Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Մի­ջազ­գա­յին կա­ռույց­նե­րի լռու­թյու­նը կա­րող է շատ ծանր հե­տև­անք­ներ ունե­նալ տա­րա­ծաշր­ջա­նի էկո­հա­մա­կար­գի հա­մար․«Փաստ»

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Արցախում ընթացող պատերազմական գործողությունները ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանը թիրախավորում է ինչպես խաղաղ բնակչությանը, այնպես էլ վնասներ է հասցնում Արցախի էկոհամակարգին։ Վերջին օրերին ականատես եղանք, թե ինչպես են ադրբեջանական զինված ուժերը կիրառում միջազգային մարդասիրական իրավունքով արգելված այնպիսի զինատեսակներ, ինչպես սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող զենքը կամ այրող կասետային զենքերը։ Այս կարգի զինատեսակները ադրբեջանական բանակի կողմից կիրառվում են բնակավայրերի շուրջ գտնվող անտառային տարածքները հրդեհելու համար։ Խնդիրն այն է, որ անտառային տարածքներում և հատկապես անտառապատ լեռնային շրջաններում ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումները և վարձկան ահաբեկիչները չեն կարող գործել այնպիսի հաջողությամբ, ինչպես Արաքսի հովտի հարթավայրային տարածքներում։

Բացի այդ, անտառապատ հատվածներում անօդաչու սարքերի կիրառումը, որոնց վրա ադրբեջանական կողմը մեծ խաղադրույք է կատարել, դառնում է ոչ նպատակահարմար։ Դրա համար էլ ադրբեջանական զինված ուժերն ավելի ազատ գործելու նպատակով փորձում են ազատվել անտառային ծածկույթից։ Միևնույն ժամանակ, ադրբեջանական զորքերն անտառապատ տարածքների հրդեհների առաջացրած ծխածածկույթը փորձում են օգտագործել քողարկվելու և դիվերսիոն ներթափանցման փորձեր ձեռնարկելու համար։ Ամենից առաջ անտառների հրդեհումն ուղղված է խաղաղ բնակչության դեմ, քանի որ այդ հրդեհները տարածվում են նաև մոտակա բնակավայրերում կամ դրանց զոհ են դառնում մարդիկ, ովքեր պատսպարվել են շրջակա անտառներում։ Բայց մեկ այլ լուրջ խնդիր է այն, որ արգելված քիմիական տարրեր պարունակող զենքերի կիրառումը և անտառային մեծ տարածքների հրդեհումը էական վնաս է հասցնում Արցախի շրջակա միջավայրին՝ սպառնալով հանգեցնել էկոհամակարգի բնականոն շրջափուլերի խախտման։

Ըստ էության, անտառների ոչնչացման արդյունքում էապես տուժում է կենսաբազմազանությունը՝ մասնավորապես հարվածի տակ է հայտնվում Արցախի տարածքում գոյություն ունեցող էնդեմիկ, հազվագյուտ և անհետացման վտանգի տակ հայտնված բույսերի ու կենդանիների տեսակների, դրանց գենոֆոնդի և ապրելավայրի կամ աճելավայրի պահպանությունը։ Արցախում հայտնաբերված բույսերի և կենդանիների հարյուրավոր տեսակներ ընդգրկված են ինչպես տեղական Կարմիր գրքում, այնպես էլ համաշխարհային՝ IUCN/ ԲՊՄՄ կարմիր ցուցակում։ Եվ պատահական չէ, որ հայաստանյան բնապահպանական 50 կազմակերպություններ դիմել են միջազգային կառույցներին՝ նշելով, որ էական վտանգ է սպառնում անհետացման եզրին գտնվող գորշ արջի, բեզոարյան այծի, հայկական մուֆլոնի, լուսանի, անգղների և Պարսկական (Կովկասյան) ընձառյուծի գոյությանը։

Մեկ այլ կարևորագույն խնդիր է այն, որ տարբեր քիմիական տարրեր պարունակող զենքերի կիրառումն ազդում է հողածածկույթի և հատկապես ջրի որակի վրա, որը կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ ինչպես բնության, այնպես էլ մարդկանց առողջության վրա։ Իսկ ինչպես գիտենք, մեծ թվով գետերի հուներ սկիզբ են առնում Արցախի լեռնային շրջաններից և դրանց աղտոտումը կարող է պատճառ դառնալ, որպեսզի այս հանգամանքն ազդեցություն ունենա նաև Արցախի սահմաններից դուրս գտնվող տարածքների վրա։ Այսպիսի գործելակերպը ոչ միայն ռազմական հանցագործություն է, այլև լիովին հակասում է բնապահպանական միջազգային կոնվենցիաների դրույթներին։ Բայց, չգիտես ինչու, միջազգային բնապահպանական կազմակերպությունները կամ բնապահպանական շարժման ներկայացուցիչները, այսպես ասած, կանաչները, որոնք շատ հաճախ փոքր խնդիրներից մեծ աղմուկ են բարձրացնում, Արցախում հասունացող էկոլոգիական աղետի հարցում չգիտես ինչու լուռ են։ Միջազգային կառույցների լռությունը կարող է շատ թանկ արժենալ Արցախի գեղատեսիլ բնության համար։

«Բնության պահպանությունը քաղաքական եւ ռազմական սահմաններ չի՛ ճանաչում, քանի որ բոլորս ապրում ենք միևնույն տարածաշրջանում եւ օգտվում միևնույն կենսական ռեսուրսներից: Սպիտակ ֆոսֆորային զինատեսակի կիրառումը կենսաբազմազանությամբ հարուստ այսպիսի տարածաշրջանում անխոս կհանգեցնի բնապահպանական աղետի ու աներկբայորեն կվերածվի տարածաշրջանային էկոցիդի: Ներկա զարգացումները շարունակում են սպառնալ հարավկովկասյան տարածաշրջանին»,-նշված է վերոնշյալ հայտարարության մեջ:

Արթուր Կարապետյան

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել