Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ուդ՝ ամենահին նվագարաններից մեկը․ «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Ուդը լարավոր-կսմիթային նվագարան է։ Այդ ընտանիքի նվագարանների զարգացման պատմությունն ամբողջությամբ ուսումնասիրված չէ, թեև հնագույն երաժշտության հարցերով զբաղվող մասնագետները համատեղ աշխատել են՝ բացահայտելու այս նվագարանի անցած զարգացման ճանապարհը։ Օրինակ՝ մեր թվարկության 1-ին դարի հելլենիստական խնջույքի տեսարան է հայտնաբերվել Աֆղանստանի տարածքում, որտեղ հարթաքանդակում պատկերված է կարճակոթ և երկլարանի ուդ նվագող երաժիշտ:

Ֆրանսիացի երաժշտագետ Ռիշար Դյումբրիլը փաստում է, որ ուդն ավելի քան 5000 տարվա պատմություն ունի, և որ այդ նվագարանը խոր անցյալում տարածված է եղել Միջագետքում։ Որպես ապացույց՝ նա հիշատակում է Միջագետքում հայտնաբերված և մոտավորապես մ.թ.ա. 3100 թվականով թվագրվող գլանաձև մի կնիք, որն այսօր պահպանվում է Բրիտանական թանգարանում։ Այդ կնիքի մի կողմում նկատելի է ուդանման գործիք նվագող կնոջ պատկեր։ Դյումբրիլը և այլ երաժշտագետներ նշում են, որ ուդի կամ լ յուտնյայի տարատեսակները տարածված են եղել անտիկ ժամանակաշրջանում հունական պոլիսներում, Եգիպտոսում, էլամացիների ու հեթիթների երկրներում, Հին Հռոմում, Հին Հայաստանում, Կիլիկիայում, ինչպես նաև Հնդկաստանում ու Չինաստանում։

Ուդի տարատեսակները, որոնք տարածված են եղել Եվրոպայում և Ասիայում, բաժանվում են երկու հիմնական խմբի՝ երկար կոթ ունեցողներ և կարճ կոթ ունեցողներ։ Ըստ ուսումնասիրությունների, կարճ կոթով ուդը նախ տարածվել է Միջագետքի արևելքում, ապա Բակտրիայում և Հնդկաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնված Գանդհարա երկրում։ Այն ունի նշաձև իրան։ Երաժշտագետները կարծում են, որ նվագարանի այդ տարատեսակը ձևավորվել է հյուսիս-արևմտյան հնդկական մշակույթի և նրա վրա ազդած հունական մշակույթի համադրությունից, որն էլ հետագայում հասել է մինչև Չինաստան ու Ճապոնիա։ Կարճակոթ ուդի ամենահին պատկերները վերաբերում են 8-րդ դարի պարսկական կերպարվեստին և հայտնաբերվել են Սուսայում։

Մեր թվարկության 226 թվականին կործանվել է Պարթևական թագավորությունը, որին փոխարինել է Սասանյան թագավորությունը։ Բակտրիան ու Գանդհարանը մտել են այդ նոր թագավորության կազմի մեջ։ Այդ ընթացքում Բակտրիայում մեծապես տարածված կարճակոթ և նշաձև իրանով նվագարանը կոչվել է բարբաթ կամ բարբուդ, որն էլ ավելի ուշ, արաբերենի ազդեցությամբ, հայտնի է դարձել ուդ անվանումով։ Երբ 711 թվականին արաբները նվաճել են Անդալուզիան, նրանք այստեղ են տարել ուդը, որտեղ հայտնի էր նվագարանի մի տեսակ դեռևս հռոմեական տիրապետության ժամանակներից՝ փանդուռա անվամբ։ 8-9-րդ դարերում արաբական աշխարհի շատ երաժիշտներ են գաղթել Իբերիա (Իսպանիա)։ Նրանցից մեկն էլ Աբու-լՀասան Ալի իբն Նաֆին էր, որը երկար ժամանակ մտմտալուց հետո իր ուդի վրա ավելացրել է հինգերորդ լարը։

11-րդ դարում մուսուլմանների գերիշխանության տակ հայտնված Իբերիան դարձել է նվագարանների արտադրության կենտրոն։ Այդ ապրանքատեսակները հետզհետե թափանցել են Պրովանս` ֆրանսիացի տրուբադուրների և տրուվերների շնորհիվ։ Այնտեղից էլ ավելի ուշ տարածվել են ամբողջ Եվրոպայում։ Մինչև Եվրոպայում կզարգանար լ յուտնյան, ուդը եղել է որպես արաբական երաժշտության հիմնական բաղկացուցիչը: Հայկական միջավայրում ևս ուդը հայտնի ու տարածված է եղել վաղնջական ժամանակներից։ Նվագարանի պատկերներ հանդիպում են միջնադարյան ձեռագրերում և տապանաքարերի վրա։

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Լարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն կատարողները հավաքագրվել են ԻՊ-ի «Խորասանի ձայն» տաջիկական ՏԳ ալիքի միջոցով