Yerevan, 28.March.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Ռիսկն անորոշությունն է. եթե տնտեսությունը ձեռնունայն մնա, հերթական ուժգին շոկը կլինի». «Փաստ»

INTERVIEW

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը տնտեսության այդ պահի բոլոր շարժերի օպերատիվ, իրավիճակային գնահատականն է: ՏԱՑ-ն այն ցուցանիշը չէ, որի վրա պետք է հիմնվել տնտեսության վերաբերյալ ֆունդամենտալ գնահատական տալու տեսանկյունից: Այս կարծիքին է «Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Լիլիա Ամիրխանյանը, որի հետ զրուցել ենք արձանագրված աճերի, նաև դրանցից բխող հնարավոր ռիսկերի մասին:

«Ամեն դեպքում, փաստն այն է, որ տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում աճեր են արձանագրվում, չհաշված առանցքային՝ գյուղատնտեսության և հանքարդյունաբերության ուղղությունները, որոնցում անկումային ցուցանիշներ ունենք: Ու հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ կիսամյակային համախառն ներքին արդյունքի պարագայում ևս գյուղատնտեսության ցուցանիշն անկումային է, վստահ եմ, որ այս պահին ոլորտը շարունակում է անկում գրանցել: Սա իրական հատվածի հետ կապված շատ խոսուն ցուցանիշ է, որովհետև գյուղատնտեսության ոլորտն ուղիղ փոխկապակցված է մեր իրական տնտեսական հատվածի հետ, ապահովում է աշխատատեղերի զգալի մասը, նաև երկրում ստեղծվող արդյունքի հիմքը: Հետևաբար, ածանցյալ կապով այն կարող ենք կապել մեր արտահանման հնարավորությունների հետ: Երբ նայում ենք ՏԱՑ-ի բացվածքը, ապա, թեկուզև մի փոքր այլ ցուցանիշներով, ընդհանուր առմամբ, կառուցվածքային իմաստով մենք որակական որևէ փոփոխություն այսօր չենք նկատում: Լոկոմոտիվ ուղղությունները առևտուրն ու ծառայություններն են, այդ թվում՝ ֆինանսական ծառայությունները: Այս իրողությունը վկայում է այն նույն պահպանվող միտման մասին, որից բխող իրականության մեջ ենք այս տարվա գարնանից: Այսօր մեր տնտեսության աճը գրեթե բացառապես արտաքին գործոններով է պայմանավորված»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց փորձագետը:

Նրա խոսքով, լավ է, իհարկե, երբ հանգամանքներն այնպես են դասավորվել, որ տնտեսությունն այս պահին շահում է իրավիճակից: «Բայց այդ աճի ռիսկայնությունն ու խնդիրն այն է, որ նախ՝ այս գործոնները որևէ կերպ կանխատեսելի չեն հաջորդ փուլերի համար: Ռիսկն անորոշությունն է: Օրինակ՝ ինչպես տարեսկզբին կանխատեսելի չէր օտարերկրացիների ներհոսքը մեր երկիր, հիմա ևս կանխատեսելի չէ, թե ինչ կլինի այդ հոսքերի հետ հաջորդ ամիսներին: Բայց խնդիրն, ընդհանուր առմամբ, ավելի խորքային է: Մենք այսօր կանգնած ենք ոչ միայն այդ անորոշության առաջ, երբ չենք հասկանում, թե հաջորդ ամիս ինչ կլինի, այլ խնդիրն այն է, որ որևէ կերպ բացառված չէ այն սցենարը, որ այդ հոսքերը կտրուկ անկում կապրեն, ինչի պարագայում մեր տնտեսությունը փաստացի ձեռնունայն է մնալու: Ես վստահաբար կարող եմ ասել, որ դա հերթական բավականին ուժգին շոկը կլինի: Այսօրվա ցուցանիշների, հանրությանը դրանց մատուցման միջոցով առկա հանրային տրամադրությունները ոչ այդքան օբյեկտիվ ու ոչ այդքան հիմնավորված որոշակի դրական սպասելիքներ են առաջացնում, որոնց չիրականացման ու չկատարման պարագայում շոկերը շատ ավելի մեծ են լինելու»,-նշեց Լ. Ամիրխանյանը՝ հիշեցնելով, որ նմանատիպ իրավիճակի բախվել ենք դեռ 2018-ին, երբ քաղաքական իրադարձություններից հետո դրական սպասելիքներ էին ձևավորվել:

«Բիզնեսը կոնկրետ ակնկալիքներով, սպասելիքներով որոշակի գործողությունների գնաց, որոնք, սակայն, որևէ կերպ չարդարացան: Արդյունքում միայն պարտավորություններ կուտակվեցին, իսկ պլանավորվածը չիրականացավ: Ու, տրամադրություններից զատ, տնտեսվարող սուբյեկտները բախվեցին լուրջ խնդիրների: Հիմա մտավախություն կա, որ այս աճերը, դրանց ներկայացումը, այդ ցուցանիշների շուրջ ձևավորվող հանրային ու բիզնես տրամադրությունները մեզ կարող են նմանատիպ իրավիճակի հանգեցնել՝ այսօր առկա իրավիճակի՝ հնարավոր կտրուկ փոփոխության դեպքում»,-նկատեց փորձագետը:

Իսկ թե ինչու է փորձագետը պնդում, որ վերոնշյալ սցենարի դեպքում մեր տնտեսությունը ձեռնունայն կմնա, նա մատնանշեց ՀՆԱ-ի կիսամյակային ցուցանիշները, որտեղ գյուղատնտեսության ու հանքարդյունաբերության ոլորտներն անկումային են.

«Այս մասով կան գնահատականներ, թե մեզ մոտ կառուցվածքային փոփոխություններ են տեղի ունեցել, հանքարդյունաբերությունն անկում է ապրել, փոխարենն ավելացել է մշակող արդյունաբերությունը: Կտրուկ համաձայն չեմ այդ գնահատականների հետ, որոնք ևս հանրային համապատասխան տամադրություններ ստեղծելու նպատակ են հետապնդում: Մինչդեռ իրականում այն աճը, որը գրանցվել է մշակող արդյունաբերությունում, հենված է մի շարք գործոնների վրա: Այս առումով չենք կարող անտեսել նաև գնաճի գործոնը: Բոլոր բացարձակ ցուցանիշները հաշվարկվում են ընթացիկ գներով, և գնաճի այսպիսի բարձր տեմպի պարագայում այդ ցուցանիշները չէին կարող բարձր չլինել: Բացի այդ, նախորդ բազային տարին, որի հետ համեմատություն է արվում, որևէ կերպ դրական տարի չէր նույն մշակող արդյունաբերության համար: Ամբողջ 2021-ի ընթացքում ոլորտը կա՛մ անկումային է եղել, կա՛մ ունեցել է շատ չնչին աճեր: Մշակող արդյունաբերությունում գրանցված աճի հաջորդ ազդեցությունը ևս կապված է օտարերկրացիների ներհոսքի հետ, որը մեզ մոտ սպառողական պահանջարկ է ձևավորել: Չորրորդը սեզոնային գործոնն է: Առհասարակ, 2021-ն իր հերթին 2020-ի՝ բավականին բացասական բազային իրավիճակի վրա էր հիմնված: Այսինքն, մենք ունեինք ճգնաժամային և անկումային 2020, որին հաջորդեց ոչ ամբողջական վերականգնված 2021-ը, ու այսօր արդեն այս բազային հիմքի վրա ունենք հավելաճ»:

Մեր զրուցակիցը շեշտեց, որ առկա աճը ուղղորդված, երկարաժամկետ պլանավորված քաղաքականության արդյունք չէ: «Հանքարդյունաբերության մեջ անկում է գրանցվել, մշակող արդյունաբերության ճյուղում խիստ կարճաժամկետ արտաքին գործոններով պայմանավորված աճ կա: Բայց պատկերացրեք սցենար, երբ կարճաժամկետ գործոնների ազդեցությունը թուլանում է, մշակող արդյունաբերության աճը անկում է ապրում, իսկ տնտեսության համար առանցքային հանքարդյունաբերությունը շարունակում անկումային մնալ: Պարզ է, չէ՞, որ նշվածի հետևանքով տնտեսությունը ձեռնունայն կմնա: Սա ռիսկերից մեծագույնն է: Իհարկե, պետք է ուրախանալ աճի ցուցանիշներով, բայց դրան զուգահեռ պետք է իրականացվի հստակ քաղաքականություն. մի կողմից՝ այդ բոլոր գործոնները պետք է սեփական տնտեսության ներսում կապիտալիզացնել, որ կարճաժամկետ էֆեկտները հնարավորինս դառնան միջնաժամկետ և երկարաժամկետ: Երկրորդ կարևոր հանգամանքը զգոնությունը և սթափությունը չկորցնելն է, ունեցածը պահելը, հնարավորության պարագայում զարգացնելը»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով, որ այն, ինչ կատարվում է հանքարդյունաբերության ճյուղում, նշվածի վառ օրինակն է:

«Այսինքն, տնտեսության համար այլընտրանքային առանցքային ուղղություն չստեղծած՝ չես կարող կտրել այն ճյուղը, որի վրա նստած ես: Այսօր առկա իրավիճակային գործոնները այս պահին ինչ-որ իմաստով փրկօղակ են, որովհետև աճեր են ցույց տալիս: Միևնույն ժամանակ, պատահական չէ, որ թեպետ անընդհատ աճեր են գրանցվում, սակայն մարդկանց կենսամակարդակը որևէ կերպ չի բարձրանում»,-ասաց Լ. Ամիրխանյանը:

Նա շեշտեց, որ գնաճը մեզ մոտ շարունակում է ահագնացող բարձր տեմպի մեջ մնալ. «Հաշվի առնելով գնահատականները, համաշխարհային տնտեսություններում անորոշությունների հետ կապված գնաճային հնարավոր ճնշումների վերաբերյալ կանխատեսումները և ներքին տնտեսական իրողությունները, կարող եմ ասել, որ առնվազն մինչև տարեվերջ այս գնաճային տեմպը, գուցե մի փոքր շեղումներով, պահպանվելու է: Մենք պետք է արձանագրենք նաև, որ ունենք շարունակական ու անընդհատ թանկացումներ: Ու երբ եկամուտների աճը որևէ կերպ համապատասխան չէ թանկացումներին, գնաճը շարունակում է առաջանցիկ տեմպերով պահպանվել, սոցիալական խնդիրներից որևէ կերպ զերծ մնալ չենք կարող: Ու որպեսզի հասկանանք, թե հատվածական գործողությունները, օրինակ՝ թոշակները ընդամենը 3000 դրամով բարձրացնելը որքանով են մեղմում սոցիալական վիճակը, պետք է նայել սպառողական գների ինդեքսի բացվածքին: Միայն սննդամթերքի գնաճը այս պահին 20 և ավելի տոկոս է կազմում: Այսինքն, կենսապահովման համար այն նվազագույն մթերքի գինը, առանց որի մարդն իր գոյությունը չի կարող ապահովել, շատ ավելի՝ անգամներով ավելի բարձր է, քան եղած և նախատեսվող եկամտային աճերը: Անգամ նվազագույն աշխատավարձի խոստացված բարձրացումը որևէ կերպ չի լուծելու խնդիրը, որովհետև առաջանցիկ գնաճի տեմպերը պահպանվում են, և այդ իմաստով իրավիճակը դեռ վատթարանալու է»:

Ամփոփելով՝ Լ. Ամիրխանյանը նկատեց, որ տնտեսության ճգնաժամն իրականում օրինաչափ երևույթ է. «Մեր ամենամեծ խնդիրն այն է, որ մեզ մոտ բացակայում է անվտանգային միջավայրը, որը անհրաժեշտ նախապայման է մնացած բոլոր գործընթացները իրականացնելու, մեջքը ուղղելու, նաև սոցիալական ու տնտեսական խնդիրները լուծելու համար»:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

AraratBank places its 27th issue of dollar bonds Ucom launches network modernization efforts in few regions of ArmeniaUcom Launches Network Modernization Efforts in Regions of Armenia5 000 dram bonus from IDBank for pension card holders World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the countryIDBank as a Participant in the Conference of My Forest Armenia NGOIDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2024In 2023, the SME Loan Portfolio of Ameriabank Reported More Than 30% GrowthMining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli Amio digital cards with unlimited opportunities and 5% cashbackInternational Client’s Day at IDBank Termination of service of MIR cards. IDBankThree Sad Stories about FraudstersUcom showed high and stable growth in fixed and mobile communications in 2023 The number of Team mobile subscribers is over 1 million On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded 3,780,052 Drams to the City of Smile Fund: The Power of One Dram Will Go to My forest Armenia in MarchGlobal Finance Recognizes Ameriabank's Leadership in Sustainable Finance in ArmeniaHow AMIO succeeded in gathering its team, partners and customers around a common goalWhat to Give on The Occasion of Women's Day? Idram and IDBankHalf Price for Everyone and up to AMD 15.000 Welcome Bonus for New Customers. IDBank Ucom congratulates everyone with spring holidays with a special offer Doing Digital Forum Returns Featuring Brett King as Keynote Speaker We celebrate the successes of AMIO BANK and Ingo Armenia in 2023ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structureA Millionaire Wanted: New Draw from IdramUcom's fixed network is now available at AshtarakVisa & Unibank Unique opportunities to Olympic Games fans thanks to Visa in ArmeniaThe renovated Ucom sales and service center opened at Komitas 30Privileged conditions with the Business Prime packageInterview with Chairman of BOGG PLC Mel CarvillGet 5% cashback on your AMIO digital card! Get 5% cashback on your AMIO digital card!Book Giving Day in Khnko Aper Library. IDBankTransfer your loan and take benefit of the 1.5% low interest refinancing offerAraratBank Donates to Regional Libraries: BOOKS FOR ALLAmeriabank set to join BOGG, a London Stock Exchange (LSE) listed financial group as a standalone entityWhich Book to Choose as a Gift for the Book Giving Day? A Piece of Advice from Idram and IDBankAMIO BANK will start the leasing process in the immediate futureFast Bank has received a Mastercard membership license Two new sports channels in Ucom's uTV channel listA bunch of smiles in the city. "Artsakh" branch of AMIO BANK has been reopened A network ready for the transition to 5G and qualitatively new television. Ucom signed official agreements with Nokia and MediaKindHow to Celebrate Love Days? A Piece of Advice from Idram and IDBankVisa Travel card - your best friend of the road Ardshinbank announces agreement to acquire HSBC ArmeniaFastex to Provide up to 5 Million $FTN to the “Olympionic” Sports FoundationAMD 3,665,972 to Armenian Mothers. In February, Cancer Awareness Month, The Power of One Dram will be directed to the City of Smile Ambassadors accredited to Armenia, Galaxy Group and Ucom leaders spoke at the largest event of the European Business Association Idplus Digital Fuel Cards: Everyone Makes a Plus