ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (5 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ)․ Հայաստանը դարձել է միութենական հանրապետություն
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՏՈՆԵՐ
Տնտեսական և սոցիալական զարգացման համար պայքարող կամավորների համաշխարհային օր, Ռուսաստան՝ Ռուսաստանի մարտական փառքի օր, Կամավորների օր, Ուկրաինա՝ Վիճակագրության ոլորտի աշխատողների օր:
ՀԱՅ-ՀԱՅԱՍՏԱՆ
1837- ծնվել է հայագետ Ստեփաննոս Պալասանյանը:
1837 – վախճանվել է հայագետ Հակոբ Շահեն-Ջրպետյանը։
1917- ռուսների և թուրքերի միջև կնքվել է, այսպես կոչված, Էրզինջանյան հրադադարը, որը բերել է Արևմտյան Հայաստանից ռուսական զորքերի մասսայական վերադարձի Ռուսահայաստան:
1918- սկսվել է հայ-վրացական պատերազմը Լոռիի համար, որի ժամանակ Դրոյի գլխավորած հայկական բանակը կարճ ժամանակում Վրաստանին հասցրել է ծանր հարված։
1920 - ՀԽՍՀ հեղկոմի առաջին հրամանով ստեղծվում է ՀԽՍՀ ռազմական գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ։ - Երևանում լույս է տեսել ՀԿԿ կենտկոմի և Հայհեղկոմի օրգան «Կոմունիստ» օրաթերթի առաջին հայերեն համարը, որը 1921-ից վերանվանվել է «Խորհրդային Հայաստան»։
1921– Նեմեսիս գործողության շրջանակներում Արշավիր Շիրակյանը Հռոմում սպանել է երիտթուրքական առաջին կաբինետի ղեկավար Սայիդ Հալիմին։
1936- շահագործման է հանձնվել Քանաքեռհէկը:
- ԽՍՀՄ խորհուրդների 8-րդ արտահերթ համագումարը ընդունել է ԽՍՀՄ նոր Սահմանադրությունը, որը հռչակել է «սոցիալիզմի լիակատար հաղթանակը», լուծարվել է Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետությունը, իսկ Հայկական ԽՍՀ -ն դարձել է միութենական հանրապետություն։
1965– ծնվել է երաժիշտ, երգահան Վահան Արծրունին։ 1988- Բաքվում ցրել են Ղարաբաղի համար անցկացվող ցույցը, ձերբակալվել է 547 մարդ, զոհվել է երկու մարդ:
1992 - վախճանվել է նկարիչ Կառլոս Աբովյանը:
2005-սկսվել է ԱՄՆ-ի նախագահ Բուշի և Վրաստանի նախագահ Սահակաշվիլու դեմ մահափորձ իրականացնելու մեջ մեղադրվող՝ Վրաստանի քաղաքացի Վլադիմիր Հարությունյանի դատավարությունը:
-Գիտությունների ազգային ակադեմիայում նշվել է Տիգրան Մեծի գահակալության 2100-ամյակը:
2011-Երևանի կենտրոնում գտնվող «Փարիզյան սուրճ» խանութ-սրճարանի բացօթյա հատվածը ապամոնտաժվում է, որովհետև քաղաքապետը որոշել է, որ պետք է մաքրել Աբովյան փողոցը:
2013-«Դեմ ենք ՀՀ պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգին» նախաձեռնությունը մեքենաներով բողոքի երթակցիա է կազմակերպել մայրաքաղաքի կենտրոնական փողոցներում:
2017-Խորհրդարանը մերժել է ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը դադարեց նելու վերաբերյալ «Ելքի» նախաձեռնությունը նիստերի օրակարգ ընդգրկելու հարցը:
ԱՇԽԱՐՀ
մ.թ.ա.63- Կապիտոլիումի Տուլլինյան բանտում մահապատժի են ենթարկվել Կատալինի դավադրության հինգ մասնակիցներ: Դա հնարավոր է եղել իրականացնել մեկ օր առաջ Սենատի կայացրած թուլտվության համաձայն, ըստ որի, ավագ կոնսուլ Ցիցերոնը առանց դատի կարող է մահապատժի ենթարկել մարդկանց:
1349 -Նյուրնբերգում սկսվել են հրեական ջարդեր, քանի որ հրեաները կասկածվել են ժանտախտի տարածման մեջ:
1456-տեղի է ունեցել երկրաշարժ, որն ավերել է Նեապոլը, իսկ 35 000 մարդ զոհվել է:
1484-Հռոմի պապ Ինոկենտի 8-րդը հրապարակել է բուլլա, որը սկիզբ է դրել 16-17րդ դարերում Եվրոպայում իրականացվող վհուկների որսին:
1492- Քրիստափոր Կոլումբոսը հասել է Հաիթի կղզի:
1766- Լոնդոնում (Անգլիա) հիմնադրվել է «Քրիստիս» աճուրդային տունը:
1791– վախճանվել է ավստրիացի աշխարհահռչակ երգահան, բոլոր ժամանակների մեծագույն երաժիշտներից մեկը՝ Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտը։
1803 –ծնվել է ռուս բանաստեղծ Ֆյոդոր Տյուտչևը:
1812 -Նապոլեոնը թողել է իր զորքը Ռուսաստանում և ուղևորվել Փարիզ:
1848 –ԱՄՆ-ի նախագահ Ջեյմս Պոլկը հաստատել է Կալիֆորնիայում ոսկի գտնելը, որը բերել է ոսկու տենդի առաջացման:
1890 - ծնվել է գերմանացի ռեժիսոր, սցենարիստ, համր կինոյի մեծագույն վարպետ Ֆրից Լանգը:
1901– ծնվել է ամերիկացի կինեմատոգրաֆիստ, մուլտիպլիկատոր, գործարար Ուոլթ Դիսնեյը։
1904 —ռուս-ճապոնական պատերազմի ժամանակ Պորտ-Արտուրի մոտ ճապոնացիները ոչնչացրել են ռուսական նավատորմը:
1925 —տեղի է ունեցել Էյզենշտեյնի «Պոտյոմկին զրահանավը» ֆիլմի պրեմիերան:
1926– վախճանվել է ֆրանսիացի ճանաչված գեղանկարիչ, ֆրանսիական իմպրեսիոնիզմի հիմնադիրներից մեկը՝ Կլոդ Մոնեն։
1941- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Մոսկվայի տակ սկսվել է խորհրդային զորքերի հակահարձակումը:
1946 - ծնվել է իսպանացի օպերային երգիչ (տենոր) Խոսե Կարերասը:
1952– Լոնդոնի վրա հսկա փոշու ամպ (սմոգ) է իջել, որը ցրվել է միայն 4 օր անց, ծխի հետևանքով զոհվել է մոտ 12 000 մարդ։
1957– ջուրն է իջեցվել խորհրդային «Լենին» ատոմային սառցահատը, որը աշխարհում առաջին միջուկային շարժիչով աշխատող վերջրյա նավն է։
2009 —ռուսական Պերմ քաղաքի «Կաղ ձի» ակումբում բռնկվել է հրդեհ, որի արդյունքում զոհվել է 156 մարդ:
2013 - վախճանվել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության առաջին սևամորթ նախագահ, մարդու իրավունքների ամենահայտնի ակտիվիստ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Նելսոն Մանդելան։