Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Շատախոս», «շաղակրատ» բալալայկան. «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Բալալայկան բառիս բուն իմաստով ժողովրդական երաժշտական գործիք է և նաև իր անունն է ստացել ժողովրդի կողմից: Այդ գործիքը հազվադեպ կոչում են նաև այլ կերպ՝ բալաբայկա, որը առավել բնորոշ է Ռուսաստանի հարավին, Բելառուսին և Ուկրաինային: Ենթադրվում է, որ «բալալայկա» անվանումը գալիս է «շատախոսել», «շաղակրատել» բառերից, որի իմաստը մոտավորապես հետևյալն է՝ «պարապ խոսակցություն» կամ «անիմաստ բանի մասին զրուցել» (болтать, балакать, балабонить, балаболить): Բալալայկայի հնչյունները ասոցացվել են հենց լարերի անիմաստ տատանումների հետ: Մեկ այլ վարկածի համաձայն, «բալալայկա» անվանումը գալիս է թաթարերեն (նաև հայերենում օգտագործվող) «բալա» բառից, որը նշանակում է «երեխա»:

Բայց միանգամայն հնարավոր է, որ «շատախոսել», «շաղակրատել» բառերը ևս առաջացել են այդ բառից, քանի որ դրանք բնորոշ են երեխաներին: Բավականին տարօրինակ է, բայց պատմությունը պահպանել է շատ քիչ հիշատակումներ բալալայկայի ստեղծման մասին: Եղած տեղեկություններն էլ անհասկանալի են և հաճախ հակասական: Իսկ ահա դոմրա երաժշտական գործիքի մասին հիշատակումները շատ ավելին են: Այդ երաժշտական գործիքը համարվում է բալալայկայի նախատիպը: Այնուամենայնիվ, կա վարկած, որ բալալայկան և դոմրան գոյություն են ունեցել միաժամանակ՝ իրարից անկախ: Որոշ պատմաբաններ կարծում են, որ դոմրաներով նվագել են թափառական երաժիշտները, իսկ բալալայկան միշտ էլ եղել է բացառապես ժողովրդական գործիք: Թափառական երաժիշտների անհետացումով անհետացել է նաև դոմրան, իսկ բալալայկան մնացել է: Բացի այդ, կա ևս մեկ ենթադրություն, որ դոմրան ժամանակի ընթացքում պարզապես վերանվանվել է բալալայկայի:

Գուցե դա պայմանավորված է նրանով, որ պատմության որոշակի ժամանակահատվածներում դոմրայի նկատմամբ վերաբերմունքը տարբեր է եղել՝ մի թագավոր սիրել է այդ գործիքի հնչյունները, մյուսը՝ ընդհակառակը, և ավելին՝ անգամ հետապնդել է դրանց վրա նվագողներին: Բալալայկայի ստեղծման պատմության ավելի պարզ հիշատակումներ հանդիպում են Պետրոս Մեծի գահակալության փաստաթղթերում, օրինակ՝ 1714 թվականի «Գրանցամատյանում»: 18րդ դարից սկսած բալալայկան աստիճանաբար սկսել է նվաճել սլավոնական ժողովուրդների սերը և ժամանակի ընթացքում ճանաչվել որպես ազգային գործիք՝ դառնալով ռուս ժողովրդի խորհրդանիշ: Սկզբնապես գործիքը ունեցել է կլոր ձև, շատ երկար գրիֆ, որը գերազանցել է մարմնի երկարությունը չորս անգամ, և մետաղից պատրաստված երկու լար, ինչը այդ գործիքի հնչյունները դարձնում էր հնչեղ և, միևնույն ժամանակ, փափուկ:

Ժամանակի ընթացքում բալալայկայի կլոր մարմինը վերափոխվել է եռանկյունու, ավելացվել է ևս մեկ լար և կրճատվել է գրիֆի երկարությունը: Սխալ է ենթադրել, որ ներկայումս երաժիշտները մոռացել են բալալայկայի մասին: Իհարկե, այն հիմա այնքան տարածված չէ, ինչպես նախկինում, այդուամենայնիվ, բալալայկան դեռ պահանջարկ ունի ժամանակակից արհեստավարժ երաժիշտների շրջանում: Ներկայումս բալալայկան զգալիորեն բարելավվել է որպես երաժշտական գործիք, որը թույլ է տալիս այդ գործիքով նոր հնչյուններ արձակել: Երաժիշտները, որոնք վարպետորեն բալալայկա են նվագում, կոչվում են բալալայկիստներ: Նրանց հմտությունների շնորհիվ հնչում են ոչ միայն ականջներին ծանոթ ռուս ժողովրդական մեղեդիները, այլ նաև արտասահմանյան դասականների և ժամանակակից երաժիշտների ստեղծագործությունների թեմաներով տարատեսակ մշակումներ:

Մինչ օրս գրվել են բալալայկայով կատարման համար նախատեսված տարբեր երաժշտական գործեր՝ սոնետներ, սյուիտներ և այլն: Ներկայումս բալալայկիստների վերապատրաստման ծրագրերը Ռուսաստանում ստանում են աջակցություն պետական մակարդակով: Երկրի գրեթե բոլոր մանկական երաժշտական դպրոցներում կան բալալայկայի դասարաններ, որտեղ ուսումնասիրության ժամանակահատվածը տատանվում է 5-ից 7 տարի: Հայտնի բալալայկիստների շարքում են Վասիլի Անդրեևը, Դմիտրի Կալինինը, Սեմեն Նալիմովը, Բորիս Տրոյանովսկին և շատ ուրիշներ:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է