Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Կա Սևանա լիճը կորցնելու վտանգ, բայց կանխմանն ուղղված գործողությունները դանդաղում են

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Օրերս հրավիրված ասուլիսի ժամանակ շրջակա միջավայրի փոխնախարար Իրինա Ղափլանյանն անդրադարձավ Սևանա լճի ներկայիս խնդիրներին: Նախարարությունն արդեն իսկ բարձրաձայնում է, որ, ինչպես նախորդ տարի, այս տարի ևս Սևանա լիճը կծաղկի:

Ըստ փոխնախարարի, վերցված փորձանմուշները ցույց են տվել լճում ֆոսֆորի քանակության որոշակի սպառում, ինչը կարող է վկայել, որ առկա է որոշակի բակտերիաների աճ, և ծաղկման նախնական փուլերն արդեն սկսվել են: 

Միևնույն ժամանակ փոխնախարարն ընդգծել է՝ կան այնպիսի գործոններ, որոնք հավելյալ բացասական ներգործություն են ունենում Սևանա լճի էկոհամակարգի վրա, մասնավորապես գլխավոր խնդիրներից է լճի ջրի մակարդակի իջեցումը, ինչին զուգահեռ տարիներ շարունակ լիճ են լցվել կենցաղային և այլ կեղտաջրերը, ամբողջությամբ խաթարել Սևանա լճի էկոհամակարգը: 

Ղափլանյանը նաև ահազանգ է հնչեցրել՝ երբ արձանագրվում է կապտականաչ ջրիմուռների աճ, նշանակում է՝ մտնում ենք լճի ճահճացման փուլ: Այսինքն՝ եթե ժամանակին միջոցառումներ չիրականացվեն, չկանխվի օրգանական զանգվածի ներհոսքը դեպի լիճ, կարող ենք փաստացի կորցնել Սևանը:

Ինչի՞ մասին է ահազանգում շրջակա միջավայրի նախարարությունը: Բարձրաձայնում է նույն կնճռոտ հարցերը, որոնք ամիսներ, անգամ տարիներ շարունակ եղել են բնապահպանների ուշադրության կենտրոնում, սակայն ամենատարբեր պատճառներով՝ ամենաթողության, անտարբերության, ֆինանսների բացակայության և այլն, լուծում չեն ստացել: 

Մեկ այլ հարց է նաև, որ ինչպես շատ ոլորտներում, Սևանա լճի վերաբերյալ որոշումներ կայացնելիս, կարծես թե, անտեսվում է գիտնականների, շահագրգիռ կողմերի կարծիքը: Նրանց խոսքը, անհանգստությունն որևէ արձագանք չի ստանում:

«Փաստը» բազմիցս անդրադարձել է լճի խնդիրներին, մասնավորապես, թե ինչու է այն կանաչում, ինչ խնդիրներ ունի լճի էկոհամակարգը, ընդհուպ ահազանգելով, որ կարող ենք կորցնել մեր երկրի համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող լիճը: 

Բնության հանդեպ մեր, որպես պետության և հասարակության, վերաբերմունքը խիստ պոպուլիստական է: Մենք միայն սպառող ենք, մտածում ենք, որ ջուրը երբեք չի ցամաքի, հողն ինքն իրեն կվերականգնվի և այսպես շարունակ: 

Կառավարությունն ամեն տարի մշակում և մասամբ էլ կարողանում է կյանքի կոչել տարբեր ծրագրեր, սակայն սայլը մեծ մասամբ տեղից չի շարժվում: Ինչո՞ւ: 

Որովհետև, ինչպես փաստում են փորձագետները, չեն լուծվում առաջնային ու խորքային խնդիրները: 

Օրինակ՝ տարիներ ի վեր բնապահպանները, հասարակական տարբեր գործիչներ ահազանգում են, որ Սևանա լճի հատակին մնացած բազմաթիվ շինությունների, ծառատեսակների մնացորդներ կան, բացի դա, երբ տարիներ առաջ լճի մակարդակը բարձրացել է, ջրի տակ են հայտնվել ափամերձ տարածքներում գտնվող շենք-շինությունները, ուստի առաջին անհրաժեշտություն է լճի հատակը մաքրել մետաղական կոնստրուկցիաներից, սակայն կառավարությունը հայտարարում է, որ սա բավական ծախսատար աշխատանք է, անհրաժեշտ է հավելյալ տեխնիկայի ձեռքբերում, ֆինանսական միջոցներ, իսկ ամիսներ առաջ էլ շրջանառության մեջ է դնում նախագիծ, որում նշվում է՝ կքանդվեն լճի ափամերձ տարածքների շինությունները: 

Այս պահանջը մշտապես եղել է, անգամ կարծիքներ կային, որ լճի մակարդակը դիտմամբ չէր բարձրացվում այդ շինությունների քանդումը կանխելու նպատակով, բայց արդյո՞ք սա հրատապ լուծում պահանջող խնդիրներից է: 

Երկրորդ կարևորագույն խնդիրը լճի էկոհամակարգի վերականգնումն է, որն, իհարկե, մեկ-երկու տարում չի հասել նման վիճակի: Բնապահպանները դեռ ամիսներ առաջ անհանգստություն էին հայտնել, որ թույլատրվելու է լճից սիգի որս կատարել: 

Գիտական հանրույթը բազմիցս նշել է՝ լճում ձկնապաշարը քիչ է, պետք է շատանա, իսկ հիմա նման որոշմամբ այդ խնդրի լուծումը բավականին կդանդաղի, եթե չասենք՝ մոտակա տասը տարին ընդհանրապես լուծում չի ստանա: 

Ձկնապաշարները ջրի էկոլոգիայի մի մասն են, ուղիղ կապ կա ջրի էկոլոգիայի և լճի ծաղկման հետ, ուստի ձկնորսության նկատմամբ պետք է համակարգված մոտեցում լինի, մինչդեռ որևէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ այն, մեծ հաշվով, հնարավոր չի լինելու վերահսկել:

Հաջորդ կարևորագույն խնդիրը ջրառն է: Չնայած կառավարությունը որոշել է սահմանափակել ջրառի ծավալները մինչև 170 մլն խմ, ամեն դեպքում, ըստ փորձագետների, պետք է առհասարակ գոնե մի քանի տարով արգելվեր ջրառը՝ լճի էկոհամակարգը չվնասելու և վերականգնելու համար:

Սրանք խնդիրներից մի քանիսն են: Շրջակա միջավայրի նախարարությունն էլ իր հերթին նախատեսում է իրականացնել երեք առաջնահերթ միջոցառում՝ առնվազն մեկ խոշոր, ափամերձ համայնքի կենցաղային կեղտաջրերի մաքրման կենսաբանական կայանի ստեղծում, գետերի հուների մաքրում և Սոթքի լքված հանքի ռեկուլտիվացում: 

Փոխնախարարը նշել էր, որ, ամենայն հավանականությամբ, այս ծրագրերը կմեկնարկեն սեպտեմբերից: Մինչդեռ ակնհայտ է, որ խնդիրներն շտապ լուծում են պահանջում, ուստի առնվազն տարօրինակ է ահազանգ հնչեցնել լիճը կորցնելու մասին և այսքան դանդաղել համապատասխան գործողություններ իրականացնելու հարցում:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Ձյան առատ տեղումներն ու բուքը վերադառնում են․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի 33-ամյա վարորդը «ՎԱԶ 2107»-ով, մի քանի պտույտ շրջվելով, բախվել է քարերին․ կա վիրավոր Մենք զենք ենք վերցնելու՝ կամ կապրենք, կամ կմեռնենք․ Ոսկեպարի բնակիչ Վթարային աշխատանքներով պայմանավորված ջուր չի լինելու Գյուղապետը եկավ արյան մեջ կորած, ասաց՝ «շտապ օգնություն կանչեք, գյուղում վիճակը վատ է. Վարդաձորի վերջին օրը… Սփյուռքը պետք է վերակազմակերպվի. Արամ Ա ՆԱՏՕ-ի և Ադրբեջանի միջև քաղաքական առևտուրը նոր փուլ է մտնում. զոհասեղանին Հայաստանն է Շրջաններում ձյուն է տեղում, ճանապարհները աղ-ավազով մշակում են Կազանում հայտնաբերվել է սալմոնելոզով վարակման զանգվածային դեպք Տավուշում հավաքել են տվել Փաշինյանի հետ հանդիպման եկածների հեռախոսներն ու որոշ իրեր․ հանդիպումը թեժ է անցել Հայկական մոտ 600 բեռնատար սպասում է Վերին Լարսով անցնելուն․ «Սպուտնիկ Արմենիա» Թուրքիայի գործարաններից մեկում պայթյուն է տեղի ունեցել. կան զոհեր ու վիրավորներ Թշնամու խնդիրն է՝ կտրել Իրան-ՀՀ-Վրաստան-ՌԴ հաղորդակցության ուղին, ջլատել ՀՀ պաշտպանական բնագիծը «Այսուհետ բոլորը պետք է հաշվի նստեն մեզ հետ»․ Ալիև Աբովյան քաղաքում զենքի գործադրմամբ խմբակային խուլիգանության վարույթով մեղադրանք է ներկայացվել ևս երեք անձի ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ Հայաստանի այն ուրվագիծը, որ ցույց եմ տվել ասուլիսին, ցույց եմ տվել նաև այստեղ. Փաշինյանը՝ Տավուշի հանդիպման մասին Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Արցախցիների վերադարձի հարցում Հայաստանի իշխանության պահվածքը համընկնում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի տեսակետների հետ. Տիգրան Աբրահամյան Ոսկեպարցիները Փաշինյանի դեմ պայման են դրել, պատրաստ ենք անգամ պատերшզմի․ Ոսկեպարի բնակիչ, պահեստազորի գնդապետ Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Հետախուզվողը հայտնաբերվեց «Զվարթնոց» օդանավակայանում Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 26-ամյա աղջիկը դանակահարել է իրեն հարվածող ընկերոջը․ նա ձերբակալվել է Ուզում եք հասկանալ, թե ինչ է լինելու, այսպես կոչված, «անկլավները» հանձնելուց հետո, նայեք Արցախին Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Վթար՝ Երևանում. Աջափնյակի դատարանի հարևանությամբ բախվել են Nissan-ն ու Mitsubishi-ն Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Ոսկեպարում Նիկոլ Փաշինյանին շատ սառն են ընդունել․ Փաշինյանը վախեցրել է պատերազմովՔաղաքացին քարով հարվածել է կառավարության շենքի պատուհանին Ալիևն օկուպացված Ստեփանակերտում վառել է Նովրուզի խարույկը Ասֆալտ փռել, ծորակ տեղադրել չկարողացող իշխանությունը ո՞նց է ակադեմիական քաղաք կառուցելու. Գալստյան «Ոսկեպարից Նիկոլը փախե՞լ է»․ Գագիկ Համբարյան ՀԱՊԿ-ում հայտարարել են, որ ՌԴ նախագահական ընտրություններն անցել են օրենքին համապատասխան Ոսկեպարի վարչական ղեկավարի «վախը բռնել են» Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Գրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Հասանովը Ստոլտենբերգին տեղեկացրել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին Էլեկտրոնային դեղատոմսի ներդրումից 15 օր անց. մանրամասներ (տեսանյութ) Հայաստանն ունի «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը, որը չափազանց կարևոր է մեր երկրների համար. Նուրտլեու Մահացել է երգիչ Ուզբեկը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպում է Ոսկեպարի, Բաղանիսի և հարակից բնակավայրերի բնակիչների հետ Իլհամ Ալիևը հեռախոսով շնորհավորել է Պուտինին ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ