Yerevan, 28.March.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Հայաստանը համաճարակը ծայրաստիճան ծանր է տարել, գուցե և ամենածանրը ամբողջ աշխարհում. արդյո՞ք ավարտվել է այդ աղետը. «Փաստ»

ANALYSIS

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

naked-science.ru-ն «Կորոնավիրուսը Հայաստանում անկում է ապրում, բայց ոչ թե այն պատճառով, որ իշխանությունները կարողացել են հաղթահարել այն, այլ որ չեն կարողացել դա անել» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Հայաստանի պետական վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ 2020 թվականին 35% -ով ավելի շատ մարդ է մահացել, քան 2019 թվականին: Առաջին հայացքից ամեն ինչ տրամաբանական է. լայնամասշտաբ պատերազմն անխուսափելիորեն բերում է զոհերի: Այնուամենայնիվ, պաշտոնական վիճակագրությանը մանրակրկիտ հայացք գցելը ցույց է տալիս բոլորովին այլ բան. Հայաստանը համաճարակից իրականում շատ ավելի մարդ է կորցրել, քան պատերազմից: Ամենայն հավանականությամբ, տեղի բնակչության մեծ մասն արդեն իսկ հիվանդացել է կորոնավիրուսով, չնայած հաճախ անախտանշան:

Իսկ ինչպե՞ս է ստացվել, որ Հայաստանում կորոնավիրուսներից մահերի պաշտոնական թիվը ցածր է: Արդյո՞ք դա նշանակում է, որ համաճարակը «մարել» է, քանի որ «բոլորը հիվանդացել» են: Ցավոք, դա այնքան էլ պարզ չէ: 2019 թվականին Հայաստանում բոլոր պատճառներից մահացել է 26 186 մարդ, իսկ 2020-ին՝ արդեն 35371, կամ 35 % -ով ավելի: Երկու տարվա մահացության միջև տարբերությունը երբեք չի տալիս նման կտրուկ ցատկ առանց լուրջ ցնցումների: Դա կոչվում է «ավելցուկային մահացություն», իսկ անցյալ տարի Հայաստանի համար այն հասել է 9185 մարդու: Դա հսկայական ցուցանիշ է և բացատրության կարիք ունի: Առաջին բանը, որն ինքնին առաջ է գալիս, կատաղի պատերազմն է: Այո, բայց, ըստ պաշտոնական տվյալների, պատերազմում զոհվել է 2291 քաղաքացի (վիճակագրական տվյալների ամփոփման հատվածում, այսինքն՝ 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ-խմբ.):

Այսինքն, առկա է ևս 6894 մահվան «ավելցուկային» դեպք, որը պետք է բացատրվի այլ պատճառով: Բայց ինչո՞վ: Առաջին հայացքից դա չի կարող լինել կորոնավիրուսը: Պաշտոնական վիճակագրությունը ասում է, որ Հայաստանում Covid-19- ից մահացել է 3405 մարդ, որը 6894 լրացուցիչ մահվան դեպքերի կեսից էլ պակաս է: Ի՞նչն է ապահովել մնացածը: Ըստ վիճակագրության, 2020 թվականին գրանցվել է արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններից 2987 «ավելցուկային մահացություն» (2020 -ի 17 056 մահերից հանած 2019 թվականի 14 069-ը): Միանգամից 21,2 % աճ: Շնչառական հիվանդությունների դեպքում 2020 թվականին «ավելցուկային մահացությունը» կազմել է 841 մարդ (3010-ից հանած 2169-ը), այսինքն՝ 38,8 % աճ: Ընդհանուր առմամբ, արյան շրջանառության և շնչառական համակարգերի հիվանդություններից մահացության աճը կազմել է 3828 դեպք:

Կարևոր է հասկանալ. կաթվածից և ինսուլտից մահացության 21,2 % -ով աճ առանց պատճառի չի կարող լինել, շնչառական համակարգի հիվանդություններից մահացության 38,8% -ոց աճ ևս առանց պատճառի չի լինում: Հայաստանի վիճակագրությունը նախկինում նման տատանումներ չի արձանագրել: Նման աճ առկա է նաև շատ այլ երկրներում: 2020 թվականին ամենուր` ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում և այլն, վիճակագրությունը ցույց է տալիս սրտի և արյան անոթների, ինչպես նաև շնչառական համակարգի հիվանդություններից մահացության աճ: Պատճառն այն է, որ կորոնավիրուսը, ըստ էության, սպանում է ոչ միայն թոքաբորբով, այլ նաև այլ հիվանդություններով: Կորոնավիրուսը որոշակիորեն նման է Ագաթա Քրիստիի դետեկտիվ վեպերի մարդասպաններին: Ճիշտ ինչպես նրանք, այս վիրուսն էլ հաճախ ինքն է սպանում՝ մեղքը «բարդելով» այլ հիվանդությունների վրա:

Բայց Հայաստանի համար կա նաև տխուր նորություն. Ռուսաստանում 2020 թվականին մահացության մակարդակը գերազանցել է 2019-ի մակարդակը ընդամենը 17,9 % - ով, միևնույն ժամանակ այդ երկիրը աշխարհում համաճարակից առավել տուժած երկրներից մեկն է համարվում: Իսկ Հայաստանում 2020 թվականին մահացության մակարդակը 35 % -ով է գերազանցել նախորդ տարվա ցուցանիշը (անգամ չհաշված պատերազմի զոհերը՝ այն հսկայական է՝ 26,3 %): Դա նշանակում է, որ Հայաստանը համաճարակը ծայրաստիճան ծանր է տարել, գուցե և ամենածանրը ամբողջ աշխարհում: Ինչո՞ւ է դա տեղի ունեցել։ Ամենաակնառու խնդիրը առողջապահական մարմինների վատ աշխատանքն է: Նրանք ժամանակին չեն կարողացել հասարակությանը բացատրել համաճարակային խնդրի լրջությունը:

Արդյունքում, բնակչությունը, ըստ էության, չի պահպանել հակահամաճարակային կանոնները, ինչը հանգեցրել է մահացության կտրուկ աճի: Թերևս դա մասամբ կապված է Հայաստանի առողջապահության նախկին նախարար Արսեն Թորոսյանի հետ, որը ներկայումս ազատված է պաշտոնից: Բայց արդյո՞ք ավարտվել է այդ աղետը: Հասկանալի է, որ իշխանությունների կողմից համաճարակի դեմ ձախողված պայքարի պատճառով շատ են եղել հիվանդները: Հայտնի է նաև, որ հիվանդությունից հետո առաջին ամիսներին հիվանդ մարդը հազվադեպ է վարակվում: Հետևաբար, համաճարակը չկառավարելը ժամանակի ընթացքում բերել է վարակի նոր դեպքերի քանակի անկման, և Հայաստանում համաճարակը անկում է ապրել: Արդյո՞ք դա բավարար է հիվանդության հետագա տարածումը դադարեցնելու համար: Տեսականորեն վարակի տարածման ակտիվությունը նվազում է, երբ բնակչության 60 % -ը արդեն իսկ վարակված է լինում: Դժվար է հաստատապես ասել Հայաստանում բնակվող բնակչության իրական թիվը և դժվար է ասել իրական վարակվածների թիվը, բայց փետրվարից Հայաստանում նոր ախտորոշված դեպքերի թիվը սկսել է նվազել:

Ցավոք, ուրախանալու համար դեռ վաղ է: Կորոնավիրուսի բրիտանական շտամը տարածվում է ամբողջ աշխարհում: Դրա տարբերությունը նախկին՝ դասականից այն է, որ այն բարձր վարակելիություն ունի: Հետևաբար, այդ շտամի նկատմամբ կոլեկտիվ անընկալությունը կզարգանա, երբ հիվանդների թիվը կազմի ոչ թե 60 %, այլ 70-80 %: Ի վերջո, փաստացի չկա կարանտին Հայաստան մուտք գործողների համար։ Բացի դա, կա ևս մեկ տհաճ պահ: Հարավաֆրիկյան կորոնավիրուսի շտամը ցույց է տվել, որ կայուն է կորոնավիրուսի դասական շտամի հակամարմինների նկատմամբ: Եվ պարզ չէ, թե արդյո՞ք դա նշանակում է, որ նրանք, ովքեր տարել են «հին» Covid-19, չեն հիվանդանա «նոր» Covid-19-ով: Լուծումը բնակչության զանգվածային պատվաստումն է: Պատվաստումից հետո անընկալությունը առանձնահատկություններ ունի։

Օրինակ՝ երկու բաղադրիչով «Sputnik-V» - ով պատվաստվածների մոտ հակամարմինների մակարդակն ավելի բարձր է, քան հիվանդացած անձի մոտ: Պատճառն այն է, որ երկու ներարկումն է իմունային պատասխան առաջացնում, և արդյունքում անընկալությունն ինքնին «ավելի ուժեղ» է արտահայտվում: Ընդ որում, կա նաև կարծիք, որ այն պաշտպանում է ինչպես բրիտանական, այնպես էլ հարավաֆրիկյան կորոնավիրուսի շտամներից, և ըստ ամենայնի, դա այդպես է։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

AraratBank places its 27th issue of dollar bonds Ucom launches network modernization efforts in few regions of ArmeniaUcom Launches Network Modernization Efforts in Regions of Armenia5 000 dram bonus from IDBank for pension card holders World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the countryIDBank as a Participant in the Conference of My Forest Armenia NGOIDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2024In 2023, the SME Loan Portfolio of Ameriabank Reported More Than 30% GrowthMining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli Amio digital cards with unlimited opportunities and 5% cashbackInternational Client’s Day at IDBank Termination of service of MIR cards. IDBankThree Sad Stories about FraudstersUcom showed high and stable growth in fixed and mobile communications in 2023 The number of Team mobile subscribers is over 1 million On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded 3,780,052 Drams to the City of Smile Fund: The Power of One Dram Will Go to My forest Armenia in MarchGlobal Finance Recognizes Ameriabank's Leadership in Sustainable Finance in ArmeniaHow AMIO succeeded in gathering its team, partners and customers around a common goalWhat to Give on The Occasion of Women's Day? Idram and IDBankHalf Price for Everyone and up to AMD 15.000 Welcome Bonus for New Customers. IDBank Ucom congratulates everyone with spring holidays with a special offer Doing Digital Forum Returns Featuring Brett King as Keynote Speaker We celebrate the successes of AMIO BANK and Ingo Armenia in 2023ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structureA Millionaire Wanted: New Draw from IdramUcom's fixed network is now available at AshtarakVisa & Unibank Unique opportunities to Olympic Games fans thanks to Visa in ArmeniaThe renovated Ucom sales and service center opened at Komitas 30Privileged conditions with the Business Prime packageInterview with Chairman of BOGG PLC Mel CarvillGet 5% cashback on your AMIO digital card! Get 5% cashback on your AMIO digital card!Book Giving Day in Khnko Aper Library. IDBankTransfer your loan and take benefit of the 1.5% low interest refinancing offerAraratBank Donates to Regional Libraries: BOOKS FOR ALLAmeriabank set to join BOGG, a London Stock Exchange (LSE) listed financial group as a standalone entityWhich Book to Choose as a Gift for the Book Giving Day? A Piece of Advice from Idram and IDBankAMIO BANK will start the leasing process in the immediate futureFast Bank has received a Mastercard membership license Two new sports channels in Ucom's uTV channel listA bunch of smiles in the city. "Artsakh" branch of AMIO BANK has been reopened A network ready for the transition to 5G and qualitatively new television. Ucom signed official agreements with Nokia and MediaKindHow to Celebrate Love Days? A Piece of Advice from Idram and IDBankVisa Travel card - your best friend of the road Ardshinbank announces agreement to acquire HSBC ArmeniaFastex to Provide up to 5 Million $FTN to the “Olympionic” Sports FoundationAMD 3,665,972 to Armenian Mothers. In February, Cancer Awareness Month, The Power of One Dram will be directed to the City of Smile Ambassadors accredited to Armenia, Galaxy Group and Ucom leaders spoke at the largest event of the European Business Association Idplus Digital Fuel Cards: Everyone Makes a Plus