Yerevan, 29.March.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Գոյաբանական ճգնաժամի մեջ ենք. աղետաբեր վիճակը կապված չէ միայն Արցախի ապագայի հետ». «Փաստ»

INTERVIEW

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք Արցախի շրջափակմանը, խոսել նաև Հայաստանի Հանրապետությանն առնչվող խնդիրներից և հնարավոր լուծումներից: Անդրադառնալով նախ Արցախին՝ քաղաքագետը շեշտեց, որ խոսքն ամենևին հումանիտար ճգնաժամի մասին չէ: «Մենք ոչ թե հումանիտար ճգնաժամի կամ աղետի, այլ քաղաքական, գոյաբանական ճգնաժամի մեջ ենք, որն ունի նաև հումանիտար կողմ: Երբ ասում ենք միայն հումանիտար ճգնաժամ, այդպիսով ընդունում ենք, որ այդ տարածքը պատկանում է Ադրբեջանին, որտեղ ապրող հայերը հումանիտար ինչ-որ պահանջմունքների հետ կապված գոյաբանական խնդիրներ ունեն, ինչն ամենևին այդպես չէ»,-ընդգծեց Ալեն Ղևոնդյանը:

Բուն խնդրին անդրադառնալով՝ նա հավելեց. «Խնդիրը որոշակի տրամաբանությամբ ստեղծվել ու ձևավորվել էր դեռ 2018 թվականին, երբ Հայաստանում տեղի ունեցավ իշխանության հանձնում, երբ իշխանությունը շատ փափուկ գործիքակազմով հայտնվեց գործող խմբակի ձեռքում, որի ղեկավար կարգվեց ներկայիս վարչապետը: Դեռ այն ժամանակ կար հստակ պատկերացում, որ տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքականություն, ուժային բալանս պետք է փոխվի, իսկ այդ ուժային բալանսը պետք է փոխվի ի հաշիվ Ռուսաստանի՝ ՌԴ-ին տարածաշրջանից դուրս մղելու նպատակով: Այս ուղղությամբ շատ մտածված, հետևողական քայլեր ձեռնարկվեցին: Օրակարգում երկու խնդիր էր՝ իմիտացիոն պատերազմի միջոցով ազատվել Արցախից և ամեն գնով փորձել Թուրքիայի հետ հարաբերություններ կարգավորել: Այս պլանը հետևողականորեն իրականացվեց, բայց իրավիճակում որոշակի փոփոխություններ եղան, երբ 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ, փաստացի, ամբողջ Արցախը չհանձնվեց, կամ չկարողացան հանձնել Ադրբեջանին»:

Մեր զրուցակցի խոսքով, իրավիճակի փոփոխության գործոն դարձավ նաև ռուսական խաղաղապահների ներկայությունը, որը նոր ուժային բալանսի ձևավորման, նոր հնարավորությունների պատուհան բացեց Արցախի, նաև Հայաստանի ապագայի մասով:«Բայց հայկական կողմում՝ ի դեմս ՀՀ գործող վարչապետի, հայկական շահեր սպասարկող ու պահող սուբյեկտներ չկային, որովհետև ամբողջ պետական համակարգը, ինստիտուտները, բանակը ուծացնելու և վերացնելու խնդիր էր դրված: Արդյունքում ունեցանք այնպիսի իրավիճակ, երբ Ադրբեջանը հասկացավ, որ խաղը դեռ շարունակվելու է, և հնարավորություն ունի ձեռք բերել այն, ինչը իրեն հենց սկզբում խոստացվել է: Լաչինի միջանցքի և Արցախի շուրջ ձևավորված իրավիճակը շատ տրամաբանական է և պլանավորված:

Այսինքն, նպատակը հումանիտար, հոգեբանական ճնշումների, կենցաղային կատաստրոֆիկ պայմաններ ապահովելու միջոցով մի իրավիճակ ստեղծելն է, որ այնտեղ ապրող ազգաբնակչությունը հուսահատվի, հուսալքվի և, հասկանալով ու տեսնելով, որ ՀՀ-ն այլևս որևէ կերպ իր անվտանգության, կենսագործունեության երաշխավորը չէ, հեռանա Արցախից: Իզուր չէ, որ այս ընթացքում մենք լսում ենք երբևէ մեր կողմից չենթադրելի այնպիսի հայտարարություններ, ինչպիսիք են «Լաչինի միջանքը Ռուսաստանի խնդիրն է», «թող Արցախն իր խնդիրները լուծի, գնա ու բանակցի Ադրբեջանի հետ» և այլն: Եվ սա ասում է այն նույն մարդը, որը Ստեփանակերտում 2019-ին հայտարարում էր, թե «Արցախը Հայաստան է, և՛ վերջ»:

Ի դեպ, սա լեզվական սայթաքում չէր: Այդ հայտարարությունը պատերազմ սկսելու գործիքակազմի կարևոր էլեմենտ էր, որի հետևանքով նախկինում մեզ համար շահեկան՝ ինքնորոշման իրավունքի ձևաչափում գտնվող բանակցային օրակարգը փոխարինվեց տարածքային ամբողջականության ֆորմատի, որը համապատասխանում էր Ադրբեջանի ղեկավարի ու Ադրբեջանի շահերին: Մեծ հաշվով, ունենք աղետաբեր վիճակ, ու այն կապված չէ միայն Արցախի ապագայի հետ: Այդ աղետաբեր վիճակը կապված է նաև Հայաստանի ներկայի ու մոտ ապագայի հեռանկարի հետ»,-ընդգծեց քաղաքագետը:

Այս համատեքստում, անդրադառնալով նաև այն հայտարարություններին, որ անգամ ՀՀ անվտանգությունն ապահովելու հնարավորություն չկա, Ալեն Ղևոնդյանը նշեց, որ այս առումով ևս մի կարևոր էլեմենտ կա: «Գործող իշխանություններն, իհարկե, աչքի են ընկնում անորակության հատկանիշներով, բայց ակնհայտ պետք է ֆիքսել ու արձանագրել, որ այս գործընթացի պլանավորումն իրականացվել է նրանց ուղղակի մասնակցությամբ և խորհրդատուների ներգրավվածությամբ: Երբ ասում են՝ ունակ չենք ապահովել ՀՀ անվտանգությունը, պետք է հասկանալ, որ բոլոր էլեմենտների մասով մեր առջև Հայաստանի անվտանգությունն ապահովելու խնդիր դրված չէ: Այս տեսանկյունից շատ տարօրինակ են փորձագետների, ընդդիմադիր գործիչների այն դիտարկումները, թե ինչու գործող իշխանությունը բանակը չի առողջացնում, չի կատարելագործում, նոր խրամատներ չեն փորվում և այլն: Պատճառը շատ պարզ է. իրենց խնդիրը ոչ թե բանակը կարգի բերելն է, այլ ոչնչացնելը, թուլացնելը, որովհետև սա այն կետերից մեկն է, ինչի մասին Ալիևն իր հրապարակային հարցազրույցներից մեկում էր ասել՝ հայտարարելով, որ «Հայաստանը չպետք է բանակ ունենա»»,նշեց Ալեն Ղևոնդյանը:

Նա հիշեցրեց նաև մի պատմական փաստի մասին: «Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի գաղտնի հավելվածում կա մի կետ, ըստ որի, Հայաստանը չպետք է զինված ուժեր ունենա, իսկ Հայաստանի տարածքը պետք է տեղավորվի Էջմիածնի, Երևանի ու Սևանի միջև, Հայաստանում պետք է տեղակայված լինի թուրքական մշտական «գարնիզոն», որը կլուծի իրավիճակից բխող բոլոր խնդիրները: Սա Ալեքսանդրապոլի այն պայմանագիրն է, որը կնքվել է 20-րդ դարի սկզբներին»,-նշեց նա՝ շեշտելով երկու՝ այդ ժամանակահատվածի ու այսօր տեղի ունեցող գործընթացների տեսանելի նմանությունների մասին: Ալեն Ղևոնդյանի հետ զրույցում անդրադարձանք նաև հասարակական ընկալումներին, խնդիրներին դիմակայելու հնարավորություններին և այն տեխնոլոգիաներին, որոնք շարունակում են կիրառվել ժողովրդի նկատմամբ:

«Առհասարակ հոգեբանության և քարոզչական մանիպուլ յացիայի մեջ հստակ տեխնոլոգիաներ կան: Օրինակ՝ երբ մեկ ամիս շարունակ ամեն օր ծեծում ես հարևանիդ դուռը ու ասում՝ խոզ ես, ինչ-որ փուլից հետո նա սկսելու է խռխռալ: Երբ մեկին համոզում են, որ հիվանդ է, անկարող կամ դիմադրության ուժ չունի, վերջիվերջո, նա համոզվում ու համակերպվում է այդ իրականության հետ, որովհետև գտնվում է հետսթրեսային կամ սթրեսային իրավիճակի մեջ: Վերջիվերջո, պատերազմում տեղի ունեցած իրողությունները ցանկացած հասարակության համար ծանր հոգեբանական ապրումներ են, որոնք, ի դեպ, շարունակվում են: Այդքան զինվորների սպանություններ, գերիների փաստ, կենդանի այրված զինվորներ… Այս ամենն անհետևանք չի անցնում: Հետևաբար, երբ անընդհատ համոզում են, որ անկարող եք դիմադրել, դիմակայել, վերջիվերջո, համոզվում եք: Սա, որպես նպատակ, դրված է քարոզչական աշխատանքի հիքում»,- նկատեց քաղաքագետը՝ միևնույն ժամանակ շեշտելով, որ իրականությունն այլ է:

«Իրականությունն այլ է ինչպես բանակի, զինված ուժերի կարողությունների, տեխնիկայի կորուստների համալրման, այնպես էլ հասարակության ներուժի տեսանկյունից: Երկու օր առաջ սոցհարցումներ հրապարակվեցին: Նշված էր, որ ՀՀ ազգաբնակչության (հարցվածների) 97,5 տոկոսը դեմ է Արցախի՝ որևէ կարգավիճակով, որևէ ձևաչափով Ադրբեջանի կազմում հայտնվելու հեռանկարին: Այսինքն, եթե մենք խոսենք պարտված հանրույթի մասին, ապա այդ հանրույթը պետք է համակերպվեր այն կերակրի հետ, որը գործող թրքահաճո վարչապետն է հասարակությանը մատուցում: Բայց մենք գործ ունենք մի հանրույթի հետ, որն անգամ դավադիր պատերազմից հետո կարծում է, որ Արցախը որևէ կարգավիճակով չպետք է հայտնվի Ադրբեջանի կազմում: Սա շատ կարևոր ինդիկատոր է, ինչը նշանակում է, որ X փուլում, ճիշտ քաղաքական էլիտաների և ճիշտ օրակարգի պայմաններում այդ ներուժը, դիմադրության այդ ռեսուրսը կարող է գալ ու պետության և ազգաբնակչության շահերից բխող խնդիր լուծել»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը:

Քաղաքագետը ներկա օրակարգից բխող մի լուծում է տեսնում: «Ես լուծումը տեսնում եմ պրոֆեսիոնալ, սկզբունքային, տեխնոկրատ մասնագետների վճռական գործողությունների մեջ, որը, որպես փաստ ու որպես իրողություն, կարժանանա հանրային լայն շրջանակների դրական և ըմբռնելի արձագանքին: Չգիտեմ՝ այդ էլիտան ինչ պայմաններում ի հայտ կգա, միգուցե շատ հանկարծակի հայտնվի կամ, գուցե, սպասում է իր կետին, բայց խնդիրը պետք է և կարող է լուծել էլիտան: Իսկ վերոնշյալ հարցման ի ցույց դրած միջավայրը, կարծում եմ, նման իրավիճակի զարգացման համար նպաստավոր գործոն կլինի, որովհետև մեր օրակարգը, մեծ հաշվով, «նորից ցեղասպանվել, թե չցեղասպանվել» թեզն է»,-եզրափակեց Ալեն Ղևոնդյանը:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

AraratBank places its 27th issue of dollar bonds Ucom launches network modernization efforts in few regions of ArmeniaUcom Launches Network Modernization Efforts in Regions of Armenia5 000 dram bonus from IDBank for pension card holders World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the countryIDBank as a Participant in the Conference of My Forest Armenia NGOIDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2024In 2023, the SME Loan Portfolio of Ameriabank Reported More Than 30% GrowthMining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli Amio digital cards with unlimited opportunities and 5% cashbackInternational Client’s Day at IDBank Termination of service of MIR cards. IDBankThree Sad Stories about FraudstersUcom showed high and stable growth in fixed and mobile communications in 2023 The number of Team mobile subscribers is over 1 million On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded 3,780,052 Drams to the City of Smile Fund: The Power of One Dram Will Go to My forest Armenia in MarchGlobal Finance Recognizes Ameriabank's Leadership in Sustainable Finance in ArmeniaHow AMIO succeeded in gathering its team, partners and customers around a common goalWhat to Give on The Occasion of Women's Day? Idram and IDBankHalf Price for Everyone and up to AMD 15.000 Welcome Bonus for New Customers. IDBank Ucom congratulates everyone with spring holidays with a special offer Doing Digital Forum Returns Featuring Brett King as Keynote Speaker We celebrate the successes of AMIO BANK and Ingo Armenia in 2023ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structureA Millionaire Wanted: New Draw from IdramUcom's fixed network is now available at AshtarakVisa & Unibank Unique opportunities to Olympic Games fans thanks to Visa in ArmeniaThe renovated Ucom sales and service center opened at Komitas 30Privileged conditions with the Business Prime packageInterview with Chairman of BOGG PLC Mel CarvillGet 5% cashback on your AMIO digital card! Get 5% cashback on your AMIO digital card!Book Giving Day in Khnko Aper Library. IDBankTransfer your loan and take benefit of the 1.5% low interest refinancing offerAraratBank Donates to Regional Libraries: BOOKS FOR ALLAmeriabank set to join BOGG, a London Stock Exchange (LSE) listed financial group as a standalone entityWhich Book to Choose as a Gift for the Book Giving Day? A Piece of Advice from Idram and IDBankAMIO BANK will start the leasing process in the immediate futureFast Bank has received a Mastercard membership license Two new sports channels in Ucom's uTV channel listA bunch of smiles in the city. "Artsakh" branch of AMIO BANK has been reopened A network ready for the transition to 5G and qualitatively new television. Ucom signed official agreements with Nokia and MediaKindHow to Celebrate Love Days? A Piece of Advice from Idram and IDBankVisa Travel card - your best friend of the road Ardshinbank announces agreement to acquire HSBC ArmeniaFastex to Provide up to 5 Million $FTN to the “Olympionic” Sports FoundationAMD 3,665,972 to Armenian Mothers. In February, Cancer Awareness Month, The Power of One Dram will be directed to the City of Smile Ambassadors accredited to Armenia, Galaxy Group and Ucom leaders spoke at the largest event of the European Business Association Idplus Digital Fuel Cards: Everyone Makes a Plus