Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Ամենագետ» ծովաբողկը. որտեղի՞ց է սկիզբ առնում այդ արմատապտղի սոուսը. «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Ծովաբողկի սոուսը համանուն արմատապտղից պատրաստված համեմունք է։ Շատերը կարծում են, թե այն բուն ռուսական սնունդ է: Իրականում այդպես չէ: Համարվում է, որ ծովաբողկի արմատից պատրաստված խյուսը Եվրոպական խոհանոցում կիրառվել է դեռ մեր թվարկությունից առաջ 1500 թվականներին, և այն օգտագործել են հույները, որպես դառը և ախորժաբեր համեմունք։ Ծովաբողկի ծննդավայրը համարվում է Արևել յան Եվրոպան, որտեղից էլ այն հասել է Գերմանիա, իսկ հետո բրիտանացիներն են սկսել այն օգտագործել որպես տավարի տապակած մսի սոուս: Օրինակ՝ բուսաբան և բժիշկ Ջոն Ջերարդը հիանում էր ծովաբողկով՝ որպես որդասպան դեղամիջոց և որպես ուտեստների հավելում, ու տեղեկացնում էր, որ «դրան ավելացնելով փոքր քանակությամբ քացախ՝ գերմանացիները սովորաբար այն օգտագործում են որպես սոուս ձկնային և այլ ուտեստների համար՝ որպես մանանեխի փոխարինիչ»:

Տիկին Մ. Գրիվը (1858-1941) առաջարկել է կաթի մեջ խառնած ծովաբողկի քերած արմատը օգտագործել որպես փայլը վերականգնող կոսմետիկ միջոց, իսկ «սպիտակ քացախին խառնած ծովաբողկի հյութն օգտագործել արտաքին օգտագործման համար՝ պեպենները վերացնելու նպատակով»: Դասական ռուսական խոհանոցում ծովաբողկի օգտագործումը որպես համեմունք ամրագրվել է միայն 18-րդ դարում, երբ նախուտեստները սկսել են էական դեր ստանալ հասարակական և պաշտոնական կյանքում: 16-17-րդ դարերի հին մոսկովյան ռուսական խոհանոցում ծովաբողկն օգտագործվել է որպես համեմունք, և առաջին հերթին միշտ իր իսկապես ռուսական «թթվասերային» տարբերակով որպես ձկնեղենի ավանդական և անփոխարինելի համեմունք:

Հետագայում ծովաբողկային համեմունքը սկսել են օգտագործել մի շարք տաք կերակրատեսակների մեջ, որի արդյունքում այդ կերակրատեսակներին հաղորդել է թեթևություն, բույր և հատուկ «ռուսական համ»: Դասական ռուսական խոհանոցում ծովաբողկը միշտ պատրաստել են անմիջապես մատուցելուց առաջ և փորձել են այն մեկերկու օրից ավելի չթողնել, քանի որ ենթադրվում էր, թե ծովաբողկը պետք է առանձնահատուկ կծու լինի, իսկ մի քանի օր մնալուց հետո այն կորցնում է իր ուժը: Բացի այդ, ռուսական ձևով պատրաստված ծովաբողկի սոուսը միշտ պատրաստվել է առանց քացախի: Քացախի հիմքով ծովաբողկը կամ, այսպես կոչված, «լեհական ծովաբողկի սոուսը» պատրաստել են Բելառուսում, Վոլինում և Լիտվայում:

Նման տիպի ծովաբողկային համեմունքը չի տալիս ուտեստներին հատուկ «ռուսական համ», բայց տնային պատրաստման անհետացումով այն ավելի ու ավելի է սկսում փոխարինել ռուսական ավանդական ծովաբողկային համեմունքներին: Անդրկովկասում ծովաբողկին ավելացվում է տնական գինու քացախի 1,5 %-ոց լուծույթ և, ի լրումն դրան, սոուսը երանգավորվում է ճակնդեղի հյութով: Նման տիպի ծովաբողկային համեմունքը օգտագործվում է վրացական խոզի մսի ժելեի՝ մուժուժի պատրաստման համար: Ծովաբողկի սոուսը ռուսական խոհանոցում երկար ժամանակ (մինչև 18-րդ դարի վերջ - 19-րդ դարի սկիզբ) եղել է բացարձակապես գերիշխող և մեծ կանխարգելիչ նշանակություն է ունեցել ռուսական ցուրտ կլիմայական պայմաններում, քանի որ ծովաբողկը իր ռուսական տարբերակում պահպանել է իր մանրէասպան հատկությունները և ծառայել է ինչպես ուտեստների համը բարելավելու, այնպես էլ վերին շնչուղիների հիվանդությունների, ինչպես նաև աղիքային հիվանդությունները կանխարգելելու համար:

Ծովաբողկի համեմունքը այնքան յուրահատուկ և գրավիչ է եղել, որ Նապոլեոնյան պատերազմներից հետո Ռուսաստանում գերմանական և ավստրիական խոհանոցների մասսայականացմամբ ներդրվել են որոշ նուրբ ուտեստներ հենց այդ սոուսի համար, և դա իրականացրել են Ռուսաստան ներգաղթած արտասահմանյան արիստոկրատների խոհարարները 1789-1813 թվականներին: Բայց հենց Արևմտյան Եվրոպայում էլ խեղաթյուրվել են ծովաբողկի հատկությունները՝ թե՛ ծովաբողկի բնական «չարությունը» պահպանելու անկարողության պատճառով, թե՛ այդ համեմունքի համը «մեղմելու» հետևանքով: Իսկ Ռուսաստանում արդեն 18-րդ դարի վերջին առօրյա սննդի մեջ ռուսական ծովաբողկը փոխարինվել է ավելի էժան ու առավել հեշտ պահպանվող մանանեխով:

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Մոսկվա-Երևան թռիչքի տոմսերը կտրուկ էժանացել են․ ի՞նչ արժեն այս պահինՄոսկվայի դատարանը ձերբակալել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության մեջ մեղադրվող 9-րդ անձին Արագածոտնի մարզում արձանագրվել են որսագողության 2 դեպք․ առգրավել է որսագողերի զենքերը Ողբերգական դեպք՝ Տավուշում․ կիսակառույց շինությունում հայտնաբերվել է տղամարդու մոխրացած մարմինՍահմանապահ Բաղանիսն ամուր է, քան երբևէՈ՞վ է փչացնում հայ-ռուսական հարաբերությունները Crocus City Hall-ի ահաբեկչությանը մասնակցած տղամարդու ծնողները պատմել են նրա հետ վերջին զրույցի մասին Տաջիկստանում մարդիկ են ձերբակալվել Կրոկուսի ահաբեկչության հետ առնչության համար«Կրոկուսի» ահաբեկչության ժամանակ մի խումբ մարդկանց փրկած Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում Ավստրալիան մտադիր է իր արևային վահանակներն արտադրելՔննարկվել է էլեկտրոնային դեղատոմսի` մարզերում գործարկման ընթացքը Ոսկեպարում Փաշինյանին այլևս չեն էլ սպասումԹուրք պաշտոնյան ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի պատվիրակության հետ քննարկել է Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման հարցեր Երևանը կարող է հայտնվել կոտրած տաշտակի առաջ. ՌԴ ԱԳՆ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են խաղաղությանը, ինչպես երբեք». Հաջիև Եղեգնաձորում սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա բնակիչը 102-րդ բազայի և ՌԴ սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է. ՌԴ ԱԳՆ Անհայտ ծագման ինքնակոչների խմբավորում է ձևավորվել Շիրակի մարզում. պատգամավորն ահազանգում է Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցը չի քննարկվի. Ստանոն՝ ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ հանդիպման մասին Հայաստանն ու Հնդկաստանը կընդլայնեն համագործակցությունը կինոարտադրության և տեխնոլոգիական բնագավառում «National Geographic»-ը ներկայացրել է Հայաստանում գինու մշակույթը Ապրիլի 1-ից ֆիզիկական անձանց կողմից անձնական օգտագործման ապրանքների համար սահմանված առցանց անմաքս առևտրի արտոնության շեմը ենթարկվելու է փոփոխության Ոսկու գինն աճել է Փաշինյանի թիրախում Արցախի իշխանություններն են Նավթի գներն աճել են Արցախից տեղահանված շուրջ 11 հազար մարդ է արտագաղթել Հայաստանից․ Գեղամ Ստեփանյան Մտքովս նույնիսկ չի անցել, որ վերջին անգամ եմ տեսնում Գագիկին․ երջանիկ տարիներից մնացին միայն քաղցր հուշեր Միջազգային պահանջ է՝ սահմանի որոշման ցանկացած գործընթաց որևէ ուժ չունի, եթե մարդկանց բնականոն կյանքը խաթարվում է. Թաթոյան Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրիԱլիևին նոր պատերազմ է հարկավոր. Ռուսական մամուլի անդրադարձը «Ավտովազ»-ը սկսել է Lada-ի արտադրությունն Ադրբեջանում Իսպանիայում տեղակայվել է ՆԱՏՕ-ի երրորդ ռազմածովային բազան Տաջիկստանում 9 մարդ է ձերբակալվել Crocus City Hall-ի գործով Ինչո՞ւ երեկ չհրապարակվեց Արայիկ Հարությունյանի մասնակցությամբ հարցազրույցը․ AzTV-ի պարզաբանումը Սպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան Գերիների վերադարձը պետք է յուրաքանչյուր հայի աշխատանքի հիմքում լինի. Սեյրան Օհանյան Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. BMW-ն հայտնվել է CPS բենզալցակայանի մոտակա տարածքում Մասնագիտությունը պահանջված և արդիական կլինի, քանի դեռ կլինի հանքարդյունաբերությունը. ԶՊՄԿ Հունաստանում 5,7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել Կարևոր․ կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից ո՞ր բանկերի քարտապաններն են կարող օգտվել «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան