Միջազգային ճանաչման օրակարգից զատ՝ նաև դեպի այդ հանցագործության հետևանքների վերացման դաշտ
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՀամայն հայությունը ոգեկոչում է Ցեղասպանության զոհերի հիշատակը։ Եվ արտակարգ դրությամբ պայմանավորված՝ այսօր կազմակերպվող հիշատակի երթը տեղափոխվել է վիրտուալ հարթություն, քանի որ դեպի Ծիծեռնակաբերդ մուտքը փակ է։
Հայերի նկատմամբ իրականացված ցեղասպանության հարցը համամարդկային նշանակություն ունի հետագայում նմանատիպ հանցագործությունները կանխելու և դատապարտելու տեսանկյունից։
Եվ ըստ այդմ՝ Օսմանյան կայսրության կողմից հայ ժողովրդի դեմ շարունակաբար իրականացված ցեղասպանական քայլերը, հայրենազրկումը, հայության ոչնչացմանն ուղղված զանգվածային կոտորածները, էթնիկ զտումները, հայկական պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացումը դեռևս ամբողջական իրավաքաղաքական գնահատական չեն ստացել։
Իսկ պաշտոնական Թուրքիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության ժխտումը, պատասխանատվությունից խուսափելու, կատարված հանցագործություններն ու դրանց հետևանքները լռության մատնելու կամ արդարացնելու բոլոր փորձերը կարելի է դիտարկել որպես հանցագործության շարունակություն և նոր ցեղասպանություններ իրականացնելու խրախուսանք։
Եվ այս առումով Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը կարևոր դերակատարություն ունի պատմական արդարության վերականգնման տեսանկյունից։ 1915-1923թթ. Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության մասսայական կոտորածները որպես նախապես ծրագրավորված ու հետևողականորեն իրագործած ցեղասպանական ակտ որակող փաստաթղթերի ամբողջական շարքը հսկայական է:
Սակայն ճանաչման գործընթացը դեռևս շարունակվում է, որը ժամանակի ընթացքում ավելի շատ երկրներ և միջազգային կազմակերպություններ է ընդգրկում։ Խորհրդանշական է, որ Հայոց ցեղասպանությունն անցյալ տարի ճանաչվեց և դատապարտվեց ժամանակակից աշխարհում տնտեսական, քաղաքական և ռազմական ամենամեծ հզորություն ունեցող ԱՄՆ-ի օրենսդիր մարմնի՝ Կոնգրեսի երկու պալատների կողմից։
Եվ պատահական չէ, որ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը լուրջ անհանգստությունների տեղիք է տալիս Թուրքիայում։ Այս տարվա հունվարին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախագահականի Բարձրագույն խորհրդատվական խորհրդի նիստում առանձին քննարկման հարց էր դարձրել դիվանագիտական ճանապարհներով Հայոց ցեղասպանության ճանաչման դեմ իրենց կողմից նախատեսվող քայլերը։
Սա նշանակում է, որ Հայաստանը նույնպես պետք է ակտիվացնի դիվանագիտական ասպարեզում ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված ջանքերը, քանի որ Թուրքիան և Ադրբեջանն, ունենալով մեծ ֆինանսական ռեսուրսներ, կփորձեն ավելի մեծ ուժով հակազդել Հայաստանի և Սփյուռքի կողմից կատարվող քայլերին։
Բացի դրանից, արդեն ժամանակն է, որպեսզի Հայոց ցեղասպանության հարցը հիշողության պահպանման և միջազգային ճանաչման օրակարգից տեղափոխվի նաև դեպի այդ հանցագործության հետևանքների վերացման դաշտ։ Այսինքն՝ տարբեր ատյաններում բարձրացվի հայ ժողովրդի կրած վնասների փոխհատուցման խնդիրը։
Արտակ Գալստյան