Արդյոք հնարավո՞ր է հետխորհրդային տարածքում նոր միություն ձևավորել. նպատակների ու պարզ իրականության մասին
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆpravda.ru-ն «Քաղաքագետը մեկնաբանել է հետխորհրդային երկրների միություն կառուցելու հնարավորությունը» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ պահպանողական հետազոտությունների կենտրոնը «Միջազգային եվրասիական շարժման» հետ համատեղ, վերլուծելով Վլադիմիր Պուտինի առաջարկությամբ Սահմանադրության և կառավարության փոփոխությունների համատեքստում Ռուսաստանում տեղի ունեցող քաղաքական տրանֆորմացիաները, եզրակացության է եկել, որ հնարավոր է մոտ ապագայում հետխորհրդային տարածքում նոր պետության ստեղծում՝ շնորհիվ նրա կազմի մեջ Ռուսաստանից բացի նաև այլ հարևան պետական կազմավորումների ընդգրկման։
Ըստ հրապարակման հեղինակների, Պետխորհրդի և խորհրդարանի ուժեղացումը իմաստ ունի այն դեպքում, եթե խոսքը նոր պետության ստեղծման մասին է, որի ղեկավարն է դառնալու Պուտինը։
Ըստ վերլուծաբանների, Միխայիլ Միշուստինին վարչապետ նշանակելը տեխնիկական հարց է, այսինքն՝ նա անցողիկ դեմք է, իսկ արդեն նոր պետության իրական վարչապետը կդառնա նա, ով, որպես պետության ղեկավար, առաջինը կհամաձայնի մտնել նոր միության մեջ։
Այստեղ տրամաբանորեն հիմնավորված է դառնում ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի տարածքների ընդլայնումը Ուկրաինայի նախկին Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի սահմաններից դուրս՝ համաձայն այդ չճանաչված հանրապետությունների խորհրդարանների որոշման, որին կհետևի նոր պետության կազմում ԼԴԺՀ-ի ընդգրկումը և դրա միջոցով «քաղաքական իշխանության լրիվ ռոտացիայից հետո» նաև բուն Ուկրաինայի ընդգրկումը, որի մեջ առաջին հերթին շահագրգիռ է հենց Եվրամիությունը։ Վերլուծաբանները նշում են ևս մի քանի տարբերակ։
Օրինակ՝ հնարավոր է Ղարաբաղի միջոցով նոր պետական կառուցվածքի մեջ մտնի Հայաստանը, կամ էլ հակառակը՝ Ադրբեջանը, և անգամ Վրաստանը՝ Աբխազիան և Հարավային Օսիան վերադարձնելու պայմանով։
Ըստ վերլուծաբանների, նման սցենարը կհանի այս տարիների ընթացքում այդպես էլ չլուծված պետական գաղափարախոսության խնդիրը։
Հենց այդ ուղղությամբ էլ տրամաբանում է Ղրիմի խորհրդարանի պատգամավոր Անդրեյ Կոզլենկոն, որը Սիմֆերոպոլում ընթացած Պերեյասլավյան Ռադայի հոբել յանին նվիրված միտինգին հայտարարել է, որ Ղրիմը այսօր Ռուսաստանի սուբյեկտ է, իսկ Դոնեցկը և Լուգանսկը Ռուսաստանի հատուկ սուբյեկտներ են, և անկասկած Դոնեցկը և Լուգանսկը կդառնան լիարժեք սուբյեկտներ՝ համաձայն Ռուսաստանի Սահմանադրության։
Սակայն, ինչպես pravda.ru-ին ասել է Քաղաքական փորձագիտական խմբի քաղաքագետ Կոնստանտին Կալաչովը, Ռուսաստանում կան ԽՍՀՄ-ի՝ ինչ-որ տեսքով վերականգնման կամ Ռուսական Կայսրության ստեղծման կողմնակիցներ, բայց իզուր են նրանք «իրենց մտքերը ներկայացնում որպես Պուտինի պլաններ կամ բացվող հնարավորությունների հորիզոն»։
Ըստ նրա, նման հնարավորությունը բացարձակ կիրառելի չէ Բելառուսի, Հայաստանի և Մոլդովայի նկատմամբ։
Քաղաքագետը համոզված է, որ այդ երկրների հետ հետագա ինտեգրացիան հնարավոր է միայն ԵԱՏՄ-ի շրջանակներում, և ազգային պետական կազմավորումներից այն կողմ անցնել անհնար է, ինչպես և անհնար է միութենական պետության ստեղծումը։ Ըստ նրա, ոչ մի ֆեդերացիա, կոնֆեդերացի չի լինի, քանի որ դրանով հետաքրքրված չեն ո՛չ այդ երկրների ղեկավարները և ո՛չ էլ բնակչությունը, որի մասին խոսում են սոցհարցումները հենց թեկուզ Բելառուսում։
Կալաչովը կարծում է, որ դա շատ հետաքրքիր միտք է փորձագետների համար, որոնք կարող են մտածել ապագա պետությունների միության հետագա ինտեգրացիայի մասին, բայց դա շատ քիչ աղերս ունի իրականության հետ։ Այնուամենայնիվ, Կալաչովը կարծում է, որ չճանաչված պետությունների նկատմամբ նման սխեման կարող է գործել։
Աբխազիան իր անկախությունը հաստատ զոհել պատրաստ չէ, իսկ ահա Հարավային Օսիան իրականում կարող է քաղաքական կամքի առկայության դեպքում դառնալ Ռուսաստանի մաս, ընդ որում, պետք է հաշվի առնել այն, որ հնարավոր է հանրաքվեով ապահովել Հարավայի Օսիայի ընդգրկումը Ռուսաստանի կազմում։
Մերձդնեստրը ևս մի քանի անգամ քվեարկել է Ռուսաստանի կազմ մտնելու համար։
Ըստ Կալաչովի, հիպոթետիկ ձևով այնտեղ ևս այդ սխեման կաշխատի, սակայն պետք է հաշվի առնել այն, որ դա կարելի է անել միայն այն դեպքում, եթե դա չբերի պատժամիջոցների ռեժիմի խստացման, այսինքն, եթե դա չվնասի Ռուսաստանի տնտեսությանը, միայն այդ դեպքում կարելի է փորձել, և երևում է՝ հենց դրան էլ փորձում են որոշները ուղղորդել։
Այնուամենայնիվ, փորձագետը այն կարծիքին է, որ ներկայումս իրականացվում է լրիվ այլ սխեմա։ Նշենք, որ Վլադիմիր Պուտինն իր վերջին ելույթներում սկսել է բարձրացնել այնպիսի թեմաներ, որոնց նախկինում չի անդրադարձել։
Օրինակ՝ ԽՍՀՄ-ի ստեղծման ժամանակ 1922 թվականի ազգային քաղաքականության թեման։ Նախագահը շեշտադրել է, որ այն ժամանակ Ուկրաինային են անցել Մերձսևծովյան տարածքները, և պարզ է, որ, ըստ նրա տեսակետի, դա սխալ է եղել։
Բացի դա, ԽՍՀՄ-ի փլուզումը Պուտինը համարում է 20-րդ դարի ամենամեծ դժբախտությունը։ Թվում է, թե ինչ՞ իմաստ ունի դա հիշել ներկայիս իրավիճակում։ Սակայն պատասխանը պարզ է. Ռուսաստանի նախագահը մտածում է հետխորհրդային տարածքը որոշակի նոր մոդելով կազմակերպելու մասին։