«Մինչև համաճարակի հետ կապված իրավիճակը չշտկվի, տնտեսության մեջ մեծ առաջընթաց սպասելը դժվար է».
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑՏնտեսական ճգնաժամի, տնտեսության շարունակական անկման ֆոնին «Սպառողների խորհրդատվության կենտրոն» ՀԿ նախագահ Կարեն Չիլինգարյանն այս փուլի համար մի քանի խնդիր է առանձնացնում, որոնցից առաջնայինը հարկային քաղաքականության վերանայումն է:
Մինչ այդ ընդգծում է. «Երբ հայտարարվեց համաճարակով պայմանավորված արտակարգ դրության մասին, շատ ձեռնարկություններ դադարեցրին իրենց գործունեությունը, շատ աշխատողներ մնացին տանն այն հույսով, որ դա ժամանակավոր է: Բայց, ցավոք, այս ամենը շատ ավելի երկար բնույթ ստացավ:
Մարդկանց տուն ուղարկեցին, արտակարգ դրություն հայտարարվեց, հետո մի քանի անգավ երկարաձգվեց, բայց, ըստ էության, կիրառված գործիքներն անարդյունավետ էին: Դրանք մի կողմից՝ արդյունք չտվեցին, մյուս կողմից՝ տնտեսությանը հասցված վնասներն ավելի մեծ էին, քան կարող էին լինել: Մեծ հաշվով, տնտեսությունը տուժեց, իսկ սահմանափակումների իմաստն ամբողջությամբ կորավ:
Ճիշտ է, առհասարակ աշխարհի բոլոր երկրներում է տնտեսությունը տուժել, որոշ երկրներ ավելի պակաս, որոշներն էլ ավելի մեծ կորուստներ ունեցան, բայց մեր պարագայում իրավիճակն այլ է՝ հաշվի առնելով Հայաստանի տնտեսության ծավալների ու հնարավորությունների խնդիրը:
Մեր տնտեսությունն առանց այն էլ շատ բարվոք վիճակում չէր: Եվ եթե մինչ համաճարակը գոյատևում էր, ինչ-որ ձևով կարողանում էր առաջ շարժվել, ապա հիմա կաթվածահար վիճակում է, և ունենք այն, ինչ ունենք: Համաճարակի հետևանքով մեր տնտեսությունը զգալիորեն հետ ընկավ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց ՀԿ նախագահը:
Նա շեշտեց, որ շատ ոլորտներ տուժեցին սահմանափակումների տեսանկյունից: Այս առումով մեր զրուցակիցը համաճարակի տարածումը կանխելու քայլերի տրամաբանության խնդիրն է առանձնացնում, ինչը, ըստ նրա, իր հետքն է թողել նաև տնտեսության վրա:
«Ոչ այդքան տրամաբանական քայլերի պատճառով տասնյակ հազարավոր վարակվածների հանգամանքը հարված է նաև մեր երկրի տնտեսությանը: Ավելի մեծ վնասներ եղան, քան այն օգուտն էր, որը ակնկալվում էր: Օրինակ՝ սրճարանները բացվեցին, որ տնտեսվարողները չտուժեն: Այդ իմաստով, միգուցե, լավ է, տնտեսվարողները չեն տուժի, բայց այլ խնդիր կա:
Հիմա փողոցում չեն թույլատրում առանց դիմակի քայլել, բայց սրճարանում, օրինակ՝ սուրճ խմել, 4-5 հոգով հավաքվել ու առանց դիմակի նստել կարելի է: Սա անհեթեթություն է. եթե մի բան արգելվում է, մյուսն էլ պետք է արգելվի: Նման որոշումներն են հանգեցրել այսօր գոյություն ունեցող ու խորացող խնդիրներին»,ասաց նա:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Կ. Չիլինգարյանի դիտարկմամբ, բոլոր ոլորտներում առկա խնդիրներն իրենց շղթայական ազդեցությունն են ունենում:
«Այսօր տնտեսական խնդիրները խորացել են, մեզ մոտ նաև ներդրումներն են պակասել: Ոչ մի ներդրող ռիսկի չի դիմի, մեծ ներդրումներ չի անի մի երկրում, որտեղ չգիտեն, թե ինչ է լինելու: Դրան գումարենք նաև պատերազմական վիճակը, ինչն իր հերթին ևս խնդիրներ է առաջացնում: Այս պահին նաև արտադրության որոշակի նվազում է նկատվում, մեր քաղաքացիների եկամուտներն են նվազել, ինչի հետևանքով նաև առևտուրն է պակասել: Բոլոր ճյուղերը փոխկապակցված են, և, մեծ հաշվով, մինչև համաճարակի հետ կապված իրավիճակը չշտկվի, տնտեսության մեջ մեծ առաջընթաց սպասելը դժվար է: Խնդիրն այն է, որ շատ մասնագետներ ունենք, որոնք իրավիճակով պայմանավորված առաջարկներ են ներկայացնում, բայց, ցավոք, շատերին չեն էլ լսում:
Կառավարությունը պետք է պարզապես ինչոր կերպ թեթևացնի տնտեսվարողների հոգսերը»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով հարկային քաղաքականության վերանայման անհրաժեշտության մասին:
«Եթե համեմատում ենք այլ երկրների հետ, տեսնում ենք, որ մեզ մոտ հարկային քաղաքականությունն ավելի կոշտ է, հարկերը՝ բարձր: Հարկային օրենսդրությունը պետք է արդիականացվի, հարկային քաղաքականությունն ինչ-որ ձևով պետք է մեղմվի, որպեսզի հատկապես այս փուլում տնտեսվարողները կարողանան գոյատևել և իրենց բիզնեսները ոչ թե փակել, այլ գոնե առաջ տանել:
Ե՛վ պետք է աջակցել բիզնեսին, և՛ հարկային դաշտը մեղմացնել: Մեզ մոտ «խուճուճ» օրենքների խնդիր կա: Գործարարները շատ դեպքերում չգիտեն՝ ինչպես վարվեն, որ չտուժեն: Եթե անգամ օրինական դաշտում են աշխատում, շատերի մոտ խնդիր է առաջանում հենց բարդ օրենսդրության տեսանկյունից:
Իսկ հիմա այդ ամենին գումարվում է իրավիճակով պայմանավորված խնդիրը, կորուստները, որոնք տնտեսվարողները շարունակում են կրել, թեպետ ստիպված են նաև հարկեր վճարել՝ անգամ եթե եկամուտները գրեթե զրոյական են»,ընդգծեց ՀԿ նախագահը:
Ամփոփելով՝ Չիլինգարյանը շեշտեց. «Մինչև համաճարակի խնդիրը չկարգավորվի, մինչև ճանապարհներն ու սահմանները չբացվեն, չեմ կարծում, թե հնարավոր է տնտեսության մեջ ինչ-որ դրական արդյունքի հասնել»: