Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Միջազգային իրավական ինստիտուտների դեգրադացման հետևանքները. «Փաստ»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Դեռևս 15-րդ դարից միջազգային քրեական դատարան ստեղծելու փորձեր են եղել՝ հաշվի առնելով միջազգային հանցագործությունների կանխարգելման անհրաժեշտությունը, սակայն մինչև 20-րդ դարը այդպես էլ դրա համար նախատեսված առանձին կառույց չի կազմավորվել։ 1990-ական թվականներին գործած միջազգային տրիբունալները (նախկին Հարավսլավիայի գործով միջազգային քրեական տրիբունալը և Ռուանդայի գործով միջազգային քրեական տրիբունալը) միջազգային հանրությանը ցույց տվեցին, որ միջազգային հանցագործությունների հետ կապված գործերի քննության համար հարկավոր է ստեղծել առանձին ու մշտական դատարան։

Եվ արդեն 1998 թվականի հունիսին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան կոնֆերանս հրավիրեց՝ միջազգային քրեական դատարան ստեղծելու նպատակով կոնվենցիայի ընդունման համար։ Նույն թվականի հուլիսի 17-ին քվեարկության միջոցով ընդունվեց Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրությունը կամ Հռոմի ստատուտը, որը 60 պետության կողմից վավերացվելուց հետո ուժի մեջ մտավ։ Միջազգային քրեական դատարանը, որը պաշտոնապես իր աշխատանքը սկսեց 2002 թվականի հուլիսի 1-ից, իրավասություն ունի իրականացնել ցեղասպանության, ռազմական հանցագործությունների, մարդկության դեմ հանցագործությունների, ինչպես նաև ռազմական ագրեսիայի համար պատասխանատու անձանց հետապնդումները։

Կան բազմաթիվ երկրներ, որոնք ստորագրել են Հռոմի ստատուտը, սակայն մինչ այժմ չեն վավերացրել, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը։ Միայն 123 պետություն է վավերացրել այն։ Հայաստանը Հռոմի կանոնադրությունը ստորագրել է դեռևս 1999 թ. հոկտեմբերի 1-ին, սակայն այդպես էլ չի վավերացրել։ 2020 թվականից սկսած Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից ՀՀ ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ իրականացված լայնածավալ ռազմական ագրեսիայի ու տարածքների օկուպացման փաստերով պայմանավորված՝ Հայաստանը որոշել է սկսել Հռոմի ստատուտի վավերացման գործընթացը։ Եվ ահա, ՀՀ Սահմանադրական դատարանը մարտի 24ին որոշում կայացրեց, համաձայն որի, Հայաստանի միացումը Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրությանը համապատասխանում է երկրի հիմնական օրենքին։

Մնում է միայն, որ փաստաթուղթը վավերացվի Ազգային ժողովի կողմից և ուժի մեջ մտնի։ Մասնագետների կարծիքով, Միջազգային քրեական դատարանին անդամակցելը Հայաստանին հնարավորություն կտա պատասխանատվության կանչել Ադրբեջանին՝ այդ երկրի կողմից իրագործված միջազգային հանցագործությունների համար։ Սակայն թե ինչքանով իրագործելի կարող են լինել Միջազգային քրեական դատարանի որոշումները, դժվար է ասել։ Ադրբեջանն անգամ չի իրագործում ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը Լաչինի միջանցքը բացելու վերաբերյալ այն դեպքում, երբ այս դատարանի որոշումները միջազգային իրավունքի համաձայն պարտադիր են կատարման համար։ Մյուս կողմից էլ՝ զարմանալի չէ, որ Հռոմի ստատուտը վավերացնելու գործընթացից խանդավառված են հատկապես արևմտյան դրամաշնորհներով սնվողները։

Սակայն նրանք առավելապես ոգևորված են ոչ թե նրանով, որ Ադրբեջանի դեմ քրեական հետապնդումներ կարող են սկսվել, այլ... ուշադրություն, նրանով, որ ստատուտի վավերացումից հետո Հայաստան կատարելիք հնարավոր այցի դեպքում կարող է ձերբակալվել ՌԴ նախագահ Պուտինը։ Խնդիրն այն է, որ Հաագայի միջազգային քրեական դատարանը ուկրաինացի երեխաների տեղափոխման գործով Պուտինին ձերբակալելու օրդեր է տվել։

Բայց Ռուսաստանից այս որոշմանն արձագանքում են, թե իրենք չեն անդամակցում դատարանին, հետևաբար չեն ընդունում նաև նրա իրավասությունը։ Իսկ ՄԱԿ-ում Ռուսաստանի Դաշնության մշտական ներկայացուցիչ Վասիլի Նեբենզ յան հայտարարեց, թե ՌԴ-ն Միջազգային քրեական դատարանի ցանկացած փաստաթուղթ անօրինական և անվավեր է համարում։ Նրա խոսքով, այս դատարանը գնում է ինքնալուծարման:

Ու այս համատեքստում Հայաստանում քննարկվում է այն հարցը, թե Հայաստանի կողմից Հռոմի ստատուտը վավերացնելու դեպքում ինչպիսին պետք է լինի հայկական կողմի արձագանքը Պուտինի ձերբակալման մասին որոշմանը։ ՌԴ նախագահի խոսնակ Պեսկովը նույնիսկ հայտարարեց, որ այդ հարցը քննարկելու են հայ գործընկերների հետ։ Այնուամենայնիվ, հարկ է նկատել, որ միջազգային իրավական ինստիտուտները ժամանակի հետ դեգրադացել են, կիրառում են երկակի ստանդարտներ, կորցրել են իրենց հեղինակությունն ու իրավիճակին արձագանքում են ոչ համարժեք ու հատվածական։

Ավելին, չկան որոշումների իրագործման կոնկրետ մեխանիզմներ։ Փոխարենը կան օրինակներ, երբ նրանց կայացրած որոշումները մնում են թղթի վրա: Դրանից օգտվում են ահաբեկչական երկրներն ու նրանց հանցագործ ղեկավարները, օրինակ՝ Ադրբեջանն ու Ալիևը, որոնք օգտվում են այսպիսի իրավիճակից, ու նրանց մի հանցագործությանը անմիջապես հետևում է մյուսը։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Մոսկվա-Երևան թռիչքի տոմսերը կտրուկ էժանացել են․ ի՞նչ արժեն այս պահինՄոսկվայի դատարանը ձերբակալել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության մեջ մեղադրվող 9-րդ անձին Արագածոտնի մարզում արձանագրվել են որսագողության 2 դեպք․ առգրավել է որսագողերի զենքերը Ողբերգական դեպք՝ Տավուշում․ կիսակառույց շինությունում հայտնաբերվել է տղամարդու մոխրացած մարմինՍահմանապահ Բաղանիսն ամուր է, քան երբևէՈ՞վ է փչացնում հայ-ռուսական հարաբերությունները Crocus City Hall-ի ահաբեկչությանը մասնակցած տղամարդու ծնողները պատմել են նրա հետ վերջին զրույցի մասին Տաջիկստանում մարդիկ են ձերբակալվել Կրոկուսի ահաբեկչության հետ առնչության համար«Կրոկուսի» ահաբեկչության ժամանակ մի խումբ մարդկանց փրկած Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում Ավստրալիան մտադիր է իր արևային վահանակներն արտադրելՔննարկվել է էլեկտրոնային դեղատոմսի` մարզերում գործարկման ընթացքը Ոսկեպարում Փաշինյանին այլևս չեն էլ սպասումԹուրք պաշտոնյան ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի պատվիրակության հետ քննարկել է Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման հարցեր Երևանը կարող է հայտնվել կոտրած տաշտակի առաջ. ՌԴ ԱԳՆ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են խաղաղությանը, ինչպես երբեք». Հաջիև Եղեգնաձորում սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա բնակիչը 102-րդ բազայի և ՌԴ սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է. ՌԴ ԱԳՆ Անհայտ ծագման ինքնակոչների խմբավորում է ձևավորվել Շիրակի մարզում. պատգամավորն ահազանգում է Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցը չի քննարկվի. Ստանոն՝ ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ հանդիպման մասին Հայաստանն ու Հնդկաստանը կընդլայնեն համագործակցությունը կինոարտադրության և տեխնոլոգիական բնագավառում «National Geographic»-ը ներկայացրել է Հայաստանում գինու մշակույթը Ապրիլի 1-ից ֆիզիկական անձանց կողմից անձնական օգտագործման ապրանքների համար սահմանված առցանց անմաքս առևտրի արտոնության շեմը ենթարկվելու է փոփոխության Ոսկու գինն աճել է Փաշինյանի թիրախում Արցախի իշխանություններն են Նավթի գներն աճել են Արցախից տեղահանված շուրջ 11 հազար մարդ է արտագաղթել Հայաստանից․ Գեղամ Ստեփանյան Մտքովս նույնիսկ չի անցել, որ վերջին անգամ եմ տեսնում Գագիկին․ երջանիկ տարիներից մնացին միայն քաղցր հուշեր Միջազգային պահանջ է՝ սահմանի որոշման ցանկացած գործընթաց որևէ ուժ չունի, եթե մարդկանց բնականոն կյանքը խաթարվում է. Թաթոյան Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրիԱլիևին նոր պատերազմ է հարկավոր. Ռուսական մամուլի անդրադարձը «Ավտովազ»-ը սկսել է Lada-ի արտադրությունն Ադրբեջանում Իսպանիայում տեղակայվել է ՆԱՏՕ-ի երրորդ ռազմածովային բազան Տաջիկստանում 9 մարդ է ձերբակալվել Crocus City Hall-ի գործով Ինչո՞ւ երեկ չհրապարակվեց Արայիկ Հարությունյանի մասնակցությամբ հարցազրույցը․ AzTV-ի պարզաբանումը Սպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան Գերիների վերադարձը պետք է յուրաքանչյուր հայի աշխատանքի հիմքում լինի. Սեյրան Օհանյան Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. BMW-ն հայտնվել է CPS բենզալցակայանի մոտակա տարածքում Մասնագիտությունը պահանջված և արդիական կլինի, քանի դեռ կլինի հանքարդյունաբերությունը. ԶՊՄԿ Հունաստանում 5,7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել Կարևոր․ կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից ո՞ր բանկերի քարտապաններն են կարող օգտվել «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան