«Զբաղվում ենք նոր դեղամիջոցների փնտրտուքով, ունենք նշանակալի հաջողություններ»․ «Փաստ»
ИНТЕРВЬЮ![«Զբաղվում ենք նոր դեղամիջոցների փնտրտուքով, ունենք նշանակալի հաջողություններ»․ «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/22-10-21/d631edb49df91623d64165991264a735.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Պարբերաբար անդրադառնում ենք մեր երկրում գործունեություն ծավալող գիտական խմբերին: Այս անգամ զրուցել ենք Մնջոյանի անվան ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, քիմիական գիտությունների թեկնածու Անուշ Հովակիմյանի հետ: Նշում է` իրենց խմբի ղեկավարը քիմիական գիտությունների դոկտոր, ՀՀ նախագահի մրցանակակիր Սամվել Սիրականյանն է:
«Խմբի անդամներն ենք Էլմիրա Հակոբյանը և ես: Մեր գիտական խումբն աշխատում է ԳԱԱ օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոնի Ա. Մնջոյանի անվան նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտում: Այս ինստիտուտը Հայաստանում միակ գիտահետազոտական հաստատությունն է, որը 55 տարի և ավելի զբաղվում է նոր դեղամիջոցների փնտրտուքով: Մեր գիտական խումբն այս ինստիտուտի մի փոքր մասնիկն է, հետևաբար, մենք էլ զբաղվում ենք նույն գործունեությամբ, մասնավորապես` համակցված ալիցիկլո- և հետերոցիկլո [c] պիրիդինների բնագավառում հետազոտություններով: Բավականին հաջողություններ ունենք: Ունենք միացություններ, որոնք ցուցաբերել են շատ բարձր կենսաբանական ակտիվություն՝ հակացնցումային, նեյրոտրոպ, հակաուռուցքային, հակավիրուսային, հակաբակտերիալ և այլ հատկություններ: Օրինակ՝ ունենք միացություն, որն իր հակատրոմբոցիտային ակտիվությամբ գերազանցել է ասպիրինին: Ունենք միացություն, որը ցուցաբերել է աննախադեպ բարձր ակտիվություն խոզերի աֆրիկյան ժանտախտի դեմ, այդ հետազոտություններն արվել են Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտում և արտասահմանում: Այս ողջ ընթացքում մեզ հաջողվել է հեղինակավոր պարբերականներում տպագրել ավելի քան 45 հոդված»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Հովակիմյանն՝ ընդգծելով, որ դեղամիջոցների փնտրտուքը միշտ եղել է գիտության գերակա ուղղություններից մեկը Հայաստանում:
«Բայց որպեսզի որևէ նոր նյութ դառնա դեղամիջոց, այն պետք է բավականին երկար ճանապարհ անցնի՝ կլինիկական, նախակլինիկական հետազոտություններ, որոնք Հայաստանում շատ դժվար է իրականացնել՝ կապված ֆինանսական դժվարությունների հետ։ Մեր հոդվածներում արված հետազոտություններն արված են զուտ հնարավորության սահմաններում: Բայց նախնական տվյալներն ունենք, տպագրել ենք հոդվածներում և ֆինանսական հնարավորության դեպքում կփորձենք նման հետազոտություններ իրականացնել։ Պետության կողմից դեռևս նման նախագծեր չկան»,-հավելում է մեր զրուցակիցը:
Գիտական խմբի ղեկավար Սամվել Սիրականյանն ընդգծում է` կարևոր է, որ հայտնաբերել են նյութեր, որոնք ունեն բարձր ակտիվություն, գերազանցում են արդեն եղածներին:
«Իհարկե, դրանց հայտնաբերմամբ և հոդվածների տպագրությունով ամեն ինչ չի վերջանում: Հնարավորության դեպքում դրանք անպայման կվերածենք դեղամիջոցի: Այստեղ սինթեզվել են միացություններ, դրանք ուսումնասիրվել են, և Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտը 14 հայկական դեղամիջոց է ունեցել Խորհրդային Միության ժամանակաշրջանում, որոնցից 3-4-ը մինչև օրս էլ օգտագործվում են: Հիմա հնարավորությունները քիչ են, և աշխատում ենք գտնել գործընկերներ հետագա հետազոտությունների համար: Որքան ֆինանսները մեծ լինեն, այնքան այդ ճանապարհն ավելի արագ կանցնենք: Մեր գործն անընդհատ է, կարևոր է, որ կան շատ ակտիվ միացություններ, օրինակ` հակավիրուսային դեղամիջոց, որը պայքարում է խոզերի աֆրիկյան ժանտախտի դեմ, այն կարող է ազդեցություն ունենալ նաև Կովիդի դեմ: Մեր այդ նյութը համարյա 100 տոկոսանոց ակտիվություն ունի, իսպառ ոչնչացնում է վիրուսը: Բայց, ավաղ, Հայաստանում դեռ չկան լաբորատորիաներ, որտեղ կարելի է նման հետազոտություններ անցկացնել»,-հավելում է Սիրականյանը:
Ֆինանսավորման մասին: Անուշը նշում է` իրենց ֆինանսավորման հիմնական աղբյուրը Գիտության կոմիտեն է, բայց իրենց խումբը մասնակցել է Հայ օգնության ֆոնդի, «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամի կողմից կազմակերպված մրցույթներին և շահել դրամաշնորհներ: «Երիտասարդ գիտնականների աջակցության ծրագիրը, որը վերջերս է վերսկսել իր գործունեությունը, կազմակերպել է մի քանի մրցույթներ: Գիտական սարքերի և նյութերի ձեռքբերման մրցույթում մեր խումբը դարձել է շահառու, ինչը մեզ հնարավորություն տվեց ձեռք բերել նոր սարքեր, ինչպես նաև արդիականացնել հները:
Բացի դա, այս տարի մեր խմբի երեք անդամները ներառվել են «Արդյունավետ գիտաշխատող» մրցույթի շահառուների ցանկում: Սա գիտնականի գիտական գործունեության արդյունավետության ցուցանիշն է: Իմ կարծիքով` սա ԳԿ-ի կողմից կազմակերպվող լավագույն մրցույթներից է: Հաջորդը «Կին ղեկավարների առաջխաղացմանն» ուղղված մրցույթն էր, որում մեր գիտական խումբը շահել է: Ներկայացված աշխատանքի ղեկավարը ես եմ, այն նորույթ է Հայաստանի համար, նվիրված է պոտենցիալ կենսաբանորեն ակտիվությամբ օժտված հիբրիդային միացությունների սինթեզի և հատկությունների ուսումնասիրությանը, որն իրականացնելու ենք նոր մեթոդով:
«Առաջատար հետազոտությունների աջակցության մրցույթում» ևս շահել ենք, ղեկավարը պարոն Սիրականյանն է: ԳԿ-ի կողմից մրցույթն առաջին անգամ էր կազմակերպվում, այն հնարավորություն տվեց մեր խումբն ընդլայնել մեկ անդամով, մեկ տարի հետո էլ հնարավորություն ունենք ընդգրկել երկու մագիստրոսների: Իհարկե, այս հաջողությունների համար մեր գիտական խումբը և ես պարտական ենք պարոն Սիրականյանին, նրա ավանդը իմ կայացման գործում շատ մեծ է»,-ասում է մեր զրուցակիցը: Իսկ վերջում ցավոտ կողմի մասին:
«Բոլորն աշխատում են, հոդվածներ տպագրում, բայց քանի որ աշխատավարձը ցածր է, երիտասարդները չեն գալիս դեպի գիտություն: Լաբորատորիաներ ունենք, որտեղ երիտասարդ մասնագետներ չկան, այսինքն մի քանի տարի հետո այդ լաբորատորիաների փակման հավանականությունը բավականին մեծ է: Եթե չլինեին դրամաշնորհները, մրցույթները, միայն աշխատավարձով շատ դժվար կլինի: Հուսանք` պետությունը կավելացնի գիտությանը տրվող ֆինանսավորումը»,-եզրափակում է Անուշ Հովակիմյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/3b135f348404fc342070bcb829c93ad4.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4cd5e6db8ced4f96cdc21debb0c375c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/48f33f29aac9e85eafd94a1646844211.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/7651c9b388ed53262dec038d0021978d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c944ad6efd50ae04ebb2c0830c6ba485.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c2b4b0383efa905e445945238b6f80fe.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/4be616ea97da1140b4cf60f63ca15055.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee49af692bb05832b1d0b87064657fc0.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d43d0dae0ec5baff0965b1bb47fbcca5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/747d0f849ffb1b2cfa1e22a438eb7565.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/abb3c4474fa628d713b57922f921df77.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/16bab422cfdab624e4d2d0a3bad9caad.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ea1e39ea230b6397d48da247fcbd3b33.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2798b36e7369945921672d7bb5e67118.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/7a9812e528b7ce925561506205b6501d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/a6380f2c5d50f514ec1b3d4cb642f4f9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f79946a84f362e51afc3697ff00ea512.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/4819483eea5e60aa0a9815495a6f2b17.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/807b228a294c2a58cb8a4ddaa7136ee6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6e24ed9bf96264f05c08919453378abe.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/3a1ada0494e276fc78991b92a721c57f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/23958bde588ec7b7ef98db83c7efec9c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6eb360c1fc1f59b8e660066ef56143bc.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5446dc64a3d95b3558c94a2e7113b94f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1d9f53fcc99fea256e9d87406a684332.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d2215e84cec73b4b3443b7ae90798e5d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2d5c6beee7ac76c8711778dca5942432.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/314de25b60ed5a63ba157fc7dc4a530a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/20aeb363141bd0911046cdf163758a31.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/fea3379ae94d669e90916d1bfc6fee11.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/7167ec1af7d0d23137df926d44b7c288.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/0669ab1b124859674d6f383457649b51.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/ccf618f154941ddbcaa8d6f2c888d8e5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-07-24/c9cbb161f8080a2706ae3fe454029927.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/4f37af345b79ec7c56d296e3513d83a5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/13f1b0a6b6af9beec7d9701dcb9cef55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/b7e9c672aee3abd11429784b467b255b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/254273098ba94ba58fcb87f889c2c630.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/e90e3efd2567713bd5dfcefd8e7ee100.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/7c11f6b091b50f68bd2db2d5bf3e2ffc.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/e4a2b7654fc00544c4586f44626d281c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/83b94bb5705acf679ddbf07e3156b3bc.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/02fc661678cbdbc9517b76a4a6e8fbc7.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/b30bf51fb2def6863579f745eca5d73a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/365f82457bdc79b85d7e0e2c5ec8b6ef.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/746370f173572596cca5ee00f4399150.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/f3394b9a485d7f663f8ad3e222f99c82.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/cd92cc059563373c89f64c07e444da8f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/179a80d9d37803dada80de9005ad5c71.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-07-24/d0dc6fb0491f6a03eb30528f718623f4.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)