Դափ. շամաններից՝ սիմֆոնիկ նվագախումբ. «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Դափը ամենահին երաժշտական գործիքներից մեկն է, որի պատմությունն սկսվում է դեռ հնուց, երբ որևէ ցեղի առավել հարգված մարդիկ՝ շամանները, կյանքի ցանկացած կարևոր իրադարձության ժամանակ կատարել են իրենց ծիսական պարերը (դա կարող էր լինել հարսանիք, որս կամ թաղում): Առաջին դափի կառուցվածքը բավականին պարզ է եղել. կլոր փայտե օղակ, որի տրամագիծը կարող էր լինել 40-50 սմ, որը ծածկված է կաշվե թաղանթով: Փայտե օղակի եզրագծին երբեմն տեղադրվել են զանգակներ, որոնց հնչյունները լսվել են յուրաքանչյուր հարվածի ժամանակ: Ենթադրվում է, որ դափի առաջացումը Ասիայում պետք է վերագրել բրոնզե դարաշրջանին:
Այս գործիքի ժողովրդականությունը զգալիորեն աճել է այն բանից հետո, երբ այն հասել է Մերձավոր Արևելք, այնուհետև Եվրոպա՝ անգլիական կղզիներ և Հյուսիսային Իռլանդիա: 18-րդ դարում թմբուկը, որը գլանաձև է, դառնում է «մրցակից» դափին, որը համարվում է բոլոր ժամանակակից հարվածային գործիքների նախահայրը: Տամբուրինը, որը դափի տարատեսակ է, հորինել են ֆրանսիացի հովիվները, որոնք դրանով նվագակցել են ֆլեյտային: Տամբուրինը տարբերվում է դափից իր ավելի լայն պարագծով և ավելի մեղմ ձայնով, ավելին, դրա վրա նվագելու համար պետք են հատուկ ձողիկներ: Հետագայում ևս դափը իր կառուցվածքի մեջ բազմաթիվ փոփոխությունների է ենթարկվել: Դափը յուրահատուկ երաժշտական գործիք է, որը կարելի է գտնել բոլոր հայտնի ժողովուրդների մշակույթների մեջ: Ներկայումս դափն առավել հաճախ օգտագործվում է շամանական պրակտիկայում, որի ժամանակ այդ գործիքը օգնում է մարդուն հասցնել հիպնոտիկ վիճակի:
Դրան հասնում են որոշակի հաճախականությամբ գործողությունների կրկնությամբ, ընդ որում, այս դեպքում ամենևին էլ անհրաժեշտ չէ, որ պահպանվի հարվածների ռիթմիկ օրինաչափությունը: Այն կարող է փոխվել, թուլանալ, հետո ուժեղանալ, հաճախանալ և այլն՝ մարդուն բերելով այն գիտակցության, որ շամանը, կատարելով իր պարը, ի վիճակի է շփվել ոգիների հետ: Դասական շամանական դափը պետք է ունենա գառան կամ տավարի կաշի, այն ձգելու համար պետք է օգտագործվեն կաշվե փոկեր, որոնք ամրացված են գործիքի ներքին մասում մետաղական օղակով: Դափը համարվում է շամանի անձնական գործիքը, և ոչ ոք իրավունք չունի այն շոշափել: Յուրաքանչյուր շաման ինքն է պատրաստում իր դափը: Նախքան այն պատրաստելը, շամանը պետք է որոշակի ծոմ պահի, պետք է ի մի բերի մտքերը, որոշ ժամանակ հրաժարվի մարմնական հաճույքներից: Եվ միայն այդ ամենը կատարելուց հետո է շամանը սկսում ծիսական գործիք ստեղծել:
Տարբեր երկրներում դափի համար տարբեր նյութեր են օգտագործել: Օրինակ՝ Միջին Արևելքի երկրներում օգտագործել են թառափի կաշի, Հնդկաստանում՝ մողեսի մաշկ, ինչի պատճառով այդ գործիքը զարմանալի երաժշտական հատկություններ ունի: Տարօրինակ է, բայց դափը միայն պատմական կամ էթնիկ գործիք չէ: Ներկայումս այդ գործիքը լայնորեն օգտագործվում է սիմֆոնիկ նվագախմբերում: Այս դեպքում դափը ունի երկաթե երիզ և պլաստիկ թաղանթ: Ստացվում է, որ այս պարզ գործիքը բազմակողմանի օգտագործվող է:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում