Երևան, 13.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ինչպես Արևմտյան պատը դարձավ Լացի պատ. «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Լացի պատը կազմված է ամրոցային կառույցների մնացորդներից, որոնք կառուցվել են Հերովդես Մեծի կողմից Երուսաղեմի Տաճարի լեռան մոտ: Այդտեղ մ.թ. 70 թվականին գտնվում էր Երուսաղեմի երկրորդ տաճարը, որը ավերվել էր հռոմեացիների կողմից։ Լացի պատը դրա մասը չի եղել, բայց բավական մոտ է եղել ու դարձել է հրեա ժողովրդի համար սրբավայր: Դարեր շարունակ այդտեղ մեծ թվով հավատացյալներ են հավաքվել, պատը ծառայել է որպես ուխտագնացության և աղոթքի վայր։ Ամենավաղ աղբյուրը, որը հրեաներին կապում է Լացի պատի հետ, թվագրվում է 4-րդ դարով։ 20-րդ դարում Սիոնիստական շարժման հետ մեկտեղ այդ պատը դարձել է հրեական համայնքի և իսլամադավան արաբների կրոնական առաջնորդների միջև առաջացած վեճերի պատճառներից մեկը։ Հրեական վաղ աղբյուրներում հիշատակվում է «Տաճարի արևմտյան պատի մասին», սակայն պարզ չէ՝ այդ տեքստերում խոսվում է տաճարի բուն պատի՞, թե՞ այն շրջապատող պատի հատվածի մասին։

«Արևմտյան պատ» եզրույթի մասին վկայող հրեական ամենավաղ հիշատակումն ակնհայտորեն վերաբերում է այն պատին, որը կա այսօր և որը թվագրվում է 11-րդ դարով։ Իրականում պատը չի համարվում հուդայականության սրբավայր՝ որպես այդպիսին։ Հրեաների սրբավայրը Տաճարն է, որը կառուցվել էր Լեռան վրա։ Այն հրեաների համար, որոնք ապրում էին Տաճարի կործանումից հետո, այդ պատի նշանակությունն այն էր, որ այն միակն էր, ինչը մնացել էր Տաճարից։ Եբրայերենով այն անգամ չի անվանվում «Լացի պատ»։ Դրա անվանումը Կոտել Մաարավի է, որ թարգմանաբար նշանակում է «Արևմտյան պատ»։ Այդպես նաև հաճախ անգլերենում են այն անվանում՝ The Western Wall: Այն այդպես են անվանում, քանի որ արևմտյան պատի այդ հատվածը շրջապատում է Տաճարի լեռը։ Արաբներն են այն անվանել «Լացի պատ»՝ տեսնելով, որ հրեաները գալիս են պատի մոտ՝ աղոթելու Բարձրյալին և սգալու Տաճարի կործանումը։

Իսկ, ընդհանրապես, Երուսաղեմի առաջին տաճարը՝ Սողոմոնի տաճարը, կառուցվել է մ.թ.ա 10-րդ դարում և կործանվել բաբելոնացիների կողմից մ.թ.ա 586 թվականին, իսկ Երկրորդ տաճարի շինարարությունն ավարտվել, և այն օծվել է մ.թ.ա. 516 թվականին։ Մոտավորապես մ.թ.ա 19 թվականին Հերովդես Մեծը սկսել է Տաճարի լեռան ընդարձակման լայնամասշտաբ ծրագիրը։ Բայց նա չի կառուցել ամբողջ պատը, նրա մահվան ժամանակ շինարարությունը նույնիսկ ավարտին չէր հասցվել։ Պատը վերաշինվել է միջին դարերում (500-1500 թվականներ): 16-րդ դարի երկրորդ կեսին օսմանյան Սուլեյման Փառահեղն է հրեաներին իրավունք տվել Արևմտյան պատի մոտ աղոթել։ 1625 թվականին մի գիտնական, որի անունը չի պահպանվել, առաջին անգամ հիշատակել է Պատի մոտ կազմակերպված աղոթքները։ Այժմ պատը բաժանված է երկու մասի. ձախը տղամարդկանց համար է, իսկ աջը՝ կանանց։ Կա պատի քարերի արանքում նվիրական ցանկություններով գրառումներ թողնելու ավանդույթ։

Այդպես մարդիկ հնարավորություն ունեն դիմելու Ամենակարողին։ Արևմտյան պատի դիմացի հրապարակում անցկացվում են ծիսական միջոցառումներ Իսրայելի պետական տոների ժամանակ: Այստեղ ընդունված է նշել հավատացյալների կյանքում նշանակալի իրադարձություններ, օրինակ՝ կրոնական չափահասության տարիքի հասնելը։ Հրապարակը նաև երկրի պաշտպանության բանակի զինծառայողների երդման վայրն է։ Պահքի օրերին հրեաները պատի մոտ նստում են գետնին, աղոթում և տխուր մեղեդիներ երգում։

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Խոշոր վթար Սեբաստիայի փողոցում. կան տուժածներ Պակիստանում հարսանեկան ավտոբուսը գահավիժել է գետը, զոհվել է 14 մարդ Արդարադատության միջազգային դատարանն ընդունել է Հայաստանի երեք առարկություններից երկուսը Էվելինա Շահիրյանի և Հովհաննես Ղազարյանի որդին 40 օրական է. դերասանուհու հուզիչ հրապարակումը Ավտովթար է տեղի ունեցել Լոռու մարզում․ վիրավոր կա Ադրբեջանն անվանում են նավթային պետություն, դա անարդար է. Ալիև Ե՞րբ կլինի ուժեղ մագնիսական փոթորիկ․ ինչպես կզգան իրենց մարդիկ ՔՊ Վարչության այսօրվա նիստում քննարկեցինք Գյումրիում առաջացած կառավարման ճգնաժամը. Նիկոլ Փաշինյան Ձյուն կտեղա․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Գրետա Թունբերգը Հայաստանում է Լույս չի լինի Երևանում և 5 մարզերում․ հասցեներ Ժպիտով կարդացի ինձ վերագրված «Ես ՀՀ լավագույն իրավաբանն եմ» հումորային հրապարակումները․ ՄԻՊ Բաքվում ԱՄՆ-ի դեսպանը հայտարարել է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն անդրսահմանային գետերի ռեսուրսների կառավարման սխեմա են մշակում Պարզվել են 17-ամյա Դավիթ Պողոսյանին կյանքից զրկելու հանգամանքներըԹուրքիան իր թեկնածությունն է առաջադրել 2026 թվականին COP31-ը հյուրընկալելու համար Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Kia Forte»-ն ու «Opel Astra»-ն․ կան վիրավորներ COP29-ը բոյկnտելու ջանքերը ձախողվել են․ Ալիև Սարի թաղում աներոջը դանակահարած փեսան հայտնաբերվեց Նիկոլ Փաշինյանը Վարչության նիստ է հրավիրել Արտագնա աշխատանքի սեզոնն ավարտվում է․ ի՞նչ արժեն այս պահին Մոսկվա-Երևան թռիչքի տոմսերը Երկու տարեկան երեխան կուլ է տվել ուտիճների դեմ միջոցը և հայտնվել հիվանդանոցում Ինչքան կարժենա տրանսպորտը հունվարի 1-ից. ով, ինչքան կվճարի Խոշոր հրդեհ Քանաքեռ-Զեյթունում՝ «Դոմուս»-ի մոտ ՔՊ-ն տապալեց «հայ ռազմագերիների վերաբերյալ» հայտարարությունը, նրանք էլ գերի են մեկ մարդու կամքին Միրզոյանը Շվեդիայի ԱԳ նախրարաին է ներկայացրել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման զարգացումները ՄԻՊ-ն աշխատանքային այցով Սյունիքի մարզում է Աղձք բնակավայրի հարակից հատվածում իրականացվելու են պայթեցման աշխատանքներ Օկուպացված Արցախի՝ ‹‹Մենք ենք մեր սարերը›› հուշարձանը վանդալիզմի է ենթարկվել․ ահազանգ Ավստրալիայի բուսաբանական այգում ծաղկել է աշխարհի ամենամեծ ծաղիկներից մեկը 11 դպրոցի տնօրենների են ազատել աշխատանքից․ հայտնի է պատճառը․ ՌԴ Տավուշի մարզում սեփական մաշկի վրա են զգում միակողմանի զիջման հետևանքները Կրթական ուղևորություն Դուբայ. «Երաժշտություն հանուն ապագայի» հիմնադրամի բացառիկ առաջարկըԳերասիմ Վարդանյանի նկատմամբ կիրառված տնային կալանք խափանման միջոցը վերացվեց Ադրբեջանը ոչնչացրել է Ստեփանակերտի հերոսների պանթեոնը Կատարում, Ռուանդայում ու Ուգանդայում ՀՀ դեսպաններ են նշանակվել Ո՞վ կարող է օգտվել մասնակի կենսաթոշակից Սյունիքի մարզում առատ տեղումներ են COP29-ի շրջանակներում դռնփակ ռեժիմով կայացել է Էրդողան-Ալիև հանդիպումը Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը երկար տարիներ զսպել է Թուրքիային. Տիգրան Աբրահամյան Ապօրինի հատել էր 25 ծառ, հրացանի համար էլ փաստաթուղթ չի ունեցել Էվոկաբանկը առաջինը բանկերից միացել է Իդրամի Բաց QR ենթակառուցվածքինՁեզ լավ բան չեն ասում մարդիկ, որոնք առավոտյան փորձում են խցկվել ավտոբուսներ, անձամբ եմ լսել. Թադևոս Ավետիսյան Ազնավուրին կրկնօրինակել է Խորեն Լևոնյանը. «Մսյո Ազնավուր» ֆիլմը կհայտնվի հայաստանյան կինովարձույթում Թող իրենք գեներացնեն. ՀՀ իշխանությունները չեն բարձրացնի թանգարանների եւ գրադարանների աշխատողներչի աշխատավարձը ԱրարատԲանկում RIA փոխանցումներ դեպի Ուկրաինա՝ 25% զեղչով«Լուսաբացին մայրս ամեն օր կանչում էր եղբորս անունը». Իրինա Այվազյանը պատմել է եղբոր հետ կապն ընդհատվելու 70 օրվա մասին Ռոնալդուն մրցանակի է արժանացել հայրենիքում Սյունիքում փրկարարներն արգելափակումից դուրս են բերել 7 բեռնատար. Խցանումից դուրս է եկել 250 մեքենա Վարչախումբը ոտնահարում է ժողովրդավարությունը համայնքներում․ Մենուա ՍողոմոնյանԳրետա Թունբերգը պատրաստվում է գալ Հայաստան՝ ակտիվիստների հետ գործողություններ պլանավորելու