Պաթոլոգիկ հիստերիա
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԻնչպես և սպասվում էր, ՀՀ առաջին նախագահ Տեր-Պետրոսյանի ելույթը մի ալեկոծ ալիք առաջացրեց հայկական տեղեկատվական դաշտում: Եթե Այվազովսկին ապրեր մեր օրերում, ապա պետք է ստիպված լիներ իր «Իններորդ ալիք» հայտնի կտավը պատկերել ավելի աբստրակտ ժանրում, մոտիվացիոն հիմք ունենալով այն դրսևորումները, որոնք տեղի են ունենում և կշարունակեն ընթանալ այդ ելույթից հետո:
Սույն ակնարկում չենք սպառնա համապարփակ վերլուծել Տեր-Պետրոսյանի առաջադրածն ու դրա նկատմամբ վերաբերմունքը: Փորձել դա անել վիրտուալ տիրույթում, ինչ-որ ստատուսների տեսքով, կամ փոքրիկ` այսպես ասած վերլուծականներով, որոնք ավելի շուտ հիշեցնում են ֆասթ ֆուդային արժեքներ, նույնն է ինչ թաղի «բեսեդկայում» նստած քննարկել Ռուսաստան-Չինաստան աշխարհաքաղաքական զարգացման հնարավոր բոլոր հեռանկարները: Ասել կուզե` անբովանդակ և պարապ գործ: Ընդսմին, ելույթը հնարավոր չէ նաև քննության առնել ծավալուն ու ամբողջական հոդվածով: Դրա յուրաքանչյուրի բաղադրիչն արժանի է առանձին դիտարկման և համապարփակ մոտեցման: Երբ խնդիրը խիզախումի մեջ է, ապա վերջին երկուս ու կես տասնամյակների փորձը ցույց է տվել, որ միայն Տեր-Պետրոսյանն է ի վիճակի կուտակած համառությամբ հասարակությանը ներկայացնել այն, ինչ անում էր մանկան շուրթերով հեքիաթի հերոսը` մերկ թագավորի մասին: Բավականին հեշտ է, համակարգչի կապույտ էկրանի առաջ խիզախ ձևանալ ու հուզառատ գրառումներ անել հողերի ու հայրենապաշտության մասին:
Բայց այլ է իրականությունը: Առ ոչինչ է այն պետությունը կամ այդ պետության հավակնություններով զբաղված քաղաքացին, որը կամ ով, մինչև վերջ կասի, թե ինչ է ուզում: Բնականաբար, մեզանից յուրաքանչյուրը կուզենար ապրել ավելի մեծ և ուժեղ Հայաստանում: Սակայն խաբկանքին պետք չէ տրվել: Իտալական քաղաքականությունն ունի հետևյալ սկզբունքը` սահմանել մաքսիմում նպատակ, նվազագույն արդյունքի համար: Բնավ պետք չէ ունենալ Իտալիա, այս պարզագույն քաղաքագիտական աքսիոման կիրառելու համար: Սակայն այդ մաքսիմումը չի նշանակում Բաքուն գրավել կամ Ստամբուլն արյան ծով դարձնել: Դա նշանակում է, անել այն, ինչ համաշխարհային հասարակությունը վաղուց կարգավորել է միջազգային իրավունքի նորմերով: Երբեմն, բանեցնելով դիվանագիտություն, այդ ամենը կիրառել ի շահ պետականության:
Հետաքրքիր է նաև մի շարք օգտատերերի և լրատվականների վերաբերմունքը, երբ նույն Սերժ Սարգսյանը կամ Ռոբերտ Քոչարյանն են հայտարարում տարածքներ զիջելու կամ այդ միջոցով հարցին վերջնական լուծում տալու համար: Նրանց վերաբերմունքն է`«а я иду на север»: Բավականին զավեշտալի է այդ հիվանդագին և ընտրական մոտեցումը: Խնդիրն այստեղ խիզախումի կամ ողջախոհության մեջ չէ: Խնդիրը` վտանգի գիտակցումի, սեփական մորթին պահելու կամ ականավոր ինչ-որ մեկի հաշվին ինքնահաստատվելն է: Սա ուղեկցել է մարդկային հասարակությանն իր ողջ պատմության ընթացքում: Ամփոփելով սույն ակնարկը, պետք է բերեմ հայտնի հոգեբանների և մարդաբանների կողմից առաջ քաշված մի վարկած, համաձայն որի, անգամ ռազմի դաշտում, սպանելու ընդունակ է, կամ գիտակցված գնում է սպանության մասնակիցների միայն 2 տոկոսը: Ցանկացած ռազմական օդաչուի, երբ հրահանգում են բնակելի կետ ռմբագոծել, նա գիտակցված, մի քանի աստիճանի շեղում է տալիս: Իսկ այդ վերոհիշյալ երկու տոկոսը, խաղաղ ժամանակ պետք է լինեին կալանավայրերում կամ հատուկ հաստատություններում: Հասարակության մի խմբի որոշակի վերաբերմունքից կարող ենք փաստել, որ մենք անցել ենք երկու տոկոսի կրիտիկական գիծը:
Վահրամ Թոքմաջյան
Past.am վերլուծաբան