Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Սենետ՝ հազարամյակների պատմություն ունեցող «աստվածների խաղ». «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Բոլոր ժամանակներում էլ շատերը նախընտրում են իրենց ազատ ժամանակը անցկացնել սեղանի խաղեր խաղալով: Խաղը սիրելի ժամանց է ոչ միայն երեխաների, այլև բոլոր տարիքի մարդկանց համար: Մեր ժամանակներում կան շատ այնպիսի անսովոր խաղեր, որոնք կարողացել են մեզ հասնել՝ կտրելով հազարամյակներ: Նման հնագույն խաղերից մեկն էլ Սենետն է: Ենթադրվում է, որ Սենետ սեղանի խաղը կարող է հայտնված լինել մ.թ.ա. մոտ 3500-ականներին Հին Եգիպտոսի տարածքում: Այդ հին խաղի առաջին խաղատախտակները հայտնաբերվել են 20-րդ դարի սկզբին: Հին եգիպտական բարձրաստիճան պաշտոնյա Խեսիրի դամբարանում է հայտնաբերվել այդ խաղի հնագույն լիարժեք հավաքածուն: Իսկ ամենալավ պահպանված հավաքածուն հայտնաբերվել է Թութանհամոնի դամբարանի պեղումների ժամանակ: Դա եղել է գլխավոր մուտքի ոսկեզօծ պատվանդանի վրա դրված արկղ:

Պարզվել է, որ տուփը իրենից ներկայացնում է քառակուսիների բաժանված խաղատախտակ, իսկ տուփի ներսում դրված են եղել զառեր և ֆիգուրներ, որոնք շատ նման են եղել շախմատային ֆիգուրներին: Եվ իրոք, Սենետը երկար ժամանակ շփոթել են շախմատի կամ շաշկու հետ: Բայց հետո պարզվել է, որ այդ խաղի իմաստը բոլորովին այլ է: Հին եգիպտական հիերոգլիֆների վերծանման շնորհիվ պարզ է դարձել, որ «սենետ» անվանումը թարգմանության մեջ նշանակում է «անցում»: Իրոք, խաղն ավելի շատ նման է ուղի անցնելուն և փորձություններ հաղթահարելուն, որոնք հանդիպում են ճանապարհին: Մասնակիցները զառեր են նետել, ապա իրենց ֆիգուրները տեղափոխել, այսպես ասած, ճանապարհով: Ֆիգուրները սովորաբար կոճակների, պտուտակների կամ կծիկների տեսքով են եղել:

Սենետը եղել է եգիպտացիների հիմնական զվարճանքներից մեկը: Այդ խաղը շատ բարձր է գնահատվել, այդ իսկ պատճառով խաղի հավաքածուներն են դրվել հարգված մարդկանց գերեզմաններում: Խաղն այնքան կարևոր է եղել Եգիպտոսի համար, որ այն հիշատակվում է անգամ «Մահացածների գրքի» 17-րդ գլխում և մահվանն ու վերամարմնավորմանը նվիրված հին մագաղաթներում՝ որպես հոգու երկար ճանապարհ դեպի աստվածային լույս: Հին եգիպտացիների հավատալիքների համաձայն, մահվանից հետո մարդու հոգին այնքան է թափառում մահացածների թագավորությունում, քանի դեռ երկրի վրա կատարված նրա բոլոր գործերը չեն գնահատվել և կշռադատվել: Եթե հանգուցյալն արդար կյանք է վարել, ապա նա մնում էր արևի աստծո՝ Ռայի խնամակալության ներքո և դառնում անմահ: Այսպիսով, կարելի է ասել, որ Սենետը աստվածների խաղ է:

Որպես պաշտամունքային խաղ՝ Սենետը տարածված է եղել Եգիպտոսում գրեթե երեք հազար տարի՝ սկսած մ.թ.ա. 2600 թվականից մինչև հռոմեական ժամանակաշրջանը (350 թվական) և հին քաղաքակրթության փլուզումը: Դրանից հետո Սենետը մոռացվել է գրեթե 2000 տարի, ապա կրկին բացահայտել իրեն և դարձել աշխարհի ամենահին ու խորհրդավոր սեղանի խաղերից մեկը, որը սկսել է նոր տարածում ստանալ: Ժամանակակից տեխնոլոգիաների դարաշրջանում Սենետը տեղափոխվել է սմարթֆոններ և համակարգիչներ: Այժմ յուրաքանչյուր ոք կարող է խաղալ այս հին եգիպտական խաղը: Բայց, իհարկե, խաղի էլեկտրոնային տարբերակը չի կարող փոխարինել իր փայտե նմանակին: Մարդիկ, ովքեր ապրել են մեզանից շատ առաջ, գիտեին այս խաղի արժեքը և նվիրված էին դրան:

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

«Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Հայաստանի տարածքում արգելափակվել են Սոլովյովի հաղորդումները Ջուր չի լինի Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Մարտի 29-ի եղանակային կանխատեսումները Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ ԵրևանումԶատիկին հաջորդող մեռելոցն աշխատանքայի՞ն կլինի, թե՞ ոչ Իրավիճակը ՀՀ ավտոճանապարհներին և Լարսում Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար Պուտինը զարմացած էր, որ Փաշինյանը ԼՂ-ն Պրահայում ճանաչել է Ադրբեջանի մաս. Լավրով Այսօր Ավագ Ուրբաթ է՝ Հիսուս Քրիստոսի չարչարանաց, խաչելության, մահվան ու թաղման հիշատակության օրը Ռուսաստանի ՊՆ-ն հայտնում է ուկրաինական 15 հրթիռ խոցելու մասին Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն