Մառազմն ու չափը
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՕրերս Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը, ի թիվս այլ խնդիրների անդրադարձավ նաև բնակչությանը սպասարկող հասարակական տրանսպորտին: Ի մասնավորի նա նշել էր. «Բոլորիս է հայտնի, որ մայրաքաղաքում հասարակական տրանսպորտի ներկա վիճակը հեռու է բավարար լինելուց, բայց կան տարրական պահանջներ, որոնց պահպանումը պարտավոր են ապահովել շահագործող ընկերությունները: Անընդունելի է, երբ 21-րդ դարում քաղաքացիներին սպասարկող փոխադրամիջոցում նստարանների փոխարեն տեսնում ես, ժողովրդի լեզվով ասած, իշաոտնուկներ: Էլ չեմ խոսում փնթի ու կիսախարխուլ սրահների մասին: Տրանսպորտային նման միջոցներով ուղևորափոխադրում իրականացնելն անթույլատրելի է, և հստակ նախազգուշացրեք շահագործողներին, որ կրկնվելու դեպքում օրենքով սահմանված կարգով կլուծվեն նրանց հետ պայմանագրերը…»:
Այն, որ Երևանում տրանսպորտի իրավիճակը ծայրահեղ վատ է, դա փաստ է: Քաղաքապետի նկատառումներին կարող ենք ավելացնել բազմաթիվ փնթի վարորդների առկայությունը, շատ մեքենաների վաղուց շահագործման ենթակա չլինելը, նույն երթուղայիններում, անգամ երեխաների առկայության դեպքում վարորդների ծխելը: Ի վերջո, հասարակական տրանսպորտով երթևեկելը, հատկապես պիկ ժամերին, մարդկանց համար դարձել է նաև ինքնասիրության խնդիր` կապված երթուղայինում ընդունած տարբեր դիրքերի և դրանից բխող հետևանքների հետ, երբ քաղաքացին լավագույն դեպքում վերածվում է շախմատի ձիու: Հասարակական տրանսպորտը գտնվում է քաղաքապետարանի ենթակայության ներքո և բնական է, որ քաղաքապետարանի համար մեկ պաշտոնյան պետք է անդրադառնա այդ խնդրին: Ավելին, ոլորտն ունի վիրահատական և կտրուկ միջամտության կարիք:
Սակայն, նման խորքային խնդիրները չեն լուծվում միայն քաղաքապետի կամ վերևից ուղղակի միջամտության միջոցով: Սա նախադեպ է, երբ վարչական կառույցը գնում է խնդրի ուղիղ լուծման, հասկանալով այն լուրջ խորությամբ: Այդ խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ է նաև քաղաքացիների լայն աջակցություն, սկսած ծխող վարորդին դիտողություն անելուց, վերջացրած քաղաքապետարանին լուծումներ առաջարկելուց: Ի վերջո, այս երևույթի համար առաջին շահառուն նախ և առաջ քաղաքացին է և հասարակական տրանսպորտից օգտվողը: Սակայն, ինչպես հիմնական դեպքերում, այստեղ ևս գործում է կողքից «կողմնակի գյալաջիի» ու «պարապ շուլուխի» սկզբունքը: Աշխարհը միայն սեփական մոնիտորից տեսնող կամ պարապ գործերով ապրողները, ռացիոնալ դաշտում հանդես գալու փոխարեն, հերթական անգամ զավեշտի են վերածում լրջագույն խնդիրները, կախվելով իշաոտնուկ բառից կամ նման այլ բնութագրումից: Եթե լիներ բազմոց, մարդիկ կասեին բազմոց է: Իրականությունն այն է, որ կա իշաոտնուկ և ասում են իշաոտնուկ է:
Ինչպես վերը նշվեց, դա արդեն նաև քաղաքացու արժանապատվության հարցն է: Այն, որ այսօր կան բազմաթիվ խնդիրներ, դա գիտենք բոլորս: Սակայն պարապ ծաղրի միջոցով չէ, որ կարող են լուծվել այդ խնդիրները: Խնդիրները լուծվում են նաև համագործակցության, ողջախոհ մոտեցումների, ուղղակի կամ անուղղակի դրական ազդեցությունների արդյունքում: Այլապես, յուրաքանչյուր պարապ մարդ, կարող է զբաղել «քուչի պարապ կնգնա» անբովանդակ բամբասանքով` մի երկու լայք ավել հավաքելով և դրա միջոցով հասնելով երազանքների բարձրակետին` օրվա մտավոր էքստազի չափաբաժնին: Սա արդեն մի տեսակ դարձել է համազգային համախտանիշ, երբ երկնագույն մոնիտորի առջև նստածները դառնում են ամենազոր ` միայն այդ ռակուրսից տեսնելով իրականությունը և լավագույն դեպքում այն ծաղրելով: Սակայն այդ պատկերից դուրս նրանք առոչինչ են` հեռու հասարակական իրական միջավայրից և պատկերացումներից:
Վահրամ Թոքմաջյան
Past.am վերլուծաբան