«Նպատակը Հայաստանում տարածված գյուրզայի ենթատեսակի թույնի դեմ հակաթույնի ստացումն է». «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ![«Նպատակը Հայաստանում տարածված գյուրզայի ենթատեսակի թույնի դեմ հակաթույնի ստացումն է». «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/10-12-21/b2cbe8aba2aa99744f7ebb4262bff489.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Արսեն Քիշմիրյանը ՀՀ ԳԱԱ Լ. Ա. Օրբելու անվ. Ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի Թունաբանական հետազոտությունների լաբորատորիայի գիտաշխատող է: «Այստեղ զբաղվում ենք Հայաստանում տարածված թունավոր օձերի թույներով, դրանց ակտիվ բաղադրամասերի ուսումնասիրությամբ: Սկզբնական շրջանում ուսումնասիրում էինք, թե ինչպես են այդ բաղադրամասերն ազդում տարբեր հիվանդությունների կենդանական մոդելների վրա, դրանց հնարավոր թերապևտիկ դերը, ինչպես են ազդում թույների բաղադրամասերը կենսաբանական թաղանթների վրա: 2018 թ.ից տիկին Այվազյանի ղեկավարությամբ (Նաիրա Այվազյանը Թունաբանական հետազոտությունների լաբորատորիայի վարիչն էխմբ.) ստանում ենք հակաթույն՝ գյուրզայի՝ Հայաստանում տարածված ենթատեսակի թույնի դեմ: Հայաստանում տարածված է գյուրզայի «Macrovipera lebetina obtusa» ենթատեսակը, որն իր բաղադրամասային կազմով զգալիորեն տարբերվում է այլ ենթատեսակներից»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Քիշմիրյանը:
Նշում է՝ Հայաստանում հակաթույնի հետ կապված խնդիր կա: «Հայաստանում առկա է Ուզբեկստանի արտադրության հակաթույն, այն գնում է մասնավոր ընկերությունը, ումից էլ ձեռք են բերում բուժհաստատությունները: Բավականին ծանր իմունոլոգիական պրոդուկտ է, քանի որ երեք օձի թույնի դեմ է, այսինքն՝ մեր օրգանիզմ տարբեր հակաթույներ են մտնում դա ներարկելու ժամանակ: Այն լրիվ այլ ենթատեսակի դեմ է, Հայաստանում այդ ենթատեսակը չկա: Կասկածներ ունեինք, որ արդյունավետությունը բավականին ցածր է: Հակաթույնի մեկ ամպուլան դեղատանն արժի մոտ 120 հազար դրամ, իսկ մեկ խայթոցի ժամանակ հնարավոր է օգտագործվի հակաթույնի մի քանի չափաբաժին: Այսպիսով՝ նախաձեռնեցինք մեզ մոտ տարածված գյուրզայի ենթատեսակի դեմ հակաթույնի ստացումը: Հակաթույնը նոր գյուտ չէ, 19-րդ դարի վերջերից դրանք մշակվում են: Կենդանական ծագման են, այսինքն՝ կենդանիներին քիչ-քիչ քանակություններով թույն են ներարկում, նրա իմունային համակարգը խթանվում է, և այն արտադրում է հակամարմիններ՝ հակաթույնի առանձին բաղադրամասերի դեմ: Մեր փորձերը սկսեցինք ճագարներից:
Կենդանուն իմունիզացնում ենք, սպասում, որ հակամարմիններ արտադրվեն, այնուհետև վերցնում ենք արյունը, անջատում և մաքրում ենք հակամարմինները, որը հակաթույնի նախատիպ է: Հետո արդեն ստուգվում է դրա արդյունավետությունը կենդանիների վրա: Իրականացրեցինք փորձեր, որոնք բավականին արդյունավետ էին»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Ի դեպ, գնել են խոյ, խնամել նրան և իրականացրել իրենց փորձերը: «Ստացված արտադրանքի նախատիպը շատ ավելի լավն էր, քան ճագարի դեպքում, սկսեցինք դրա արդյունավետության փորձարկումները մկների և առնետների վրա, ինչպես նաև ուզբեկական հակաթույնի արդյունավետության գնահատումը: Մեր մտահոգությունները ճիշտ էին այն առումով, որ ուզբեկական հակաթույնի ազդեցությունը բավականին քիչ է: Մինչ օրս լաբորատոր պայմաններում անընդհատ փորձարկումներ ենք իրականացնում: Ամռանը ստացա դրամաշնորհ գիտական սարքերի ձեռքբերման նպատակով, ներառված էին նաև լաբորատորիայի երիտասարդ ասպիրանտներ, գիտաշխատողներ: Դրամաշնորհն ուղղված էր սարքավորումներ ձեռք բերելուն, որոնք հակաթույնի ստացումը, որակական գնահատումն ավելի հեշտ կդարձնեն: Այս տարի արդեն թեմատիկ ֆինանսավորման շրջանակում տիկին Այվազյանը շահեց բավականին խոշոր դրամաշնորհ Գիտության պետական կոմիտեից՝ ուղղված հակաթույնի մշակմանը և ստացմանը: Առաջիկա մեր պլաններից է ձիերի ձեռքբերումը՝ հակաթույնի նախատիպի ստացումը նրանց օգնությամբ իրականացնելու համար»,-ասում է Քիշմիրյանը՝ ընդգծելով, որ արդյունքներն արդեն իսկ բավականին լավն են, մրցակցում են միջազգային որոշ հակաթույների նախատիպերի հետ: Արդյունքները տպագրված են միջազգային հեղինակավոր ամսագրերում:
«Թունաբանական հետազոտությունների լաբորատորիայում տարբեր խմբեր են գործում, զբաղվում եմ նաև այլ թույներին վերաբերող հետազոտություններով, բայց իմ և տիկին Այվազյանի գործունեության հիմնական ուղղություններից մեկը գյուրզայի՝ Հայաստանում տարածված ենթատեսակի թույնի դեմ հակաթույնի ստացումն է: Փորձերը ցույց են տալիս, որ մեր ստացած հակաթույնի նախատիպն արդյունավետ է նաև մեկ այլ տեսակի հայկական իժի թույնի, դրա բաղադրամասերի դեմ: Այսինքն՝ հայկական իժի խայթոցի դեմ այն նույնպես կարող է արդյունավետ լինել: Հայաստանում տարածված թունավոր օձերն իժեր են, դրանց ընդամենը չորս տեսակ կա Հայաստանում: Բացի գյուրզայի այս ենթատեսակից, մնացած երեքը գրանցված են Կարմիր գրքում, դրանց հանդիպելը կամ դրանց խայթոցի հավանականությունը գրեթե զրոյական է: Բայց գյուրզայի այդ ենթատեսակն ամենուր է, տարածված է ամբողջ Հայաստանում և վտանգ է ներկայացնում»,-հավելում է մեր զրուցակիցը:
Զրույցի վերջում անդրադառնում ենք ոլորտային խնդիրներին: «Հայաստանում բավականին վատ վիճակում են ենթակառուցվածքները՝ լաբորատոր սարքերը, կահավորանքը և այլն: Տարբեր դրամաշնորհների շնորհիվ մեր լաբորատորիան բավականին բարվոք տեսք ունի, կահավորված է, սարքավորումներն առկա են: Բայց պետք է նշել, որ Հայաստանի շատ ինստիտուտների պարագայում վիճակը ցավալի է՝ կահավորման, նյութերի, գործիքների և մնացած առումներով: Եթե հայտ ես ներկայացնում դրամաշնորհի համար, պետք է ինչոր հիմք ունենաս՝ գործիքների ու նյութերի տեսքով, դրամաշնորհով դիմում ես փոքր աջակցություն ստանալու համար: Օրինակ՝ դրամաշնորհի համար դիմող անձը կամ գիտական խումբն ասում է՝ իրականացնում ենք հետազոտություններ, այս և այս սարքերն ու նյութերն ունենք, ձեր աջակցությամբ էլ մեզ անհրաժեշտ սարքը կամ նյութը ձեռք կբերենք, որպեսզի մեր հետազոտություններն ամբողջական դառնան: Շատերը նաև անհրաժեշտ բազայի բացակայության պատճառով չեն կարողանում դիմել դրամաշնորհների ստացման համար: Միևնույն ժամանակ գիտական շատ ինստիտուտներ տարբեր դրամաշնորհների միջոցով բազա են ստեղծում, հետո կարողանում դիմել այլ գրանտների և շահել դրանք: Ավաղ, շատ տեղերում վիճակը ցավալի է, քանի որ այդ բազան չկա: Մյուս կողմից բավականին ցածր է պետական աշխատավարձը»,-եզրափակում է Արսեն Քիշմիրյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/89fd45a73bc26a99af1223f5b2ce54cd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/b71f425eb26e82fc1c1eeee07400f713.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/e7007c15cbf4afd609f05858b0ebb6b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/714f1b4a70b176391e69008fdfa25dea.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/9543834b550d7f0dcf744eccacd3407e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/ee261e6792614d90eba8290d546c28c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8cd80515a07b04f5bbbc8785ced2a204.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ab5eae72e2021c18e7631050bfdaf9ec.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/609a68036537258244309afe4c1ee26c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f165cbe5cb6c2ea8e817606d82651d18.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d9318377d6d61272c9a1d29f0e8aaf13.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/cc35bd69f587d41f973abd38b39c646b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2beeeae1fbd87da8ee13f4bbf204b666.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b40371bf6eede732bb5480b54a6a689d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/092ceff9b11f3c86110cb39c98a2bd34.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f3869c08c2a63bdb85e9ea71b952111a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/67d78ecca4898fc60e38662000b335f1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/91bb82389e823e284053bf658a79d1f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f984a1b924d2f5244f6efdf5cd82210f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/861591d9e0e22c6c7c03e9c02e2a8d73.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/13668ae49a3c0fc187c200fb4f9af60a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/919b3a8132e8c9756c116d6097498e0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1b3254116195483f9493ad0adeac5ca6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5da76aa425a5bf381eb89ffc54f1e2d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9a47438e7b842031ff8d93c2e83b5e14.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c1e4802f1b25ab4e262609b291851732.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8534f6ed59531ae9f78488b690b43568.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/79c1b4f5bfae5392b2e831a4f581d6f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/724f912dd9c83740bf224c1d6933231d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/530f1857ce22f002fc50328e4ff59e24.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/718baa47237e76747abbfd4bf5753906.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/accfca599792efab34c48735275c8aac.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f4b6fd1c0ec03c9a7ce2ab984c719a01.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/897a989ae08861a6316124f06a3775d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/940282e844cdb9757aab7f0ce018b5de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8d0e952958ca25cab05220ead0da525f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee20c370b36480cd20a4e39d026982d8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/42d18862b1aa67eb4ebb5e476046f86b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f29578ee2cf9d98a81f1dfa9056a7f55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/bc1040d06404d2081b9edaebdb8fbc4d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9cfd5288a3d90ca5d12498d44c811cf2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6b538185e08c5cc76dd3c518919efdbb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/761a66a2e3036b11f4b26f0c0dc11ead.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4ceee149700bfcddc318d7ed9ae10ff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2275f131e088b6a65854230de62393a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6cb7a0845561b9a36797c6a7a9286371.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f55df68cc3a65a59a768e0df87421697.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f5e470b09266f51a8763633bb258bc32.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b6404cbbf63e087c1e89d1b26dc98726.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/84cfd8cc8c0a43572129059864c01bbc.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)