Yerevan, 28.March.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Չհայտարարված պատերազմ և փխրուն խաղաղություն. իրանա-ադրբեջանական հերթական սրացման շրջանը. «Փաստ»

INTERNATIONAL NEWS

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

casp-geo.ru–ն գրում է, որ վերջին ամիսներին աճել է լարվածությունը երկու հարևանների՝ Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում։ Թեհրանի և Բաքվի դիրքորոշումների տարաձայնությունը ծագել է 2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի դեմ ադրբեջանական աշնանային ագրեսիայից հետո։ Իրանը երբեք չի ժխտել Ադրբեջանի իրավունքները չճանաչված Արցախի Հանրապետության նկատմամբ և առաջիններից մեկն է շնորհավորել Բաքվին 44-օրյա պատերազմում տարած հաղթանակի կապակցությամբ։ Սակայն Սիրիայից տեղափոխված վարձկանների, ինչպես նաև իսրայելական հատուկ ծառայությունների առկայությունը գրավյալ տարածքներում առաջացրել է Իրանի անհանգստությունը։

Թեհրանը բազմիցս է զգուշացրել իր սահմաններին ահաբեկիչների և սիոնիստների ներկայության անթույլատրելիության մասին, և եթե ահաբեկիչների հարցը ժամանակի ընթացքում ի չիք է դարձել (կարելի է ենթադրել, որ Ադրբեջանը մաքրել է տարածքը գրոհայիններից), ապա Իսրայելի ներկայությունը դեռևս վտանգ է ներկայացնում Իրանի համար: Թեհրանի և Բաքվի դիրքորոշումները տարբերվում են նաև Հարավային Կովկասում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման՝ մասնավորաբար, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցում։ Ղարաբաղում հրադադարից անմիջապես հետո Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել էր, որ շուտով երկիրը Հայաստանի տարածքով դեպի Նախիջևան արտատարածքային միջանցք է ստանալու։ Սակայն Բաքուն նման պահանջների համար իրավական հիմքեր չունի։ Երևանի, Մոսկվայի եւ Բաքվի միջև ստորագրված փաստաթղթերը չեն ենթադրում հայկական կողմից միջանցքի տրամադրում։

Ալիևի հայտարարած «Զանգեզուրի միջանցքը» գտնվում է հայ-իրանական սահմանի երկայնքով, և եթե ադրբեջանական պլանը կյանքի կոչվի, ապա Իրանը կկտրվի Հայաստանի հետ իր ռազմավարական սահմանից և, համապատասխանաբար, ԵԱՏՄ–ի հետ միակ ուղիղ կապից Հյուսիս-Հարավ միջանցքով: Հայաստանն Իրանի համար նաև այլընտրանքային, ռազմավարական ելք է դեպի Եվրոպա: Հենց Հայաստանի տարածքով է Իրանը նախատեսում իրականացնել Պարսից ծոց-Սև ծով տրանսպորտային միջանցքի նախագիծը, որը, ըստ Իրանի ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարարության, մոտ ապագայում շահագործման կհանձնվի։ Բացի այդ, Իրանը կկորցնի սեփական տարանցիկ արտոնությունները, քանի որ ներկայումս Նախիջևանի և մայրցամաքային Ադրբեջանի միջև հաղորդակցությունն իրականացվում է Իրանի տարածքով։

Ինչ վերաբերում է Իրանի համար Իրան-Հայաստան սահմանի աշխարհաքաղաքական նշանակությանը, ապա Հայաստանը առանցքային խոչընդոտ է «Մեծ Թուրանի» պանթուրքիստական գաղափարի իրականացման համար, որն ընդգրկում է նաև Իրանի հյուսիսարևմտյան շրջանները։ Թեհրանում Թուրանի նախագիծը համարում են արևմտյան կամ ՆԱՏՕ–ական և, համապատասխանաբար, «Զանգեզուրի միջանցքն» անվանում են ՆԱՏՕ-ի միջանցք։ Ելնելով այդ ամենից՝ Իրանը որպես իր «կարմիր գիծ» հռչակել է տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական գոյություն ունեցող սահմանները։ Իրանցի պաշտոնյաները տարբեր մակարդակներով զգուշացրել են Բաքվին, Անկարային և նույնիսկ Մոսկվային, որ թույլ չեն տա սահմանների փոփոխություն տարածաշրջանում: Ինչ վերաբերում է ռազմական բաղադրիչին, ապա Իրանը հետպատերազմյան շրջանում երկրորդ զորավարժությունն է անցկացրել Ադրբեջանի հետ սահմանին։

Բաքվի պատասխանը չի ուշացել՝ Ադրբեջանը զորավարժություններ է սկսել Իրանի սահմանների մոտ, որոնց ընթացքում մշակել են պայմանական թշնամու տարածքի գրավումը։ Ալիևը Ռաիսիին մեղադրել է Հայաստանին զինելու և ռազմական օգնություն ցուցաբերելու մեջ, վերջինս իր հերթին հերքել է այդ մեղադրանքները և, ի պատասխան, Ալիևին մեղադրել է «սիոնիստներին» աջակցելու մեջ։ Ռաիսին քննադատել է նաև Իսրայելի պաշտպանության նախարարի այցը Բաքու։ Լարվածության հետագա աճը հուշում է, որ կողմերը ընդհանուր հայտարարի չեն եկել։ Բացի այդ, Ադրբեջանը խաղարկել է թյուրքական անջատողականության խաղաքարտը։ Ինչպես հայտնի է, սեպտեմբերին Իրանը ընդգրկվել է զանգվածային բողոքի ցույցերի մեջ։ Հատկանշական է, որ ամենաակտիվ ցույցերն ու ոստիկանության հետ բախումները տեղի են ունեցել այն շրջաններում, որտեղ առկա է անջատողականության վտանգ, այդ թվում՝ Իրանի հյուսիս-արևմտյան թյուրքալեզու շրջաններում։

Փողոցներում հայտնվել են «Իլհամ Ալիևը մեր նախագահն է» գրությամբ պաստառներ, ծածանվել են Ադրբեջանի և «Հարավային Ադրբեջանի» դրոշները։ Երկկողմ հարաբերությունների պատմության մեջ նմանատիպ սրացումներ եղել են նաև նախկինում, սակայն կողմերին հաջողվել է խուսափել սրացումից։ Խնդիրները դիվանագիտական ճանապարհով լուծելու Աբդոլլահյանի կոչը հուշում է, որ Թեհրանն այս անգամ էլ է պատրաստ հարթել հակամարտությունը։ Գոյություն ունեցող ճգնաժամը հաղթահարելու համար Ադրբեջանն առաջին հերթին պետք է հրաժարվի պահանջներ հնչեցնել իրանական և հայկական տարածքների նկատմամբ և չաջակցի անջատողականներին։ Սակայն Ալիևը, ոգեշնչված Հայաստանի դեմ հաջողված ագրեսիայից և անպատժելիությունից, Թուրքիայի և Իսրայելի աջակցությամբ և Արևմուտքի հակաիրանական քաղաքականությամբ կշարունակի սուր ճոճել Իրանի հյուսիս-արևմուտքում։

Կարծես թե ադրբեջանական հեռուստատեսությունը և պատգամավորները մտադիր չեն դանդաղեցնել հակաիրանական քարոզարշավի տեմպերը, և ամեն օր նոր սադրանքներ են հայտնվում լրատվական դաշտում։ Ընդհանուր առմամբ, նույնիսկ այս սրացումից առաջ էլ Բաքուն համակարգված կերպով վարում էր երկրից իրանական ազդեցությունը հեռացնելու, դեպի Թեհրան կողմնորոշված շիա կրոնական գործիչներին հալածելու, Իսրայելի և Թուրքիայի ռազմական ենթակառուցվածքների տեղակայման և այլնի քաղաքականություն։ Սակայն կողմերից յուրաքանչյուրը հասկանում է, որ սրացումը կբերի մեծ աղետ ողջ տարածաշրջանի համար, որով, ըստ ամենայնի, շահագրգռված չեն ո՛չ Արևմուտքը, ո՛չ Ռուսաստանը, որոնք իրավիճակը կայունացնելու համար ջանքեր են գործադրում հաշտեցնելու Երևանին ու Բաքվին՝ հաշվի առնելով տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական առումով առկա ներկայիս փխրուն վիճակը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

AraratBank places its 27th issue of dollar bonds Ucom launches network modernization efforts in few regions of ArmeniaUcom Launches Network Modernization Efforts in Regions of Armenia5 000 dram bonus from IDBank for pension card holders World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the countryIDBank as a Participant in the Conference of My Forest Armenia NGOIDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2024In 2023, the SME Loan Portfolio of Ameriabank Reported More Than 30% GrowthMining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli Amio digital cards with unlimited opportunities and 5% cashbackInternational Client’s Day at IDBank Termination of service of MIR cards. IDBankThree Sad Stories about FraudstersUcom showed high and stable growth in fixed and mobile communications in 2023 The number of Team mobile subscribers is over 1 million On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded 3,780,052 Drams to the City of Smile Fund: The Power of One Dram Will Go to My forest Armenia in MarchGlobal Finance Recognizes Ameriabank's Leadership in Sustainable Finance in ArmeniaHow AMIO succeeded in gathering its team, partners and customers around a common goalWhat to Give on The Occasion of Women's Day? Idram and IDBankHalf Price for Everyone and up to AMD 15.000 Welcome Bonus for New Customers. IDBank Ucom congratulates everyone with spring holidays with a special offer Doing Digital Forum Returns Featuring Brett King as Keynote Speaker We celebrate the successes of AMIO BANK and Ingo Armenia in 2023ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structureA Millionaire Wanted: New Draw from IdramUcom's fixed network is now available at AshtarakVisa & Unibank Unique opportunities to Olympic Games fans thanks to Visa in ArmeniaThe renovated Ucom sales and service center opened at Komitas 30Privileged conditions with the Business Prime packageInterview with Chairman of BOGG PLC Mel CarvillGet 5% cashback on your AMIO digital card! Get 5% cashback on your AMIO digital card!Book Giving Day in Khnko Aper Library. IDBankTransfer your loan and take benefit of the 1.5% low interest refinancing offerAraratBank Donates to Regional Libraries: BOOKS FOR ALLAmeriabank set to join BOGG, a London Stock Exchange (LSE) listed financial group as a standalone entityWhich Book to Choose as a Gift for the Book Giving Day? A Piece of Advice from Idram and IDBankAMIO BANK will start the leasing process in the immediate futureFast Bank has received a Mastercard membership license Two new sports channels in Ucom's uTV channel listA bunch of smiles in the city. "Artsakh" branch of AMIO BANK has been reopened A network ready for the transition to 5G and qualitatively new television. Ucom signed official agreements with Nokia and MediaKindHow to Celebrate Love Days? A Piece of Advice from Idram and IDBankVisa Travel card - your best friend of the road Ardshinbank announces agreement to acquire HSBC ArmeniaFastex to Provide up to 5 Million $FTN to the “Olympionic” Sports FoundationAMD 3,665,972 to Armenian Mothers. In February, Cancer Awareness Month, The Power of One Dram will be directed to the City of Smile Ambassadors accredited to Armenia, Galaxy Group and Ucom leaders spoke at the largest event of the European Business Association Idplus Digital Fuel Cards: Everyone Makes a Plus