Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Իսկ մեզ գյուղատնտեսություն պե՞տք է. «Փաստ»

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Գարնան մեկնարկով սկսվում է գյուղատնտեսական բուռն աշխատանքների սեզոնը։ Եվ թվում էր, թե գյուղատնտեսական աշխատանքներին զարկ տալու թեման այսօր պետք է դառնար պետական քաղաքականության առանցքային հարցերից մեկը, բայց, որքան էլ զարմանալի է, այդպես չէ։ Իշխանությունները տարբեր մանր-մունր հարցերով զբաղված են, բացի բուն խնդիրների լուծումներից։ Նախատեսվող արտահերթ ընտրություններին զուգահեռ նրանք զարկ են տվել իրենց պոպուլիզմին և բոլոր ջանքերը ներդնում են, որպեսզի խայտառակ պարտությունից և կապիտուլ յացիայից հետո ևս հնարավորություն ստանան վերարտադրվել։ Ու այդպես էլ առանցքային նշանակության ոլորտային հարցերն անտեսվում են։ Իսկ գյուղատնտեսութան զարգացմանն ուղղված հարցերով ո՞վ պետք է զբաղվի, մնում է հարցական։ Խնդիրն այն է, որ գյուղատնտեսությունը անմիջականորեն կապված է եղանակային պայմանների և բազմաթիվ այլ ռիսկային գործոնների հետ ու հատուկ հոգածության կարիք է զգում։

Որպես կանոն, իշխանությունները գյուղոլորտի առանցքային խնդիրների մասին հիշում են միայն ուշացումով, երբ ոլորտի ներկայացուցիչները բարձրացնում են իրենց բողոքի ձայնը, բայց արդեն անհրաժեշտ պահը բաց թողնված է լինում։ Օրինակ՝ այսօր ակտուալ է այն հարցը, թե անցած տարվա պատերազմի արդյունքում սահմանամերձ դարձած համայնքների բնակիչները, որոնց մի ստվար հատվածի ապրուստի միջոցը գյուղատնտեսությունն է, ի՞նչ երաշխիքներ կարող են ունենալ, որ կարող են հանգիստ գյուղատնտեսական աշխատանքներով զբաղվել։ Սահմանը GPS-ով այնպես է «գծված», որ շատ դեպքերում հակառակորդը գտնվում է մի քանի տասնյակ մետր հեռավորության վրա, և ոչ մի ապահովության երաշխիք չկա, որ ցանկացած պահի նրանց անասունները չեն անցնի սահմանը, և թշնամու ներկայացուցիչները իրենց սեփականությունը չեն համարի դրանք։ Բացի դրանից, ադրբեջանցիները որևէ կաշկանդվածություն չունեն իրենց սահմանն առաջ բերելու, սահմանը խախտելու կամ սահմանամերձ շրջանների բնակիչների ունեցվածքը և կենդանիները առևանգելու հարցում։

Կամ էլ չկա երաշխիք, որ հակառակորդի սահմանամերձ հենակետից անկանոն կրակահերթեր չեն լինի, ինչպես եղել էր վերջերս, և այս ամենը չի խանգարի այգիներում և դաշտերում աշխատող բնակիչներին։ Վերջապես, ի՞նչ պետք է անել, որ սահմանամերձ համայնքների բնակիչները շարունակեն մնալ իրենց բնակավայրերում և չարտագաղթեն։ Այս ամենի հետ մեկտեղ պետք է հաշվի առնել, որ գյուղոլորտից է մեծապես կախված նաև մեր պարենային անվտանգության կամ ինքնաբավության հարցը։ Եվ այս համատեքստում ուշադրության է արժանի, որ 2016 թ.-ից սկսած գյուղոլորտում անկում ենք ունեցել, իսկ 2019-ին անկումն արդեն կազմեց 4,2 տոկոս։

Միայն անցած տարի հաջողվեց գյուղատնտեսական արտադրանքի ծավալն ավելացնել 1,4 տոկոսով, այն էլ՝ ոչ թե կառավարության ջանքերի արդյունքում, այլ այն պատճառով, որ համավարակի պայմաններում սահմանափակումների կիրառման արդյունքում գործազուրկ դարձած մարդկանցից շատերը փորձեցին գյուղատնտեսությամբ զբաղվել։ Ու որպեսզի դրական դինամիկան պահպանվի, ապա պետք է հաշվարկել մի շարք բացասական գործոններ, որոնցից ամենագլխավորը Արցախի տարածքների կորուստն է։ Հաշվարկել ու քայլեր ձեռնարկել: Ամեն տարի Հայաստանը հսկայական քանակությամբ հացահատիկ և գյուղատնտեսական այլ մթերքներ էր ներմուծում Արցախից, իսկ հիմա արդեն տարածքները հանձնելուց հետո Արցախում նախկինի պես առատ բերք ստանալու հնարավորություններ չկան, և հիմա արդեն ստիպված ենք լինելու այդ մթերքները ներմուծել արտերկրից, կամ էլ անցնել ինտենսիվ գյուղատնտեսությանը, ոլորտը նորարարություններով և տեխնիկական միջոցներով հագեցնելուն։

Մյուս մտահոգությունն այն է, որ եթե հանկարծ սահմանները բացվեն, թուրքական և ադրբեջանական էժան ու անորակ մթերքները չողողեն մեր շուկան՝ դուրս մղելով տեղական արտադրողներին։ Դրա համար գյուղատնտեսությամբ զբաղվող մարդիկ պետք է իրենց թիկունքում զգան պետության աջակցությունը, իսկ դրա համար էլ կառավարությունը նոր աջակցության մեխանիզմներ պետք է ստեղծի։ Բայց հարցն այն է, որ դժվար է հույսեր կապել ներկայիս իշխանությունների հետ, թե նրանք ի վիճակի են գյուղատնտեսության ոլորտում (և ընդհանրապես, որևէ ոլորտում, պոպուլիզմից բացի) արդյունավետ քաղաքականություն գործի դնել։ Իշխանություններին գյուղատնտեսության ոլորտն այնքան էլ չի հետաքրքրում, քանի որ իրենց համար այնպիսի թեմաներ են պետք, որ առանց երկար-բարակ մտածելու նկարվեն և փիառվեն, իսկ գյուղոլորտի արդյունքների համար տևական ժամանակ և ջանքեր են պահանջվելու։

Մյուս կողմից՝ ինչպես փորձագետներն են հաճախ նշում, խնդիրը իշխանությունների դիլետանտությունն է, քանի որ նրանք ոչ միայն գաղափար չունեն ոլորտից, այլև քանդում են մասնագիտացված կառույցները։ Այդպես նրանք լիկվիդացրեցին այդքան անհրաժեշտ գյուղատնտեսության նախարարությունը։ Իսկ, օրինակ՝ Նիկոլ Փաշինյանի պատկերացմամբ, գյուղատնտեսությամբ զբաղվելու կամ մոշ աճեցնելու համար պետք է անգլերեն կամ ռուսերեն իմանալ։ Այսքանից հետո էլ ի՞նչ ակնկալիքներ կարող ենք ունենալ։

Արտակ Գալստյան

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն կատարողները հավաքագրվել են ԻՊ-ի «Խորասանի ձայն» տաջիկական ՏԳ ալիքի միջոցով Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Եղանակային վատ պայմանների պատճառով Վրաստանից Հայաստան տանող ճանապարհը փակ է Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոսներ Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ հինգշաբթի է. ժամերգությունից հետո կատարվում է ոտնլվայի արարողություն Սամվել Շահրամանյանը Le Figaro-ին ասել է՝ քանի հայ է մնացել օկուպացված Արցախում Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների