Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է պանդեմիկ իրավիճակն օգտագործել իր շահերին համապատասխան․ «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Կորոնավիրուսի համաճարակը գլոբալ փոփոխությունների պատճառ է դարձել։ Սրանով պայմանավորված՝ աշխարհաքաղաքական լուրջ վերադասավորումներ են ընթանում։
Եվ պատահական չէ, որ յուրաքանչյուր երկիր փորձում է ադապտացվել ստեղծված իրավիճակին և այն օգտագործել արտաքին և ներքին քաղաքականության համատեքստում:
Այս ընթացքում մենք ականատես ենք լինում, թե ինչպես են ԱՄՆ-ը և Չինաստանը փոխադարձ մեղադրանքներ հղում, միմյանց մեղադրում կորոնավիրուսի համավարակի ծագման և տարածման հետ կապված հարցերի շուրջ։
ԱՄՆ-ում նույնիսկ խոսվում է Չինաստանի նկատմամբ պատժամիջոցներ սահմանելու մասին, քանի որ Չինաստանը համավարակի ծագման հետ կապված անհրաժեշտ տեղեկատվություն չի տրամադրել մյուս երկրներին և քայլեր չի ձեռնարկել դրա տարածումն իր սահմաններից դուրս կանխելու նպատակով։ Որոշ փորձագետներ անգամ կարծում են, որ այս երկու համաշխարհային տերությունները «սառը պատերազմի» շեմին են, և դա կերկարաձգի համավարակը, կխորացնի տնտեսական ճգնաժամն ու կթուլացնի ընդհանուր սպառնալիքներին դիմակայելու աշխարհի ունակությունը:
Սակայն իրականում խնդիրն ավելի խորքային է։ Հաշվի առնենք, որ ԱՄՆ-ը և Չինաստանը վերջին շրջանում տնտեսական ակտիվ մրցակցության մեջ են, և ամերիկացիները լուրջ մտահոգություններ ունեն, որ աշխարհում մեծությամբ երկրորդ տնտեսությունն ունեցող Չինաստանը կարող է ընդամենը տարիների ընթացքում գերազանցել ամենահզոր տնտեսությունն ունեցող ԱՄՆին։
Փաստորեն, այս տերություններից յուրաքանչյուրն օգտագործում է համավարակի առիթը մյուսի նկատմամբ տնտեսական առավելություն ստանալու նպատակով։
Նմանատիպ տնտեսական մրցակցություն դրսևորվեց նաև էներգակիրների շուկայում, երբ Ռուսաստանը կորոնավիրուսի համաճարակի արագ տարածման ֆոնին հրաժարվեց նավթի արդյունահանման լրացուցիչ նվազեցման շուրջ Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (OPEC) հետ համաձայնության գալ, ինչին արձագանքեց Սաուդյան Արաբիան` հայտարարելով, թե նույնպես հանում է արդյունահանման սահմանափակումները, ավելին՝ իր հիմնական գործընկերներին պատրաստ է նավթը վաճառել զեղչով:
Արդյունքում շուկայում մեծացավ նավթի պահանջարկը, նավթի գինը ռեկորդային գնանկում արձանագրեց, իսկ ցածր գինը, չնայած որոշ տատանումներին, մինչև հիմա պահպանվում է։
Ինչպես տեսնում ենք, աշխարհում համաճարակային իրավիճակով պայմանավորված մրցակցությունն ավելի է թեժացել։ Սակայն մենք այս պայմաններում պետք է մեզ հարց տանք, թե պանդեմիկ իրավիճակը Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է օգտագործել իր շահերին համապատասխան։
Առաջին հերթին տեսանելի է, որ կառավարությունը փորձում է իրավիճակն օգտագործել և համաշխարհային ֆինանսատնտեսական կառույցներից ու զարգացած երկրներից վարկեր ստանալ, բայց և ակնհայտ է, որ Հայաստանի նախաձեռնողականությունը չպետք է սրանով սահմանափակվի։
Վերջին շրջանում աշխարհում կորոնավիրուսի տարածումը կանխարգելելուն միտված սահմանափակումները թուլացնելու միտում է նկատվում, ինչը նշանակում է, որ համաշխարհային տնտեսության մեջ կամաց-կամաց ակտիվությունը նոր թափ է ստանալու։ Իսկ ո՞րն է լինելու Հայաստանի տեղը նոր տնտեսական իրողությունների պայմաններում։
Հայաստանը հնարավորություն է ստանում մեծացնել իր արտահանումը այնպիսի շուկաներ, որտեղ որոշակի վակուում է առաջացել կիրառված սահմանափակումների արդյունքում։ Իսկ առջևում գյուղատնտեսական ակտիվ պտուղ-բանջարեղենի սեզոնն է, և արտահանման ավանդական ուղղություններին կարելի է ավելացնել նաև նորերը։
Օրինակ՝ կարելի է արդեն իսկ մտածել անսահման հնարավորություններ ունեցող չինական շուկա արտահանումներ կազմակերպելու մասին, սակայն այստեղ պետք է լուծել այն խնդիրը, որ Հայաստանը պետք է կարողանա միանգամից խոշոր չափաբաժնով արտահանում իրականացնել չինական շուկա, որպեսզի այնտեղ կարողանա ամրագրել իր տեղը։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում