Ոչ թե կարճաժամկետ, այլ շարունակական արդյունքներ ապահովելու անհրաժեշտություն
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԿորոնավիրուսի համավարակի արդյունքում համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը գնալով ավելի է խորանում։ Արդյունքում փոփոխություններ են տեղի ունենում աշխարհի քաղաքական և տնտեսական կառուցակարգում, իսկ այս հանգամանքն արդեն նախանշում է, որ համավարակից հետո աշխարհը բոլորովին ուրիշ է լինելու, քան կար նախկինում։ Սակայն ամենաբարդ խնդիրը համավարակից հետո մարդկության համար մնալու է տնտեսական ճգնաժամի հաղթահարումը։
Եվ դեռևս շատ երկրներ չեն կողմնորոշվում, թե ինչ քայլերի միջոցով է հնարավոր դուրս գալ ստեղծված բարդ տնտեսական իրավիճակից՝ մանավանդ այն պարագայում, որ վերջին շրջանում լայն տարածում է ստանում այն տեսակետը, թե պետք է, որ երկրները համակերպվեն կորոնավիրուսի տարածման պայմաններում նորմալ և առանց լուրջ սահմանափակումների կյանք վարելու գործելակերպին։
Հայաստանի կառավարությունը ևս հայտնվել է դեպրեսիայի մեջ և չի կարողանում հստակ կողմնորոշվել, թե ինչ տնտեսական քաղաքականության միջոցով է հնարավոր հաղթահարել ճգնաժամը։ Թերևս դա է պատճառը, որ իշխանությունների կողմից իրականացվելիք տնտեսական հեղափոխության մասին լոզունգներն արդեն մնացել են անցյալում, և այլևս չկան այն նպաստավոր պայմանները, որոնք հիմքեր էին ստեղծում հավելյալ տնտեսական աճի համար։
Կառավարությունը ժամանակի ընթացքում շարունակում է կիրառել բիզնեսին և հանրության որոշ հատվածներին աջակցություն տրամադրելուն միտված փաթեթների գործարկման պրակտիկան։ Սակայն հետաքրքրական է, որ բիզնեսին ուղղված հիմնական աջակցությունը տրամադրվում է միայն վարկերի տեսքով։
Եվ դեռևս անհասկանալի է, թե ինչպես է կառավարությունը պաշտպանելու հայրենական արտադրողին՝ իր մրցունակությունը պահպանելու տեսքով։ Դա կարելի է անել, օրինակ՝ հարկային քաղաքականության, օրենսդրական դաշտի բարելավման և այլ խրախուսական ձեռնարկումների միջոցով։
Սրա շուրջ կառավարությունը պետք է լուրջ քայլեր ձեռնարկի, այլապես Հայաստանից արտահանվող արտադրանքը կարող է կորցնել իր մրցունակությունը։ Հաշվի առնենք, որ մեր հիմնական տնտեսական գործընկեր Ռուսաստանի ազգային արժույթի՝ ռուբլու արժեզրկման արդյունքում զգալիորեն կրճատվում են հայաստանյան արտահանողների՝ ապրանքների վաճառքից ստացվող եկամուտները, ու սրա արդյունքում մեր ապրանքները կարող են լինել թանկ և ոչ մրցունակ։ Բացի դրանից, մեր ներքին շուկայում ամրապնդվում են ռուսական ապրանքների դիրքերը, որոնք էժանության շնորհիվ ավելի մրցունակ են դառնում, քան տեղական ապրանքները։
Քանի որ արդեն որոշ չափով կանխատեսելի է, որ ճգնաժամը երկարաժամկետ բնույթ է կրելու, ապա կառավարությունը պետք է տնտեսական քաղաքականության հարցում որդեգրի ռազմավարական մոտեցում և փորձի տնտեսության ծանրության կենտրոնը առանց ցնցումների տեղափոխել այն ոլորտներ, որոնք ճգնաժամային պայմաններում մեծ աճ արձանագրելու պոտենցիալ ունեն (օրինակ՝ գյուղատնտեսության, սննդի արդյունաբերություն, հեռահաղորդակցության տեխնոլոգիաներ, բժշկություն և այլն)։
Բայց կառավարությունը իր հիմնական հույսը դրել է անցյալ տարի թերակատարված կապիտալ ծախսերի իրականացման վրա։ Եվ պատահական չէ, որ վարչապետը խորհրդակցության ժամանակ հայտարարում է, թե ճգնաժամից դուրս գալու իրենց առաջնային գործիքը կապիտալ ծախսերի արդյունավետ իրականացումն է։
Նկատի ունենանք, որ իսկապես ենթակառուցվածքների և բնակարանաշինության ոլորտներում կապիտալ ծրագրերի իրականացումը տնտեսության համար որոշակի դրական էֆեկտ կարող է ապահովվել, բայց այդ էֆեկտը լինելու է կարճաժամկետ, քանի որ այդ ծրագրերը նախատեսված են որոշակի ժամանակահատվածի համար, բայց այս պայմաններում մեզ պետք է, որ կառավարությունը իր հիմնական ուշադրությունը սևեռի տնտեսական գործունեության այն ուղղությունների վրա, որոնք շարունակական արդյունքներ կապահովվեն տնտեսության համար։
Արտակ Գալստյան