Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Եկավ վտան­գը, գի­տենք՝ ինչ պետք է անենք, բայց, ավաղ, չու­նենք պե­տա­կա­նու­թյան կա­ռուց­ման փորձ»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

Վերջին օրերին, երբ հակառակորդը հերթական անգամ ռազմական գործողություններ սանձազերծեց հայ-ադրբեջանական սահմանին, մեր հասարակությունը համախմբվեց թե՛ Հայաստանում, թե՛ դրա սահմաններից դուրս: Հաճախ է խոսվում այն մասին, որ հայերը համախմբվում են բացառապես վտանգի պահին, իսկ ահա առօրյա իրականության մեջ չենք կարողանում լուծել ի հայտ եկող թե՛ տարրական, թե՛ ավելի մասշտաբային խնդիրները:

Ազգագրագետ Հասմիկ Բաղրամյանը նշում է՝ վտանգի ժամանակ համախմբվում ենք: «Ունենք ընդհանուր թշնամի, հավաքվում ենք նրա դեմ պայքարելու համար: Բայց մեզ մոտ խախտված է պետականության էլիտար մտածելակերպը, առնվազն մի 500 տարի այն կորցրել ենք: Պետականության և ընդհանրապես կառուցման փորձը չունենք: 

Տեսեք՝ Երևանը ով ինչպես ուզում է, կառուցում է: Կորցրել ենք Երևանի դեմքը: Օրինակը քաղաքաշինությանն է վերաբերում, բայց նույնը նաև պետականաշինության դեպքում է: Տեսեք, թե ինչպես էր Թամանյանը կառուցել քաղաքը՝ կար սիրտ, թոքեր՝ Նորքի անտառները, որոնք հիմա գոյություն չունեն: 

Մեր ժողովրդի մոտ պետական մտածելակերպը հիվանդ է: Ամեն մեկը, ամեն մի ուժ փորձում է իր կարծիքով լավ պետություն ստեղծել՝ իր ճաշակով, իր կիսատ կրթությամբ ու կիսատ փորձով: 

Ինչպես էին մտածում հնում թագավորները՝ նրանք տան տերն էին, ծառն անտառում կտրում էին, դա իր ծառն էր, երեխան լացում էր, դա իր երեխան էր: Սեփականության, ամեն ինչն ատամներով բռնելու ձգտումը գլխի մեջ էր: Թագավորը պաշտում էր ժողովրդին, ժողովուրդը՝ թագավորին: 

Մենք դա կորցրել ենք: Ազգագրության մեջ հազարամյակներ շարունակ այդ բանաձևը կա, այն շատ պարզ է, ավանդույթների մեջ կոչվում է տիեզերաշինական արարողություն: Բոլոր տոները, օրինակ՝ Վարդավառը, տիեզերաշինական արարողություն է և դրա հիմքում կառույցն է, թե տունն ինչպես ես կառուցում: 

Ի դեպ, մեր ընտանիքները դեռ ամուր են, որովհետև տուն հասկացողությունը կա, բայց հնում այդ տունը տուն-պետություն էր: Վանի թագավորությունը տուն էր համարվում: Հիմա այդ մտածելակերպը մեզ մոտ կորել է: 

Ամեն մարդ իր տունն է կառուցում հինգ մետրանոց պարիսպով ու փակվում դրա մեջ: Դա սխալ է: Եթե պետություն ենք, ուրեմն իմ տունն ամբողջ Հայաստանն է: 

Դեռ ավելին՝ հայերի մոտ այդ հասկացությունն այնպես էր դրված, որ մոլորակն էինք ընկալում որպես մեր տուն: Իսկ հիմա տունը բացառապես այն տարածքն է, որտեղ ապրում ենք, և գնալով այդ տարածքը փոքրանում է: 

Որքան մեր տարածքը փոքրանա, այնքան մեր պետությունը կկորցնենք: Բայց հենց որ մեզ վրա հարձակվում են կամ ինչ-որ վտանգ է լինում, տան հասկացողությունը բացվում է, հայրենասիրությունն արթուն է: Հրեղեն համակարգը մեր մեջ դեռ կա, բայց այն կապ չունի պետականության հետ: Այն մի քանի կիլոմետր ավելի բարձր է, քան պետականությունը և քաղաքականությունը: 

Հայերի մոտ այդ համակարգը պահպանված է: Հենց այդ համակարգն էլ թույլ չի տա, որ մեզ հետ մի վատ բան լինի, որովհետև մենք կհամախմբվենք»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է ազգագրագետը:

Իսկ որտե՞ղ գտնել պետականության կառուցման բանալիները: Բաղրամյանի խոսքով՝ միայն ու միայն ավանդույթի, բնապաշտամունքից եկած հազարամյակների ավանդույթի մեջ, որը մինչ օրս կա: «Բոլոր բանալիներն այդտեղ են և բյուրեղացած նաև հեքիաթների մեջ: Ավանդույթը բյուրեղանում է, դառնում ադամանդ-հեքիաթ, դրա մեջ ամեն ինչ կա: «Լինում է, չի լինում մի թագավոր է լինում»: 

Սկսեք այդտեղից՝ ինչո՞ւ է այդ թագավորի պարտեզը չորանում և ինչպե՞ս է հետո ծաղկում: Շատ անլուրջ ենք վերաբերվում դրան, մանավանդ ավանդույթին: 

Բայց եթե ավանդական ընտանիքը քանդվեց, մենք էլ պետություն չենք ունենա, ու դրանք ուղղակի բառեր չեն: Վտանգը թուրքը չի, հակառակը՝ դա մեզ կուժեղացնի, մեզ խփում են, մենք ուժեղանում ենք, իհարկե, սարսափելի ցավ է մեր տղաների կորուստը:

Ունենք պատմական վերք: Պարզ օրինակ՝ եթե մեր օրգանիզմը հիվանդացավ ու առողջացավ, նույն վիրուսի ի հայտ գալու դեպքում այն կարող է դրա դեմ պայքարել, քանի որ ձևավորվում է իմունիտետ: Այդպես է նաև ցավի պարագայում: 

Մեր ժողովրդի մոտ ձևավորվել է իմունիտետ: Եկավ վտանգը, գիտենք՝ ինչ պետք է անենք: Ցավոք, մեր ամենաթույլ կետն այն է, որ չունենք կառուցելու փորձը»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

 

Ազգագրագետն ընդգծում է՝ այսօր պատերազմները տեղափոխվել են մշակութային, տեղեկատվական դաշտ, այս պատերազմներն էլ շատ կարևոր են: 

«Պատերազմ է նաև երեխաների գլուխները տարբեր անհասկանալի մտքերով լցնելը, տարաբնույթ օրենքներ ընդունելը: Երեխաների մեջ պետք է ավանդույթները սերմանենք, մեր ուժը դա է, ամեն մեկը դրանից հետո մշակութային պատերազմ կսկսի՝ սուս ու փուս, հեքիաթ պատմելով: 

Իտալիայում փառատոնի ժամանակ ելույթ ես ունենում, մեկ էլ թուրքը բեմ է բարձրանում: Նա Վասպուրականի մշակութային ժառանգությունն է ներկայացնում՝ հարսանյաց ծեսերը, ու հասկանում ես՝ ոչ թե հողդ են սեփականաշնորհել, այլ ոգիդ, մշակույթդ: Իրենք իրենցով են անում մեր մշակութային ժառանգությունը՝ դրա վրա միլիարդներ ծախսելով: Փառատոնի ժամանակ դու կարծես իրական պատերազմ ես մղում: 

Մեկ էլ քեզ մոտենում է մեկն ու ասում՝ «տատս քուրդ էր, սակայն ինքը համբարձման երգն էր երգում, տանն էլ Աստվածաշունչ ունեինք»: Ինքը վերադարձավ Թուրքիա՝ հասկանալով, թե ով է հայը, մենք էլ հասկացանք, որ նա ծպտյալ հայ է: 

Վերջ, այնտեղ «զենք» ունենք: Եթե նման բաներ արվեն, դա ներսից թշնամուն հաղթել է, ինչը մեր պետությունը չի անում: Հակառակը՝ վերցնում է այն մոդելները, որոնք վաղուց սպառվել են Եվրոպայում, այն փտում է այդ մոդելների պատճառով: 

Իսկ մենք դրանք վերցնում ենք: Նրանք երանի են տալիս մեզ նման երիտասարդություն ունենալու համար, իսկ մենք այն քանդում ենք: Ահա, թե որտեղ է պատերազմը»,-եզրափակում է Հասմիկ Բաղրամյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան