Անհրաժեշտ են համապատասխան գործիքներ, որպեսզի երկարաժամկետ հեռանկարում ապահովվի դրամի կայունությունը
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԿորոնավիրուսի պանդեմիան անջնջելի հետք է թողնում համաշխարհային տնտեսության վրա։ Խորացող ճգնաժամի հետևանքները զգում են գրեթե բոլոր երկրները ինչպես իշխանության, այնպես էլ շարքային քաղաքացիների մակարդակով։
Հայաստանի տնտեսությունը ևս բարդ օրեր է ապրում։ Տնտեսության առանձին ճյուղերում գործունեությունն ուղղակի կաթվածահար է եղել։ Չնայած պետությունը բիզնեսին օգնելու նպատակով որոշակի միջոցառումներ է նախաձեռնում, սակայն դրանք բավարար չեն շարունակվող ճգնաժամի հարվածները մեղմելու համար։
Ու այս իրավիճակում լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս նաև Հայաստանի արժութային շուկայում ստեղծված անկայուն իրավիճակը։ Ինչպես հայտնի է, մարտի երկրորդ կեսից նկատվեց դրամի արժեզրկում։ Ազգային արժույթը կարճ ժամանակահատվածում բավական ինտենսիվ թուլացավ դոլարի նկատմամբ։
Մի քանի օրվա ընթացքում դոլարի փոխարժեքը բարձրացավ գրեթե 30 դրամով՝ հասնելով ընդհուպ 510 դրամի։ Արդյունքում դրամն արժեզրկվեց 6-7 տոկոսով։ Եվ դրամի արժեզրկման գործընթացը կանգնեցնելու նպատակով Կենտրոնական բանկը ստիպված էր տարադրամային ներարկումներ կատարել։ Մարտին վաճառվեց ավելի քան 120 մլն դոլար։
Ճիշտ է՝ տարադրամային ներարկումներից հետո դրամը սկսեց կայունանալ և աստիճանաբար ամրապնդվել 480 դրամի սահմաններում, սակայն վերջին օրերին դրամի փոխարժեքը նորից սկսել է տատանվել և արժեզրկվել դոլարի նկատմամբ։
Սակայն ֆինանսական կայունության տեսանկյունից մտավախության տեղիք է տալիս այն հանգամանքը, որ Հայաստանի արժութային շուկայում արձանագրված դրամի արժեզրկումը և փոխարժեքի անկայունությունը բացասաբար է անդրադարձել ավանդների, ինչպես նաև քաղաքացիների կամ ֆիզիկական անձանց բանկային խնայողությունների վրա։
Պաշտոնական տվյալներով՝ մարտին դրամային ավանդները կրճատվել են ավելի քան 33 մլրդ դրամով, որոնց մասը բաժին է ընկնում բնակչության խնայողություններին։ Ըստ ամենայնի, ավանդատուները կա՛մ իրենց խնայողություները վերածել են տարադրամի ու այդ տեսքով են շարունակել իրենց ավանդները, կա՛մ էլ գումարները դուրս են հանել բանկերից։
Խնդիրն այն է, որ երբ դրամի կտրուկ արժեզրկման պայմաններում բնակչությունը, կորցնելով վստահությունը ազգային արժույթի նկատմամբ, արտարժութային ռիսկերից հեռավորվելու նպատակով դրամային ավանդները վերածում է դոլարայինի, դրա հետևանքով մեծանում է բանկերի կարճ արտարժութային դիրքը, ինչը կորուստների կհանգեցնի դրամի հետագա արժեզրկման պայմաններում:
Իսկ այսպիսի պայմաններում բանկերը արտարժութային ռիսկերի կրճատման նպատակով մեծացնում են արտարժութային վարկերի տեսակարար կշիռը իրենց պորտֆելում: Եվ այս տեսանկյունից նկատի ունենանք, որ դրամի կտրուկ արժեզրկման դեպքում տուժում են արտարժույթով վարկավորվածները, քանի որ մեծանում է նրանց պարտքային բեռը:
Ուստի ֆինանասական համակարգում բացասական զարգացումներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է, որ կառավարությունը համապատասխան գործիքներ կիրառվի, որպեսզի երկարաժամկետ հեռանկարում ապահովի ազգային արժույթի՝ դրամի կայունությունը։
Տարադրամային ներարկումներ իրականացնելու հետ մեկտեղ հարկ է, որ քայլեր կատարվեն, որպեսզի ֆինանսական շուկայում խուճապային տրամադրությունները գլուխ չբարձրացնեն, որոնք դրամի հետագա արժեզրկման սպասումներ են առաջ բերում, իսկ Հայաստանի ներսում տնտեսվարող սուբյեկտները լրացուցիչ օգուտներ ստանալու ակնկալիքով իրենց ազատ դրամական և վարկային միջոցները սկսում են վերածել արտարժույթի։
Արտակ Գալստյան