«Սա բացառում է ոչ միայն ներդրումները, այլ հայի՝ Հայաստանում մնալու, ապրելու և արարելու ցանկությունը»․ «Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ![«Սա բացառում է ոչ միայն ներդրումները, այլ հայի՝ Հայաստանում մնալու, ապրելու և արարելու ցանկությունը»․ «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/06-05-24/f18c060b526a15ced6cac5f7242c94ce.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Սահմանագծումն ու սահմանազատումը Հայաստանի Հանրապետության համար անվտանգության նոր ռիսկեր են առաջ բերելու: Այս գործընթացի բացասական ազդեցության թիրախում է հայտնվելու տնտեսությունը: Արդյոք արտաքին և ներքին ներդրողների համար Հայաստանը կլինի՞ գրավիչ ու անվտանգ երկիր: Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանն առաջարկում է պոտենցիալ ներդրողներին բաժանել երեք խմբի՝ տեղական, օտարերկրյա, բացառությամբ Թուրքիայի և Ադրբեջանի, և Թուրքիան ու Ադրբեջանը միասին վերցրած:
«Տեղական ներդրողները, տեղական բիզնեսին և որոշակի կապիտալին տիրապետողները, վստահեցնում եմ, որ կապիտալն արտահանում են Հայաստանի Հանրապետությունից: Իմ ճանաչած մարդկանց շրջանակում չեմ ճանաչում միջին բիզնեսից սկսած մինչև խոշոր, որ կապիտալը չարտահանի Հայաստանից՝ գոնե այս պահին դիվերսիֆիկացիան ապահովելու համար: Օտարերկրյա ներդրումները բացակայում են Հայաստանում, դա ցույց են տալիս 2020 թ.-ից մինչ այսօր բոլոր վիճակագրական հետազոտությունները, այդ թվում՝ պաշտոնական վիճակագրական տվյալները: Բացակայում են ոլորտային ներդրումները, բացառությամբ մի քանի ոլորտի՝ գազային, էլեկտրաէներգիայի և հանքարդյունաբերության, վերջերս նաև կապի օպերատորներից «Վիվա ՄՏՍ-ի» բաժնետոմսերի մեջ տեղի ունեցավ փոփոխություն:
Դրանք այնպիսի ոլորտներ են, որոնք կարող են ցանկացած դեպքում, անկախ Հայաստանի Հանրապետության կարգավիճակից, տեղում օգտագործվել և տեղում շահույթներ է գեներացնել: Ինչ վերաբերում է Թուրքիային և Ադրբեջանին, այս «Խաղաղության խաչմերուկ» անվան տակ նրանք պատկերացնում են Հայաստանի Հանրապետությունն իրենց տարածք: Այս ամեն ինչի տակ դրված է տնտեսական սովորական հաշվարկ: Այսինքն, հաշվարկում են, թե որքան կլինեն պատերազմի ծախսերն ամբողջությամբ կամ իրենց հետաքրքրող հատվածը գրավելու համար, և «փափուկ ուժի» ծախսերն են հաշվում: Տեսնում են, որ «փափուկ ուժով» ձեռք բերելը տնտեսապես շատ ավելի ձեռնտու է և էֆեկտիվ, գնում են դրա հետևից:
Ի՞նչ են անում «փափուկ ուժով»: Նախ՝ Ադրբեջանը հայտարարում է, որ երեք հարյուր հազար ադրբեջանցի պետք է վերադառնա Հայաստանի Հանրապետություն վերաբնակեցման, իսկ դա ահռելի, նույնիսկ կրիտիկական զանգվածը գերազանցող թիվ է: Այդ երեք հարյուր հազարի համար իրենք այստեղ սկսում են իրենց ներդրումները: Դրա վառ օրինակ-ապացույցն ու հիմնավորումն է Հայաստանի Հանրապետությունում ոստիկանական գվարդիա ստեղծելը: Երբ ֆրասիական զրահատեխնիկա էին բերում Հայաստանի Հանրապետություն, գովազդում էին, թե իբր դա սահմանային անվտանգության կամ բանակին ծառայող զինտեխնիկա է, բայց դա ընդամենը ներքին խժդժությունները զսպող, ներքին ուժ ստեղծելու համար զինտեխնիկա է:
Դրան գումարած՝ Թուրքիան և Ադրբեջանը ցանկանում են այս վերաբնակեցման ժամանակահատվածում նաև միջազգային խաղաղարար առաքելություն, ինչը նշանակում է թուրքական զորքերի կամ թուրքական ոստիկանական ուժերի ներկայություն Հայաստանի Հանրապետությունում: Այս պարագայում և այդպիսի վերադասավորումների դեպքում անհնար է լինելու Հայաստանում, բացի թուրք-ադրբեջանական տանդեմից, այլ ներդրումների ներգրավումը: Սա ուղղակի անհնար է, ոչ թե կասկածի տակ է, այլ ուղղակի բացառում ենք: Զուգահեռաբար Ադրբեջանն ամենօրյա ռեժիմով «Արևմտյան Ադրբեջան» կեղծ անվանումով քարտեզներ է հրապարակում, լրատվամիջոցներ ու ֆակուլտետներ ստեղծում: Սա բացառում է ոչ միայն ներդրումները, այլ հայի՝ Հայաստանում մնալու, ապրելու և արարելու ցանկությունը»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Սարգսյանը:
Իսկ ե՞րբ է Հայաստանի տնտեսությունը զգալու կապիտալի արտահոսքը: «Արդեն իսկ զգում ենք, դա պարզ կդառնա, երբ շփվեք որոշակի բիզնես շրջանակների հետ: Հունվարից այս կողմ պարտքերի հավաքագրումը դարձել է լուրջ խնդիր: Վերջերս նույնիսկ օրենսդրական փոփոխություն կատարեցին, իհարկե, դրանք դեռևս փուլային համակարգով են ներդրվում: Սա վերաբերում է «Առևտրի և ծառայությունների մասին» և «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» օրենքներում փոփոխություն կատարելուն: Չորս մասնաճյուղ և միլիարդը գերազանցող շրջանառություն ունեցող սուպերմարկետները երեսնօրյա ժամկետում պետք է վճարեն իրենց մատակարարներին պարենային ապրանքների, վաթսունօրյա ժամկետում՝ ոչ պարենային ապրանքների համար: Խայտառակ վիճակ է:
2024 թ. հինգերորդ ամիսն է սկսվել, բիզնեսում անպատկերացնելի իրավիճակ է, անընդհատ խնդիրներ ու խնդիրներ են: Սա իրեն արդեն զգալ է տալիս: Սա շուտով կազդի նաև աշխատող խավի վրա, այսինքն՝ աշխատավարձերի ուշացումներ և կրճատումներ կլինեն, այդ ժամանակ բոլորը համատարած կզգան բացասական հետևանքները: Բիզնեսն արդեն զգում է բացասական հետևանքները, աշխատող հատվածը կզգա մի քանի ամսից»,- նշում է մեր զրուցակիցը: Տնտեսության համար կարևոր ենթաճյուղերում տնտեսական ցուցանիշները շարունակում են անկում գրանցել: «Գյուղատնտեսության ոլորտը մի քանի տարի շարունակ անկում է գրանցում, սահմանային այսպիսի իրավիճակն էլ ավելի է խորացնելու այդ անկման արագացումը՝ կապված խոտհարքների, արոտավայրերի, մշակվող հողատարածքների և անասնապահության հետ: Աստված մի արասցե, եթե հասանք «անկլավների» հանձնմանը, գյուղատնտեսության վրա դա շատ վատ ազդեցություն կունենա:
Վերջին մի քանի ամսին անկում է գրանցում սննդի արդյունաբերությունը, որն ուղիղ կապված է գյուղատնտեսության հետ: Ծխախոտի արդյունաբերությունը նվազում է գրանցում, խմիչքների արդյունաբերության ոլորտում փետրվարին հրապարակված տվյալներով որոշակի դրական ցուցանիշ կար, աճել էր, բայց վերջին ամիսներին նույնիսկ խմիչքի արտադրությունն է անկում գրանցում: Դեղագործության ոլորտը, որը Հայաստանի Հանրապետության լրջագույն պոտենցիալներից է հանդիսանում իր թեթևությամբ, ծավալի առումով և այլն, երկնիշ թվերով անկում է գրանցում, մինչդեռ կարող ենք այստեղ աշխարհում առաջին արտահանողներից մեկը լինել: Քիմիական արդյունաբերությունը անկում է գրանցում: Այս պահին տնտեսական այս «աճը», որը նաև վտանգավոր աճ է, բացառապես ապահովում ենք արտաքին առևտրի շրջանակներում՝ դեռևս պայմանավորված ռուս-ուկրաինական պատերազմով և որոշակի տուրիստական ներհոսքերի հաշվին ծառայությունների ոլորտում՝ հյուրանոցային, ռեստորանասրճարանային ծառայություններ և այլն:
Այնպես որ, կարողանում ենք դեռևս աճ գրանցել»: Պետական գերատեսչությունները, սակայն, թերևս կհակադարձեն, որ տնտեսության տարբեր ճյուղերում հաջողություններ գրանցելու, տեղական արտադրությունը շահագրգռելու համար նախագծեր ու պիլոտային ծրագրեր են իրականացնում: Կարելի՞ է խոսել դրանց արդյունավետության մասին: «Անկման ցուցանիշները ապացուցում են նրանց ծրագրերի անարդյունավետությունը: Իրականացվող ծրագրերը որևէ կերպ հաշվարկված չեն: Ասեք, թե ովքեր են հաշվարկողները՝ ասեմ, դրանք ճիշտ են, թե ոչ: Էկոնոմիկայի նախարարությունը շարունակաբար ցույց է տալիս դրա հաշվարկները, բայց դեռևս չենք ունեցել նախարարության այնպիսի հաշվարկող, որ կարողանանք վստահ լինել՝ նրանք կարող են արդյունավետ ծրագիր ներդնել»,-եզրափակում է Նաիրի Սարգսյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/89fd45a73bc26a99af1223f5b2ce54cd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/b71f425eb26e82fc1c1eeee07400f713.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/e7007c15cbf4afd609f05858b0ebb6b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/714f1b4a70b176391e69008fdfa25dea.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/9543834b550d7f0dcf744eccacd3407e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/ee261e6792614d90eba8290d546c28c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8cd80515a07b04f5bbbc8785ced2a204.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ab5eae72e2021c18e7631050bfdaf9ec.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/609a68036537258244309afe4c1ee26c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f165cbe5cb6c2ea8e817606d82651d18.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d9318377d6d61272c9a1d29f0e8aaf13.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/cc35bd69f587d41f973abd38b39c646b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2beeeae1fbd87da8ee13f4bbf204b666.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b40371bf6eede732bb5480b54a6a689d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/092ceff9b11f3c86110cb39c98a2bd34.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f3869c08c2a63bdb85e9ea71b952111a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/67d78ecca4898fc60e38662000b335f1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/91bb82389e823e284053bf658a79d1f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f984a1b924d2f5244f6efdf5cd82210f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/861591d9e0e22c6c7c03e9c02e2a8d73.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/13668ae49a3c0fc187c200fb4f9af60a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/919b3a8132e8c9756c116d6097498e0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1b3254116195483f9493ad0adeac5ca6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5da76aa425a5bf381eb89ffc54f1e2d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9a47438e7b842031ff8d93c2e83b5e14.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c1e4802f1b25ab4e262609b291851732.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8534f6ed59531ae9f78488b690b43568.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/79c1b4f5bfae5392b2e831a4f581d6f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/724f912dd9c83740bf224c1d6933231d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/530f1857ce22f002fc50328e4ff59e24.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/718baa47237e76747abbfd4bf5753906.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/accfca599792efab34c48735275c8aac.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f4b6fd1c0ec03c9a7ce2ab984c719a01.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/897a989ae08861a6316124f06a3775d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/940282e844cdb9757aab7f0ce018b5de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8d0e952958ca25cab05220ead0da525f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee20c370b36480cd20a4e39d026982d8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/42d18862b1aa67eb4ebb5e476046f86b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f29578ee2cf9d98a81f1dfa9056a7f55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/bc1040d06404d2081b9edaebdb8fbc4d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9cfd5288a3d90ca5d12498d44c811cf2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6b538185e08c5cc76dd3c518919efdbb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/761a66a2e3036b11f4b26f0c0dc11ead.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4ceee149700bfcddc318d7ed9ae10ff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2275f131e088b6a65854230de62393a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6cb7a0845561b9a36797c6a7a9286371.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f55df68cc3a65a59a768e0df87421697.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f5e470b09266f51a8763633bb258bc32.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b6404cbbf63e087c1e89d1b26dc98726.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/84cfd8cc8c0a43572129059864c01bbc.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)