Ստեչկինի ատրճանակ. խոշոր, բայց արդյունավետ. «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
1920-ականների վերջին հայտնվել է լիովին ավտոմատ ատրճանակ: Դա եղել է Astra 901 մոդելը, որը հիմնված էր Mauser K-96 մոդելի վրա: Բացի դա, ստեղծվել էին իսպանական Royal- ը, Azul- ը և, վերջապես, կրկին գերմանական Mauser 712-ը, որն անգամ կրակի ռեժիմի անջատիչ ուներ: Հասկանալի է, որ նման ատրճանակ ԽՍՀՄ-ը չուներ, և պետք էր դա ստեղծել: «Ստեչկին» ատրճանակի պատմությունը սկսվել է Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտից հետո, երբ ռազմական կանոնադրությամբ սպաների և որոշ զինվորների արգելվել է գնդացիր կամ կարաբին կրելը, և ստեղծվել է ինը միլիմետրանոց ավտոմատ ատրճանակ:
Դրա ստեղծողը եղել է Կենտրոնական նախագծային բյուրոյի ինժեներ Իգոր Յակովլևիչ Ստեչկինը, որի համար նա ստացել է Ստալինյան մրցանակ: 1951 թվականին ատրճանակն ընդունվել է խորհրդային բանակի սպառազինություն АПС հապավմամբ (автоматический пистолет Стечкина): Զենքն ունեցել է կրակելու երկու եղանակ՝ կրակահերթ կամ մեկական: Ավելի մեծ ճշգրտության կրակ վարելու համար հնարավոր է եղել օգտագործել ատրճանակի փայտյա պատյանը, որը զենքին ամրացնելու հնարավորություն է ունեցել: Ստեչկինի ատրճանակն ունի կրկնակի հարվածայինձգման մեխանիզմ, որն ապահովում է լիակատար անվտանգություն ապահովիչից հանված լինելու ժամանակ, անգամ եթե փամփուշտը արդեն փողում է: Բացի այդ, ապահովիչի միջոցով է իրականացվել կրակի վարման եղանակը փոխելը:
Կրակի վարման արագությունը նվազեցնելու համար իներցիոն դանդաղեցուցիչ է տեղակայված բռնակի մեջ: Թիրախի կառուցվածքը ունի 25, 50, ինչպես նաև 100 և 200 մետր տիրույթ: Զենքը հագեցած է կրկնակի աստիճանավոր պողպատե պահունակով, որը տեղավորում է 20 փամփուշտ: Թեստերի ժամանակ Ստեչկինի ատրճանակը որոշակի պարամետրերով գերազանցել է Astraին և համարյա չի տարբերվել Սուդակովի ավտոմատ-ատրճանակից: «Ստեչկին» ավտոմատ ատրճանակն արտադրվել է միայն Խորհրդային Միությունում 1952 թվականից մինչև 1958 թվականները: Բանակում իր խոշոր լինելու պատճառով այն չի արմատավորվել:
Բայց անվտանգության ծառայության կառույցներում և հատուկ ջոկատայինների շարքերում դեռևս օգտագործվում է Ստեչկինի ատրճանակը, չնայած այն այնտեղ է հասել ավելի ուշ: 1970-ականներին Ա.Ս. Նեուգոդովը նախագծել է Ստեչկինի ավտոմատ ատրճանակի միակ նորարարացումը: Դա անձայն ավտոմատ ատրճանակ է: Այն ստեղծելու համար փամփուշտի արագությունը իջեցվել է մինչև 290 մ/վրկ-ի՝ փողի ներսում անցքերի երկու խումբ ավելացնելով, որոնք վառոդային գազերը շեղում են դեպի անձայն կրակի սարք՝ խլացուցիչ: Արդյունքում, առանձին կրակոցներով կրակահերթերը այդ ատրճանակից դարձել են ավելի էֆեկտիվ, քան նախկին մոդելի դեպքում: Ներկայումս էլ Ստեչկինի խլացուցիչով ատրճանակները օգտագործվում են հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների կողմից:
ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում