«Մարդն այս երկրում այդպես էլ գերակա արժեք չդարձավ. ե՞րբ դարձանք այսքան անտարբեր»․ «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Համազգային թատրոնի դերասան Կարեն Խաչատրյանն ասում է՝ համավարակի ավարտից հետո ոչինչ առաջվանը չի լինելու, այդ թվում՝ թատրոնի հանդեպ վերաբերմունքը: «Դա կապված է հոգեբանության, մեր արժեհամակարգի, մտածելակերպի ու ապրելակերպի հետ: Այս իրավիճակն, իհարկե, կազդի նաև ներկայացումների թեմաների վրա:
Հնարավոր է՝ զրույցը լրիվ այլ ուղղությամբ գնա: Այս ընթացքում, երբ մարդիկ տանն են, ուզում եմ հուսալ, որ շատ բան վերարժևորել են: Հասկանալի է՝ այն ճանապարհը, որով մարդկությունը գնում էր, սխալ է: Պետք է շունչ առնել և մտածել՝ ինչպես առաջ շարժվել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է դերասանը:
Գործ ունենք հանդիսատեսի վախի հետ
Խաչատրյանն անդրադառնում է այն մտահոգությանը, որ գուցե ստեղծված իրավիճակը որոշակի ազդեցություն ունենա թատրոններ հանդիսատեսի հաճախելիության վրա: «Այսօր նախարարությունն ինչ էլ առաջարկի, գործ ունենք հանդիսատեսի վախի հետ: Ամեն ինչ կարող է լավ լինել, բայց հանդիսատեսը ներքին վախերի պատճառով առաջվա պես չհաճախի թատրոն: Բացի դա, կա նաև հարցի ֆինանսական կողմը:
Հիմա մարդիկ գումար չունեն, պարտքեր ունեն, շատերը որոշ ժամանակ թատրոնի, համերգասրահ գնալու համար գումար չեն ծախսի:
Ժամանակ է պետք»,նշում է մեր զրուցակիցը: Հավելում է՝ կան ոլորտներ, որոնց այս մեկուսացումն այնքան էլ չի խանգարում.
«Օրինակ՝ գիտնականը շարունակում է աշխատել իր թեզի կամ էլ գիտական փորձի վրա: Գրողները շարունակում են գրել և այսպես շարունակ: Բայց կատարողական արվեստի՝ թատրոնի, օպերայի և մյուսների դեպքում, որտեղ պարտադիր է հանդիսատես և դերասան, հանդիսատես և կատարող կապի ստեղծումը, կարևոր է անմիջական շփումը»:
Թատրոնում բեմ դուրս գալը քննության պես է
Ինչ վերաբերում է դերասանների հարկադրված պարապուրդին, Խաչատրյանն ընդգծում է՝ դերասանի մասնագիտությունն ինչ-որ առումով կախյալ է: «Հնարավոր է՝ թատրոնում աշխույժ եռուզեռ լինի, նոր դերաբաշխումներ, բայց դերասանին դեր չտան: Նույնն էլ՝ կինոյի պարագայում:
Կարող ես ներգրավված լինել տարբեր ֆիլմերի ու սերիալների նկարահանումներում, բայց մեկ էլ ամիսներով զանգ չստանաս, այսինքն՝ այս պարապուրդ ասվածը մեզ համար ինչոր իմաստով օրինաչափ է: Մեր մասնագիտության մեջ այդ վայրիվերումները կան: Չնայած այս պարապուրդին՝ լավ դերասանը կկարդա ամենը, ինչն աշխատանքային վազքի մեջ չի հասցրել:
Ես այդպես եմ վարվում: Արտիստը բոլոր դեպքերում պետք է պահի իր ստեղծագործական վիճակը՝ անկախ նրանից՝ նկարահանվում է, թե ոչ:
Դա աշխատանք է, ինքդ քո վրա պետք է անընդհատ աշխատես: Պետք է պատրաստվես, ինչպես պետական քննությանը: Ինձ համար բեմ դուրս գալն ամեն անգամ քննության պես է: Ապացուցում ես՝ այդ պահին բեմ դուրս գալու իրավունք ունես, թե ոչ: Եթե ներքուստ ասում ես՝ այո՛, ունեմ, հանդիսատեսն ասում է՝ ապացուցի՛ր:
Բեմում արդեն երևում է, թե ինչպես հանձնեցիր քննությունդ: Աշխատանքը միայն դերերն անգիր անելով չէ, դա զգացողությունների, ինտելեկտի, տեղեկատվության կուտակման հետ է կապված: Այդ ամենը երևում է բեմի վրա: Դերասանը բեմում մեկ նախադասություն արտասանեց, անմիջապես երևում է՝ նա կարդացած է, թե ոչ:
Կարող է նաև տեքստ չասել, ընդամենը մի ծայրից մյուսը գնալ, անգամ այդ ժամանակ է երևում՝ նա ինտելեկտ ունի, թե ոչ:
Զարմանալի բան է, բայց իրականություն»,ասում է Խաչատրյանը: Իսկ հետո ընդգծում է՝ թատրոնը զվարճանքի վայր չէ, այն գեղագիտական ուրիշ իրականություն է, որին մարդն ուզում է առնչվել:
«Թատրոնը մարդուն ապրելու հնարավորություն է տալիս, օգնում է նրան շարունակել կյանքը: Այն իրականության անիրական կողմն է, որը շատ ավելի իրական է: Թատրոնն այն գեղեցիկ սուտն է, որով ճշմարտությանն ավելի ես մոտենում: Թատրոնն ազգային արժեք է»,-հավելում է Խաչատրյանը:
Մարդկային էգոիզմն ամեն ինչ կործանում է
Այս իրավիճակից պետք է հաղթած դուրս գանք, մեր կյանքը, արարքները՝ վերարժևորած: «Համաշխարհային մակարդակով պետք է հետ կանգնենք էգոիզմից: Այն ամեն ինչ կործանում է: Այն պետք է մի կողմ դնենք և հասկանանք, որ մոլորակն ափսոս է, այն ապականեցինք մինչև վերջ, և սա մոլորակի պատասխանն է մարդկությանը: Մարդկությունը պետք է հասկանա, որ բոլորս նույն նավի մեջ ենք, եթե մոլորակի հետ մի բան եղավ, մարդկությունը կվերանա: Մարդը պետք է հասկանա, որ պարտավոր է ներդաշնակ լինել բնության հետ:
Իսկ ի՞նչ է անում նա՝ բնությունը ծառայեցնում է իրեն: Մեր ունեցած հարստությունը՝ խմելու ջուրը, չի կարելի կեղտոտել, չի կարելի ոսկու հանքի համար Սևանը վտանգել: Վաղը խմելու ջրի համար պատերազմ է լինելու:
Այսօր շատ երկրներ միլիոններ են ծախսում ծովի ջուրը վերամշակելու և խմելու համար պիտանի դարձնելու համար, իսկ ինչպե՞ս ենք վերաբերվում մեր ունեցածին:
Դա էլ է այդ էգոիզմի հետևանքը: Գնում ես Սյունիք, տեսնում պոչամբարները, ճնշումդ բարձրանում է:
Պղնձի խտանյութը տալիս ենք ուրիշներին, նրանք հարստանում են, իսկ այդ աղբը մնում է մեր հողի մեջ, մեզ համար ամեն մի թիզ հողը կարևոր է»,-ասում է Համազգային թատրոնի դերասանը:
Նա ընդգծում է՝ այս իրավիճակում լուրջ հետևություններ պետք է անել՝ կապված մեր առողջապահական համակարգի վիճակի հետ: «Այն չպետք է լինի բարձիթողի վիճակում: Պետք է ապահովագրական որակյալ համակարգ ստեղծել, որ երբ մարդը հիվանդանա, «անտեր ու դուրս» չմնա, կարողանա իր առողջությանը վերաբերող հարցերը լուծել, ոչ թե դրամահավաքներ կազմակերպենք նրան փրկելու համար:
Մեզ համար ամեն մի մարդու կյանքը պետք է կարևոր լինի: Մարդը հիվանդանում է, բայց փող չունի, չգիտի ի՞նչ անի: Երբ 40 հազար դրամ թոշակ է ստանում, ինչպե՞ս 10 հազար դրամը տա բժշկին մեկ այցի համար:
Պետք է նման հարցերի մասին մտածենք»,-շեշտում է մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ հասարակությունը պետք է պահանջ ունենա ինչ-որ բան փոխելու, որովհետև եթե պահանջը չկա, ով ինչ ուզում է խոսի, կապ չունի, բան չի փոխվի:
Չգիտեմ՝ ե՞րբ այսքան անտարբեր դարձան
«Մարդն այս երկրում այդպես էլ գերակա արժեք չդարձավ, մտածում էինք հեղափոխությունից հետո ինչ-որ բան կփոխվի, բայց ոչ»,-ասում է Խաչատրյանը:
«Լսում ենք՝ Արցախում զինվոր է զոհվել, թերթում ես հեռուստաալիքները՝ իրար են հաջորդում շոուներն ու սերիալները, տպավորություն է, որ զինվորի մահվան դարդն ու ցավը մնում է նրա ծնողների սրտում: Այնինչ, յուրաքանչյուր զինվորի մահը սուգ է բոլորիս համար: Զինվորը մահանում է, իսկ մենք տաշի-տուշիի մեջ ենք:
Սա անբարոյականություն է: Նրա ծնողները, հարազատները տեսնում են, որ իրենց երեխայի մահը միայն իրենց ցավն է, ժողովրդինը չէ: Մինչդեռ ինքը դիրքերում էր, մեզ համար էր այնտեղ: Մահացավ, ի՞նչ անենք, շոուն շարունակվում է: Սա տեսնելով՝ չեմ կարծում, թե հետևություններ կանենք:
Չգիտեմ՝ ե՞րբ այսքան անտարբեր դարձանք: Այդ անտարբերությունն, ի դեպ, վերևից է գալիս՝ վերևից ներքև, միշտ է այդպես եղել, ուղղակի պոպուլիստական խոսքեր ենք լսում, դարձվածքներ, բայց մարդն արժեք չունի»,-ասում է դերասանը:
«Բազմադարյա պատմություն ունեցող ժողովուրդ ենք, ամենակարևորը մեր արժեքներն են և այն մարդիկ, որոնք դրանք պահպանում են, նրանց նկատմամբ պետությունը պետք է շատ ուշադիր լինի:
Նրանց այնքան աշխատավարձ տա, որ արժանապատիվ կյանքով ապրեն: Աննորմալ է, երբ նախարարը, կապ չունի որ մեկը, մեկուկես մլն դրամ աշխատավարձ է ստանում, իսկ թանգարանի աշխատակիցը, գիտաշխատողը, դերասանը կամ ռեժիսորը՝ կոպեկներ:
Այդ մարդկանց ուսերին է այս երկրի ամբողջ արժեհամակարգը: Այս պայմաններում մարդիկ պահպանում են մեզ հասած ժառանգությունը, փոխանցում հաջորդ սերունդներին, կարելի՞ է նրանց աշխատանքն այսքան ցածր գնահատել»,-եզրափակում է դերասան Կարեն Խաչատրյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում