«Կորոնավիրուսի թեստի իրարամերժ պատասխանները կարող են լինել նաև կողմնակի ազդեցության հետևանք»
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՈւսումնական տարվան ընդառաջ որոշում կայացվեց թեստավորել դպրոցների բոլոր աշխատակիցներին Հայաստանի ողջ տարածքում: Օրերս «Փաստը» նյութ էր պատրաստել մի դեպքի մասին, որը պատահել էր Վանաձորի ուսուցչուհիներից մեկի հետ: Նա սեպտեմբերի 3-ին թեստավորվել էր, 48 ժամ հետո ստացել թեստի դրական պատասխան: Սեպտեմբերի 6-ին և 7-ին սեփական նախաձեռնությամբ ևս երկու թեստ էր արել՝ ՊՇՌ և «ռապիդ»: Երկու թեստերի պատասխաններն էլ եղել էին բացասական: Նա մեզ հետ զրույցում ասել էր նաև, որ դպրոցի անձնակազմում միայն ինքը չէ, որ նման խնդրի առաջ է կանգնել:
Կան ուսուցիչներ, որոնք ձեռքներին ունենալով կորոնավիրուսի թեստի դրական պատասխան, կրկնակի թեստավորում անելուց հետո ստացել էին բացասական պատասխան: Չնայած նրան, որ, հետևելով նախարարության հորդորներին, ուսուցիչներն ինքնամեկուսացել էին, սահմանափակել բոլոր տեսակի շփումները, հարց էին բարձրացնում՝ ինչո՞ւ են թեստերի պատասխաններն այդքան իրարամերժ: Դեռ այն ժամանակ նյութի հրապարակումից առաջ դիմել էինք առողջապահության նախարարություն՝ հասկանալու, թե ինչը կարող էր նման խնդիր առաջացնել՝ որևէ թյուրիմացությո՞ւնը, թե՞ գուցե կա այլ պատճառ, ասենք՝ ասիմպտոմ ընթացքի և հիվանդության ավարտի օրերի զուգադիպության հետ կապված: Նախարարությունից «Փաստին» տեղեկացրել էին, որ հերթական նմուշառումն են վերցրել մեր խմբագրությանը դիմած ուսուցչուհուց՝ հասկանալու համար թեստերի իրարամերժ պատասխանների պատճառը, բացի դա, խոստացել էին անդրադառնալ այս թեմային և պարզաբանումներ ներկայացնել մի քանի օր անց:
Օրերս պարզվեց, որ նույն խնդրի առաջ է կանգնել նաև Գյումրու թիվ 29 դպրոցի 8 աշխատակից: Սկզբում դրական պատասխան, ընդամենը մեկ օր անց, երբ մանկավարժներից 3-ը կրկնակի թեստավորում էին անցել մեկ այլ բուժհաստատությունում, ստացվել էր բացասական պատասխան: Ի դեպ, բոլոր ուսուցիչները որևէ ախտանշան չունեն, ինքնամեկուսացել են հրաշալի ինքնազգացողությամբ, ուղղակի բոլորին մտատանջում էր մեկ հարց՝ ինչո՞ւ պետք է ստիպված լինեն ինքնամեկուսանալ և աշխատանքի չհաճախել, երբ ունեն նաև թեստի բացասական պատասխաններ, բայց ամենակարևոր հարցն, իհարկե, հետևյալն էր՝ ինչո՞ւ են պատասխաններն այսքան իրարամերժ այն դեպքում, երբ դրանք կատարվել են մեկ օրվա տարբերությամբ:
ՀՀ ԱՆ ոչ վարակիչ հիվանդությունների և ներհիվանդանոցային վարակների համաճարակաբանության բաժնի պետ Ռոմելլա Աբովյանը «Փաստի» հետ զրույցում պարզաբանում ներկայացրեց անցկացված թեստերի իրարամերժ պատասխանների վերաբերյալ: Նախ՝ տիկին Աբովյանը ճշտող հարց է տալիս՝ ձեզ դիմած քաղաքացին երկրորդ անգամ ա՞յլ վայրում է թեստավորում անցել: Դրական պատասխան ստանալուց հետո անդրադառնում է պատճառներին, թե ինչու կարող էին մեկ օրվա տարբերությամբ անցկացված թեստերի պատասխաններն իրար հակասել: «Նախ՝ սկսենք նրանից, որ սա ամբողջությամբ նոր վիրուս է՝ դեռ մինչև վերջ չհետազոտված: Ու թե ինչպես է այդ վիրուսը դրսևորվում մարդու օրգանիզմում, ոչ ոք չի կարողանում ասել:
Բազմաթիվ դեպքեր են եղել, այդ թվում նաև ստացիոնարներում՝ հիվանդանոցային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունում, սկսած առաջին արձանագրված դեպքից, որը տեղի է ունեցել մարտի մեկին, պացիենտների շրջանում, երբ պետք էր երկու բացասական պատասխանի դեպքում նրանց դուրս գրել, առաջին պատասխանը գալիս էր բացասական, հաջորդը՝ 48 ժամ հետո դրական, հետո նորից բացասական ու դրական: Մենք ունեցել ենք պացիենտներ, որոնք 17-18 անգամ թեստավորվել են: Սրա հետ կապված շատ վարկածներ կային:
Նաև միջազգային կազմակերպությունների հետ քննարկելու արդյունքում արձանագրեցինք, որ կան շատ պատճառներ, որոնք ազդում են թեստերի պատասխանների վրա: Առաջին պատճառը՝ ինչպե՞ս է իրականացվել նմուշառումը, ի՞նչ տեխնիկայով, քիթ-կոկորդի խորքից է վերցվել, թե՞ ոչ, երկրորդը՝ ինչպե՞ս է տեղափոխվել, ինչպե՞ս է իրականացվել այդ լաբորատոր հետազոտության նախապատրաստական փուլը: Բացի դրանից, շատ մեծ ազդեցություն է ունենում նաև հետևյալը՝ առավոտյան բերանի խոռոչը սանացիայի ենթարկվում է, թե ոչ: Մեկ այլ պատճառ կարող է լինել, երբ վիրուսն արդեն քիթ կոկորդից անցնում է թոքերը, հնարավոր է, որ այն չհայտնաբերվի բերանի խոռոչում: Կան նաև շատ այլ պատճառներ, որոնց մասին մենք չգիտենք: Սա առաջին դեպքը չէ և արտասովոր չի կարող համարվել: Անձամբ մասնակցել եմ պացիենտների դուրս գրման պրոցեսին:
Ապշում էի, բայց ունեցել ենք, օրինակ՝ 30 օր պառկող հիվանդ՝ առանց կլինիկական ախտանշանների, հերթականությամբ դրական ու բացասական լաբորատոր արդյունքներով: Ինչ վերաբերում է արյան հետազոտությանը, որի միջոցով որոշում են հակամարմինների առկայությունն օրգանիզմում: Մինչ օրս առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը չի առաջարկում այդ մեթոդը որպես ախտորոշիչ մեթոդ, որովհետև այն հուսալի չէ: Այն զգայուն չէ, և շատ դեպքերում հստակ կլինիկական ախտանշաններով ու դրական պիսիարով բուժում ստացած պացիենտների մոտ թեստավորումը ցույց է տալիս բացասական պատասխան:
Դրա համար ԱՀԿ-ն արյան հետազոտություններն առաջարկում է միայն գիտահետազոտական նպատակներով իրականացնել և երբևէ չկիրառել որպես ախտորոշիչ մեթոդ: Ամփոփելով՝ կարող ենք նշել, որ իրարամերժ պատասխանները կարող են լինել նաև կողմնակի ազդեցության հետևանք: Օրինակ՝ թեստավորումից առաջ սոդայաջրով կամ սպիրտով մարդը բերանը ողողի և արդյունքը լինի թեստի բացասական պատասխանը: Դրա համար միշտ հիմք է ընդունվում առաջին պատասխանը»,-եզրափակում է Ռոմելլա Աբովյանը: