Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Հայաստանի ձախողման պատճառները՝ կառավարումից հետախուզություն․«Փաստ»

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

rbc.ru-ն «Կառավարման, սպառազինության և հետախուզության խնդիրներ» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Նիկոլ Փաշինյանի դեմ զանգվածային բողոքները, որը փաստացի ընդունել է Ղարաբաղում պատերազմը դադարեցնելու ադրբեջանական պայմանները, Հայաստանում չեն հանդարտվում: rbc.ru-ն փորձել է հասկանալ ԼՂՀ-ի ու Երևանի պարտության պատճառները: Առաջին հարցն այն է, թե ինչպե՞ս են կողմերը պատրաստվել հակամարտությանը: Ըստ բաց աղբյուրների, ինչպիսին, օրինակ՝ Military Balance-ն է, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի բանակները մինչ հակամարտության սկիզբը հետ են մնացել Ադրբեջանից ծանր սպառազինության, տանկերի, հրետանու և կենդանի ուժի քանակով:

Այնուամենայնիվ, այդ բացը չի կարելի կրիտիկական համարել՝ հաշվի առնելով այն, որ հայերը պետք է պատերազմեին պաշտպանական գծով: Իսկ ինչպե՞ս են կողմերը տնօրինել իրենց ներուժը: Ըստ Բարձրագույն տնտեսագիտական դպրոցի եվրոպական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Վասիլի Կաշինի, ռազմական հաշվեկշռի քանակական արտացոլումը կողմերի ռազմական ներուժի բաղկացուցիչներից միայն մեկն է, մինչդեռ ժամանակակից պատերազմի ամենակարևոր տարրը հետախուզությունն է: Փորձագետը վստահ է, որ հենց դա է եղել Ադրբեջանի գլխավոր առավելությունը. «Կողմերը անգամ կարող են սպառազինության հավասարություն ունենալ, բայց ներուժը որոշվում է ոչ թե դրանց քանակով, այլ հետախուզության արդյունավետությամբ, բացի այդ, նման թվերը չեն արտացոլում երկրի սպառազինումը ժամանակակից զինամթերքով, օրինակ՝ երկու կողմն էլ ունեն դեռ «սառը պատերազմի» ժամանակվա հրթիռային համակարգեր, բայց մի կողմը ունի ուղղորդվող զինամթերքի ժամանակակից տեսակներ, իսկ մյուսը՝ ոչ»:

Այս պատերազմում Bayraktar TB2-ի նման հարձակողական ԱԹՍ-երի դերը խիստ չափազանցված է, համոզված է Կաշինը, քանի որ կորուստներ պատճառելու հիմնական միջոցը եղել է հրետանին, որին օգնել է հետախուզությունը: «Հայաստանը տարածաշրջանում առաջատարն է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում, և տեսականորեն պետք է ունենար արդյունավետ տեխնիկական և կիբեր հետախուզություն,- ասում է նա:- Ըստ ամենայնի, ադրբեջանցիները վախեցել են դրանից և մեծ աշխատանք կատարել սոցիալական ցանցերում և կարգապահություն պահպանելու հարցում, իսկ հայերը ակնհայտորեն շատ վատ են իմացել ադրբեջանական ռազմական օբյեկտների գտնվելու վայրերը, և ակնառու է, քանի որ անգամ ծանր հրթիռային միջոցները չեն օգտագործվել ամբողջական»: Անարդյունավետ է եղել Հայաստանի հակաօդային պաշտպանությունը:

«Ամբողջ պաշտպանությունը ներկայացված է եղել ինչ-որ առանձին օջախներով և, առավել ևս, հնացած սպառազինությամբ, - բացատրել է Կաշինը: - Վիետնամի պատերազմից ի վեր կրակոցից անմիջապես հետո դիրքից արագ դուրս գալը և անընդհատ մանևրելը դարձել է ՀՕՊ համակարգերի գոյատևման բանալին: Բայց, ըստ ամենայնի, խնդիր է եղել անգամ հայերի ունեցած այդ սուղ ուժերի կառավարման հետ, և, ընդհանուր առմամբ, հավանաբար, հայերը չեն ուսումնասիրել վերջին տասնամյակների զինված բախումների փորձը»: Ըստ Կաշինի, Բաքուն սպառազինությունների գնումների շատ ավելի իմաստալից քաղաքականություն է վարել: «Հայերը լավ ներուժ են ունեցել ԱԹՍ-երի և ՌԷՊ համակարգերի ստեղծման ոլորտում, բայց փոխարենը փողը ծախսել են անիմաստ բաների վրա, օրինակ՝ Հորդանանից մի քանի տասնյակ «Оса» ՀՕՊ համակարգեր և Su-30M-եր են գնել, որոնք նույնիսկ չեն օգտագործվել այդ պատերազմում»:

«Արդյունքում, Ադրբեջանը, որի բյուջեն 3-5 անգամ ավելի մեծ է, քան Հայաստանի բյուջեն, նպատակաուղղված և շարունակաբար է պատրաստվել պատերազմին՝ ներգրավելով տարբեր մատակարար երկրներ՝ Ռուսաստան, Իսրայել, Թուրքիա, և ուշադիր ուսումնասիրել է վերջին պատերազմների փորձը: Այն, որ հայերը փող չունեին, դա միայն վնասի կեսն է, մանրազնին ռազմավարական պլանավորումը կփոխհատուցեր այդ անհավասարությունը, բայց նրանց մատ դա էլ չի եղել», - ամփոփել է Կաշինը: Իսկ որո՞նք են եղել համակարգային խնդիրները: Նոյեմբերի 19-ին գեներալ-գնդապետ Մովսես Հակոբյանը մի քանի աղմկահարույց հայտարարություններ է արել, որոնցից ամենակարևորն այն էր, որ պատերազմի օրերին երկիրը ամբողջությամբ չի մոբիլիզացվել: «Երկրի վարչապետը հրաման է արձակել դադարեցնել համալրումը և փոխարենը կամավորներին ուղարկել առաջնագիծ», ասել է գեներալ-գնդապետը և ավելացրել, որ կամավորներից շատերը սպանվել են, իսկ մոտ 1,5 հազարը խուճապահար փախել, և նրանց մեկուսացրել են Ղարաբաղում, «որպեսզի չվերադառնան և խուճապ չառաջացնեն Հայաստանում»:

Վերլուծաբան Կարեն Վրթանեսյանն այն կարծիքին է, որ հայկական կողմի հիմնական սխալը, ինչը կատարվել է ամենաբարձր մակարդակով, եղել է կարճ պատերազմի հույսը: «Պետության բոլոր գործողությունները և ուղերձները վկայում են, որ զորահավաք չի եղել, և մինչ այժմ էլ ոչ ոք չի հերքել Մովսես Հակոբյանի ասածը, - ասում է Վրթանեսյանը,- նույնիսկ նահանջ դեպի նոր սահմանագիծ, որը կարելի էր իրականացնել արդյունավետ և կենդանի ուժի և սպառազինության պահպանմամբ, չի իրականացվել, քանի որ պատերազմի առաջին օրերին այն զգացողությունն էր, որ դա երկար չի տևի»: Պարտության երկրորդ պատճառը ռազմական իրավիճակին պետական ապարատի լիակատար անպատրաստությունն է եղել: «2015 թվականին անցկացվել է շատ լուրջ, մասշտաբային զորավարժություն, որին ներգրավվել էր ամբողջ պետական ապարատը, հիշեցրել է նա,- բայց այն բանից հետո, երբ Հայաստանը 2018 թվականին անցել է կառավարման խորհրդարանական ձևի, պետության մոբիլիզացիոն մեխանիզմները ամբողջությամբ չեն լրամշակվել»:

«Մեկ այլ խնդիր է եղել «կադրային քաոսը» և անգործունակ ռազմական հրամանատարությունը: 2018 թվականից հետո ԱԱԾ-ի 4 ղեկավար, գլխավոր շտաբի 3 պետ և պաշտպանության բանակի 3 հրամանատար է փոխվել: Բացի դա, «հին» և փորձառու հրամանատարներին արգելվել է առաջնորդել բանակը, և այդ ամենը պարզապես չէր կարող չանդրադառնալ բանակի մարտունակության վրա», - ամփոփել է Վրթանեսյանը։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել