Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը. հիմնական մարտերը դեռ առջևում են». Ստանիսլավ Տարասով

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ

Ռուսական Regnum հրատարակությունը հրապարակել է անվանի վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովի հոդվածը, որում հեղինակը վերլուծել է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը և նշել է, որ Ղարաբաղի շուրջ հիմնական մարտերը դեռ առջևում են:

Հոդվածում մասնավորապես ասվում է, որ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը մամուլի ասուլիս էր հրավիրել 2020 թվականի ՌԴ դիվանագիտության գործունեության ամփոփիչ արդյունքների վերաբերյալ, որի ընթացքում նա, մասնավորապես, պարզաբանել է որոշ հարցեր`կապված Արցախյան պատերազմի ավարտից հետո Անդրկովկասում տիրող իրավիճակի և Ադրբեջանի և Հայաստանի փոխգործակցության հետ: Հատկանշական է, որ Լավրովի հայտարարություններն արվել են Վլադիմիր Պուտինի, Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի միջև Մոսկվայում կայացած հանդիպումից հետո:

Նախարարի կողմից արված հիմնական եզրակացությունն այն է, որ հակամարտող կողմերը պահպանում են կրակի դադարեցման շուրջ պայմանավորվածությունները, Լեռնային Ղարաբաղում հրաձգություն չկա: Այժմ խնդիր է դրված նոր պայմաններում զարգացնել տարածաշրջանում տնտեսությունն ու ենթակառուցվածքները՝ հատկապես բոլոր հաղորդակցային միջանցքների ապաշրջափակման առումով: Մոսկվայի, Բաքվի և Երևանի պատկերացումներում սա առաջնային խնդիր է, որի լուծումը կարող է կառուցել մի շարք փոխշահավետ համագործակցության ծրագրեր, և դրանց իրականացման ընթացքում հնարավոր է նվազեցնել կամ նույնիսկ հրաժարվել առկա առճակատումից և ադրբեջանցիների և հայերի միջև քաղաքական վստահություն կառուցել: Պուտինի, Ալիևի և Փաշինյանի մոսկովյան գագաթնաժողովի նպատակը այս գործընթացն էլ ավելի առաջ տանելն է. դա կարող է մի քանի տարի տևել: Այս առումով, Լեռնային Ղարաբաղի ներկա և ապագա կարգավիճակի խնդիրը, որը հասկանալի պատճառներով Երևանը ներկայացնում է որպես կենտրոնական, հետաձգվում է, ասում է Լավրովը, քանի որ պատերազմի սպիները դեռ թարմ են: Որոշ իմաստով այն ձեռք է բերում ակադեմիական հնչողություն, քանի որ դրա լուծման համար համապատասխան քաղաքական, տնտեսական և այլ պայմաններ չեն ստեղծվել:

Այնուամենայնիվ, Մոսկվան չի ընդունում հակամարտությունն ավարտված համարելու Ալիևի թեզը, չնայած, ինչպես նշում է Լավրովը, «Ղարաբաղի անկախությունը չի ճանաչվել, այդ թվում նաև Հայաստանի Հանրապետության կողմից»: Նրա խոսքերով, «մենք ելնում ենք այն նախադրյալից, որ այս տարածաշրջանում բոլոր խնդիրները պետք է լուծվեն տեղի պետությունների, առաջին հերթին` Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև»: Ավելին, Մոսկվան կարծում է, որ տարածաշրջանի կարգավիճակի հարցով «կզբաղվեն նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները», «ովքեր այժմ վերսկսել են իրենց շփումները կողմերի հետ» և «պատրաստվում են կրկին մեկնել տարածաշրջան»: Մեկնաբանելով այս իրավիճակը ՝ ամերիկյան «The National Interest» հրատարակությունը կարծում է, որ «երկարաժամկետ հեռանկարում Բաքուն դեռ պետք է վճարի ռազմական հաղթանակի համար» և «հայերի լիակատար պարտության մասին խոսելը վաղ է»: Հրատարակությունը շեշտում է. «Հարավային Կովկասում կտրուկ աշխարհաքաղաքական տեղաշարժերի բացակայության դեպքում Լեռնային Ղարաբաղը կմնա որպես ինքնավար հայկական անկլավ Ադրբեջանի իրավական սահմաններում: Ռուս խաղաղապահների համակարգված ներկայությունը, որը հեռու է հայերի համար պարտություն լինելուց, Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների համար կապահովի անվտանգություն, որը չէր հաջողվի ապահովել հայկական զենքի ուժով»:

Իրադարձությունների ընթացքը փոխելու համար Բաքուն ինքը շատ առումներով կտրուկ փոխվելու կարիք ունի, ինչը տեսանելի ապագայում խնդրահարույց է: Հարցն այն է, որ, ինչպես հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, Ղարաբաղի պատերազմն աջակցություն չի ստացել համաշխարհային հանրության կողմից: Բայց Ղարաբաղի հայերի ինչ-որ հատուկ կարգավիճակի հարցը կարող է լայն միջազգային աջակցություն ստանալ: Պատահական չէ, որ շատ ամերիկացի և եվրոպացի փորձագետներ ասում են, որ «երկարաժամկետ հեռանկարում Բաքվի հաղթանակը կարող է արժենալ ավելին, քան Երևանի պարտությունը»: Օրինակ ՝ Ադրբեջանին կառաջարկվի «ազատվել» Թուրքիայից, այնինչ վերջինս Ադրբեջանին կարգադրել է Լեռնային Ղարաբաղը վերջնական վերադարձնել ռազմական ուղով: Որոշակի հստակեցումներ են սպասվում նաև ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի`ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների քաղաքականության մեջ:

«Մենք պետք է վերադառնանք կարգավիճակի մասին հարցին:Հիմնական հարցն  այն է, որ կարգավիճակից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կինեն հստակ, հանգիստ իրավական քննարկումներ` բարիդրացիության հիման վրա, որը մենք բոլորս պետք է վերականգնենք տարածաշրջանում»,-նշել է Լավրովը:

Լեռնային Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի վերաբերյալ քննարկումները կանցկացվեն ինչպես «Ռուսաստան - Ադրբեջան - Հայաստան» եռակողմ ձևաչափով, այնպես էլ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափով: Դրանք գործելու են զուգահեռ: Անհրաժեշտության դեպքում և հստակ դեպքերում դրանցից յուրաքանչյուրը կարող է առաջին պլան գալ: Այժմ առավելությունը դեռ մնում է «Մոսկվա - Բաքու – Երևան» ձևաչափին: Բայց այն բանից հետո, երբ Մինսկի խումբն ակտիվացնի իր գործունեությունը` Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի խնդիրը լուծելու համար, շատ բան կարող է փոխվել:

Մինչ այդ կարելի է նման կանխատեսում անել. առաջիկա մի քանի տարիներին Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում առկա ստատուս քվոն կմնա: Ամերիկացի նախկին դիվանագետ Ջեյմս Ուորլիքի խոսքերով, որը Մինսկի խմբում ԱՄՆ-ն էր ներկայացնում և այս պաշտոնը թողել է 2016-ի վերջին, «առջևում երկար գործընթաց է սպասվում, քանի որ շատ հարցեր մնում են չլուծված, բայց վաղ թե ուշ դա պետք է սկսվի»: Իսկ դրա համար երկու կողմերն էլ պետք է ցույց տան իրենց պատրաստակամությունը բանակցություններին և լուրջ վերաբերմունքը դրանց նկատմամբ, քանի որ պատերազմում ինչպես կարելի է հեշտությամբ հաղթել ռազմի դաշտում, այնպես էլ հեշտությամբ կարելի է պարտվել բանակցային սեղանի շուրջ:

Հիշեցնենք, որ նոյեմբերի 9-ին Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների տեղակայման շուրջ պայմանավորվածություն են ձեռք բերել, ստորագրվել է հայտարարություն, որով Ադրբեջանին են անցնում Արցախի յոթ շրջանները, Շուշին ու Հադրութը` բացառությամբ մի գյուղի, գյուղեր Ասկերանի ու Մարտունու շրջանից, ինչպես նաև Մարտակերտի շրջանի Թալիշ և Մատաղիս գյուղերը։

Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան