Անգլիական քորոց կամ՝ «բուլավկա». ո՞վ և ինչպե՞ս է այն հորինել․ «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Մարդկությունն արդեն չի հիշում, թե ով և երբ է ստեղծել թուղթը կամ գործվածքը ամրացնելու այնպիսի միջոցը, ինչպիսին քորոցն է (գնդասեղ): Հենց սկզբից էլ դրանց հիմքի վրա ստեղծվել են տարբեր զարդեր, որոնք հետագայում կոչվել են կրծքազարդեր՝ «բրոշներ»: Քորոցների մեջ ամենատարածվածն ու հարմարը համարվում է բազմաֆունկցիոնալ անգլիական քորոցը (ժողովրդական լեզվով՝ այն անվանվում է «բուլավկա»): Այդ իրի գյուտի պատմությունը կապված է ինժեներ Ուոլտեր Հանթի հետ: Հենց նա է 1849 թվականին հորինել այդ «ամրակը»: Ի դեպ, նա հորինել է նաև կարի մեքենայի այն ասեղը, որը ծայրին ակոս ունի:
Ծնված լինելով Ամերիկայում՝ Ուոլտերը արտոնագրել է իր բոլոր գյուտերը, չնայած այն ժամանակներում դա դեռ այնքան էլ հանրաճանաչ և պարտադիր չի եղել, այնպես որ, բոլորն էլ հնարավորություն են ունեցել օգտվել Հանթի գաղափարներից իրենց նպատակներին հասնելու համար: Բայց Ուոլտերը եղել է հաջողակ, և ոչ ոք չի համարձակվել նրանից գաղափարներ գողանալ: Փոխարենը նա կարողացել է պարտքի դիմաց վաճառել իր հեղինակային իրավունքը:
Գնորդը եղել է Անգլիայից ժամանած ձեռնարկատեր Չարլզ Ռոուլին, որը զբաղվել է պատուհանի կցամասերի արտադրությամբ: Այնուամենայնիվ, Հանտի քորոցի մեջ նա չի նկատել հեռանկարային բիզնես, ինչպես նաև չի հասկացել այդ իրի հետագա կարևորությունը: Իսկ քորոցը ստեղծողն իր գյուտի համար շատ ցածր գին էր նշանակել` ընդամենը 15 դոլար, որքան և կազմում էր պարտքի գումարը: Այդ պահից ի վեր Հանթը քորոցի պատմության մեջ այլևս չի հիշատակվել, և հայտնվել է մեզ համար արդեն ծանոթ «անգլիական քորոց» անունը: Քորոցը արագորեն ձեռք է բերել ժողովրդականություն: Այն նաև սկսել են անվանել «safety pin»՝ «անվտանգ քորոց»:
Այն իր մրցակիցներին՝ այլ քորոցներին գերազանցել է մի քանի առումով. շատ ավելի հարմար է օգտագործել, քանի որ սովորական քորոցները կարող էին դուրս գալ գործվածքից, վնասվածք հասցնելու տեսակետից ևս անվտանգ են և այդ ամենի հետ մեկտեղ՝ էժան: Անգլիական անվտանգ քորոցը լայն տարածում է գտել շնորհիվ դերձակների, որոնք ներկայումս էլ այն մշտապես օգտագործում են իրենց աշխատանքում ինչպես կարելիս, այնպես էլ այլ տարբեր գործողություններ կատարելիս: Այս գյուտի հարմարավետությունն ու հուսալիությունը կարող են գնահատել նաև մայրիկները, որոնք երեխաներին բարուրելիս չեն անհանգստանում, որ տակաշորը ֆիքսող քորոցը կարող է վնասել փոքրիկին: Անգլիական քորոցի հանրաճանաչության երկրորդ փուլը սկսվել է այն ժամանակ, երբ երաժիշտները սկսել են այն լայնորեն օգտագործել իրենց հագուստների և սարքերի համար:
Օրինակ՝ Sex Pistols խումբն առաջիններից մեկն է, որը սկսել է քորոցներով ամրացնել բաճկոնները և պատռած ջինսերը: Նրանց հետևել են երիտասարդական տարատեսակ շարժումները ՝պանկերը և մետալիստները: Անվտանգ քորոցները օգտագործվում են նույնիսկ սպորտում: Դրանք մի տեսակ փրկարարներ են լողորդների մկանային ցնցումների դեմ պայքարի գործում: Բաց ծովում լողալիս անհրաժեշտ է քորոց կպցնել լողաթափերին և անհրաժեշտության դեպքում այն օգտագործել:
Իսկ ԽՍՀՄ-ում դեֆիցիտի ժամանակ անվտանգ քորոցները ամրակների հետ միասին օգտագործվել են տարբեր շղթաներ պատրաստելու համար: Ընդհանրապես, իր գոյության պատմության ողջ ընթացքում անգլիական քորոցը եղել է անփոխարինելի օգնական տարբեր նպատակներով օգտագործման դեպքերում և իրավամբ վաստակել է հանրաճանաչություն ամբողջ աշխարհում:
Կամո Խաչիկյան
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում