացակայության դեպքում՝ դատական կարգով։
Կարող է լինել այնպիսի դեպք, որ գույքը ստանալու իրավունք ունեցող անձը հրապարակայնորեն պարգև խոստանա իր գույքը գտնողին։
Գույքը գտնողը, մինչև իրեն վարձատրելը, իրավունք ունի պահել գտած գույքը: Եթե գույքը գտնողը չի հայտնել գտանքի մասին կամ փորձել է թաքցնել այն, ապա իրավունք չունի վարձատրություն պահանջել:
Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսդրության, եթե գույքը գտնելու մասին ոստիկանություն կամ տեղական ինքնակառավարման մարմին հայտնելու պահից հետո վեց ամսվա ընթացքում գտնված գույքի սեփականատերը կամ գույքը ստանալու իրավունք ունեցող անձը չի հայտնաբերվել կամ գույքի նկատմամբ իր իրավունքի մասին չի հայտարարել այն գտնող անձին, ոստիկանություն կամ տեղական ինքնակառավարման մարմին, գտնողը գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունք է ձեռք բերում:
Եթե գույքը գտնողը հրաժարվում է գտնված գույքը դարձնել իր սեփականությունը, ապա այն դառնում է համայնքի սեփականությունը:
Քանի որ համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի, կենդանիների նկատմամբ կիրառվում են գույքի մասին ընդհանուր կանոնները, ապա վերոնշյալ կարգավորումները վերաբերում են նաև առանց հսկողության թողնված կենդանիներ գտնելու դեպքերին, բացառությամբ դրանց վաճառելու հնարավորության, որը կենդանիների դեպքում ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը չի նախատեսում։